رژیم کتوژنیک چیست و شامل چه غذاهایی می شود؟

برخلاف اغلب رژیم‌های لاغری که کم چربی هستند، رژیم کتوژنیک از قرار معلوم عکس منطق رژیمی عمل می‌کند. چون به جای کم کردن چربی، شما در این رژیم در هر وعده‌ی غذایی مقدار زیادی چربی مصرف می‌کنید. تحقیقات نشان داده این رژیم غذایی می‌تواند مؤثر باشد و به مقابله با بیماری‌های مرتبط با چاقی کمک کند. با این حال، رژیم کتوژنیک برای هر کسی مناسب نیست. در ادامه می‌خواهیم ببینیم رژیم کتوژنیک چیست، چگونه عمل می‌کند و برای چه کسانی مناسب نیست.

رژیم کتوژنیک نزدیک به ۱۰۰ سال قدمت دارد

رژیم کتوژنیک اولین بار در دهه‌ی ۱۹۲۰ به عنوان روشی برای درمان بیماری صرع مطرح شد. پزشکان از این رژیم غذایی به مدت دو دهه استفاده می‌کردند تا آنکه دارو‌های جدید مخصوص بیماری صرع تولید شدند و این رژیم غذایی هم تا پیش از دهه‌ی ۱۹۵۰ از رواج افتاد.

به مدت بیش از نیم قرن هیچ استفاده‌ای از رژیم کتوژنیک نمی‌شد، تا آنکه ۱۵ سال قبل، این رژیم غذایی دوباره از سر گرفته شد؛ این بار، اما به عنوان درمانی برای چاقی و دیابت نوع دو.

اما حتی کسانی که اضافه وزن یا دیابت نوع دو ندارند هم مدتی این رژیم را گرفته اند، از جمله سلبریتی‌هایی مانند هلی بری، ونسا هاجنز و لبران جیمز.

رژیم کتوژنیک چگونه عمل می‌کند؟

در این رژیم غذایی شما بیشتر چربی و مقدار بسیار کمی کربوهیدرات مصرف می‌کنید. رژیم کتوژنیک معمولاً حاوی ۷۵ درصد چربی، ۲۰ درصد پروتئین و ۵ درصد کربوهیدرات است.

رژیم کتوژنیک معمولاً شامل این مواد غذایی می‌شود:

گوشت
تخم مرغ
لبنیات پرچرب
سبزیجات برگ دار و همینطور سبزیجات غیر نشاسته‌ای
آجیل
آووکادو
روغن زیتون
مقادیر اندکی میوه‌های توت مانند (توت فرنگی، تمشک و غیره)

وقتی رژیم کتوژنیک می‌گیرید، بدن شما دیگر به کربوهیدرات‌ها به عنوان منبع اصلی تأمین انرژی خود تکیه نمی‌کند، مسأله‌ای که باعث می‌شود بدن وارد حالتی به نام کتوز شود. کتوز زمانی رخ می‌دهد که سوخت و ساز بدن به گونه‌ای تغییر کند که برای تأمین انرژی، چربی‌ها را بسوزاند. این مسأله می‌تواند باعث کاهش چربی‌های بدن شود، موضوعی که می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به مشکلات جسمانی مرتبط با چاقی مثل دیابت نوع دو یا بهبود چنین مشکلاتی کمک کند.

علت این مسأله آن است که در حالت کتوز بدن ممکن است حساسیت بیشتری هم نسبت به انسولین پیدا کند، هورمونی که به متعادل شدن قند خون کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده کسانی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند و یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات دارند، در مقایسه با بیماران دیابتی‌ای که یک رژیم غذایی نرمال یا پر کربوهیدرات دارند، به طور کلی بهتر می‌توانند سطح گلوکز خون خود را کنترل کنند.

رژیم کتوژنیک چیست

رژیم کتوژنیک با کاهش وزن آغاز می‌شود و سپس با یک میزان ثابت در کاهش وزن ادامه پیدا می‌کند.

در رژیم کتوژنیک هر کسی میزان مختلفی از کاهش وزن را تجربه می‌کند. افرادی که اضافه وزن دارند وقتی این رژیم را شروع می‌کنند، هفته‌ی اول معمولاً حدود ۲/۵ تا ۳/۵ کیلوگرم وزن کم می‌کنند و از آن به بعد هر هفته نزدیک به نیم تا یک کیلوگرم از وزن آن‌ها کاسته می‌شود.

با این حال، این رژیم غذایی برای بعضی افراد عوارضی دارد که عبارتند از:

بدبویی دهان
یبوست
سردرد
حالت تهوع
استفراغ
اختلال در خواب

بخشی از علت کاهش وزن اولیه در این رژیم غذایی کاهش وزن آب است، چون در رژیم‌های غذایی کم کربوهیدرات آب کمتری در بدن انباشته می‌شود. برخی تحقیقات هم بیان می‌کند در رژیم کتوژنیک ممکن است روند کاهش وزن ادامه پیدا نکند و از جایی به بعد دیگر وزن کم نکنید.

چرا ادامه‌ی رژیم کتوژنیک سخت است؟

برای بسیاری از افراد امتحان رژیم کتوژنیک بی ضرر است و این رژیم غذایی را شاید بتوان تقلیدی از تغذیه‌ی انسان‌های اولیه دانست. با این حال، در برخی موارد باید با احتیاط عمل کرد. اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید و از دارو‌های مخصوص دیابت برای کنترل قند خون خود استفاده می‌کنید، برای گرفتن رژیم کتوژنیک باید به طور دقیق با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید دارو‌های خود را به درستی با این رژیم غذایی تنظیم کنید.

رژیم کتوژنیک برای بسیاری از مردم ممکن است بسیار محدود کننده و دشوار باشد. یک فرد معمولی که از سلامت برخوردار باشد احتمالاً نیازی به رژیم غذایی کتوژنیک ندارد، اما کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده/فرآوری شده احتمالاً برایش مفید خواهد بود.

چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند؟

این رژیم غذایی لزوماً برای هر کسی مناسب نیست، مثل کودکان. متخصصان تغذیه معتقدند استفاده از رژیم کتوژنیک یا هر رژیم غذایی محدود کننده‌ای برای کودکان یا نوجوانان می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی یا اختلالات غذایی در آن‌ها شود.

به علاوه، اگر به مشکل آریتمی یا همان بی نظمی ضربان قلب دچار هستید یا ریسک بروز آن در شما وجود دارد، کتوژنیک رژیم مناسبی برای شما در دراز مدت نیست. تحقیقی در سال ۲۰۱۹ که با شرکت نزدیک به ۱۴ هزار نفر انجام شده بود نشان داد کسانی که سال‌ها غلات، میوه و سبزیجات غیر نشاسته‌ای کمی مصرف می‌کنند، ریسک ابتلا به یک مشکل قلبی به نام فیبریلاسیون دهلیزی (شایع‌ترین نوع آریتمی قلبی) در آن‌ها بالاتر است.

حتی اگر از سلامت برخوردار باشید، گرفتن این رژیم به مدت طولانی می‌تواند منجر به کمبود ویتامین‌های B. و C. در شما شود، چون بسیاری از مواد غذایی‌ای که حاوی این ویتامین‌ها هستند، مثل حبوبات و میوه ها، کربوهیدرات بالایی دارند. اگر مواد مغذی مناسب را دریافت نکنید، رژیم کتوژنیک ممکن است باعث افزایش وزن شود، نه کاهش وزن.

کلام آخر آنکه، رژیم کتوژنیک برای هر کسی مناسب نیست و قبل از شروع آن باید با یک متخصص تغذیه‌ی معتبر صحبت کنید، به خصوص اگر دچار مشکل جسمی‌ای هستید که رژیم غذایی ممکن است روی آن تأثیر بگذارد.

منبع: روزیاتو