گوناگون

رکود نشر به روایت آمار خانه کتاب و خوش خیالی های معاون ارشاد!

پارسینه: از ابتدای سال جاری تاکنون 43 هزار و 733 عنوان کتاب در کشور چاپ شده است. این رقم در مقایسه با میزان مشابه سال گذشته، یعنی فاصله فروردین تا دی ماه سال 1390، هزار و 633 عنوان یا 3 درصد کاهش داشته است.

پارسینه - مصطفی مسجدی آرانی: تورمی که حالا به 26 درصد رسیده است اثر خود را بر بخش‌های مختلف جامعه گذاشته است. از نانی که گران شده تا وسایل بهداشتی، از مسکن تا نشریه و کتاب. وضع نشریه و کتاب اما وضع خاصی است. از این منظر که ماده اولیه آن‌ها یعنی کاغذ رشد قیمتی بی سابقه داشته است و نیز از این منظر که قرار دولت و حاکمیت بر رشد فرهنگ کتاب و کتاب خوانی است.

قیمت کاغذ نسبت به سال قبل حدود دو و نیم برابر رشد داشته است. در حالی که در آذر 90؛ قیمت هر بند کاغذ حدود 33 هزار تومان معامله می‌شد؛ امروز قیمت این کالا در بازار تهران حدود 76 هزار تومان است. البته در پاییز امسال مقداری قیمت کاغذ کاهش یافت اما باز هم رشد قیمت کاغذ اتفاق افتاد.

در عین حال علاوه بر کاغذ، قیمت دیگر لوازم چاپ هم پایین آمده است. بنا به یک گزارش «قیمت مرکب ایرانی و خارجی حدود ۳ برابر، الکل در حدود ۴ برابر، داروی آب ۲ برابر، لاستیک سیلندر ۲ برابر، لوازم الکترونیکی ماشین چاپ ۴ برابر و همچنین هزینه‌ی دستمزد تعمیرکاران برق و مکانیک حدود ۳ برابر شده‌اند.» به این ترتیب ادعا می‌شود که در سال جاری بین 60 تا 100 چاپخانه فقط در استان تهران تعطیل شده‌اند، حدود 200 چاپخانه در معرض تعطیلی هستند و 60 درصد از ظرفیت این چاپخانه‌های معطل مانده است.

به این ترتیب وضعیت بازار کتاب هم در هم ریخت. کتاب‌هایی دیگر چاپ نشدند یا در انتظار چاپ ماندند و قیمت کتاب چاپ 1391 معمولا بالای 5 هزار تومان بود. اما معاونت فرهنگی جدید ارشاد گویی چنین وضعیتی را قبول ندارد. او در اظهارنظری در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب استان هرمزگان گفته است: «امسال 38 هزار و 123 عنوان کتاب در کشور به چاپ رسید که این رقم در مقایسه با سال 90 که 37 هزار عنوان بود، دو درصد داشته است. سالانه 250 میلیون نسخه کتاب در کشور به چاپ می‌رسد.»

این آمار مایه شگفتی نظاران بازار نشر و کتاب است. چه خوب که برای بررسی دقیق‌تر به آمار رسمی کتاب در سایت خانه کتاب، یکی از زیرمجموعه‌های وزارت ارشاد، مراجعه شود.

طبق آمار خانه کتاب از ابتدای سال جاری تاکنون 43 هزار و 733 عنوان کتاب در کشور چاپ شده است. این رقم در مقایسه با میزان مشابه سال گذشته، یعنی فاصله فروردین تا دی ماه سال 1390، هزار و 633 عنوان یا 3 درصد کاهش داشته است. آمار کتب چاپ اول هم کاهش داشته است. در سال گذشته 23 هزار و 307 کتاب در کشور منتشر شده اما در سال جاری 23 هزار و 108 کتاب و این یعنی هشت دهم درصد کاهش.

در عین حال تیراژ کتاب نیز به نسبت سال گذشته کم شده است. در حالی که در سال گذشته - فروردین تا دی - 133 میلیون نسخه کتاب در کشور چاپ شده است، در همین مدت در سال جاری 120 میلیون نسخه کتاب منتشر شده است. یعنی 10 درصد کاهش. تعداد کل صفحات کتاب هم کاهش نشان می‌دهد. سال گذشته 28 میلیارد صفحه بوده است و امسال 24 میلیارد صفحه. باز هم 14 درصد کاهش.

آمار نشر کتاب به روایت موسسه خانه کتاب - سال 1390

در میان موضوعات مختلف کتب، سه دسته علوم اجتماعی، علوم نظری و ریاضیات و کتب کودک و نوجوان افزایش تعداد را تجربه کردند اما در باقی کتب من جمله کتب دینی، ادبیات و هنر کاهش تعداد عناوین چاپ شده را شاهد بوده‌ایم. در بحث تیراژ هم تنها کتب کودک و نوجوان و علوم نظری افزایش تیراژ را نسبت به سال قبل داشته و باقی گروه‌ها من جمله علوم اجتماعی کاهش چاپ را شاهد است. از نظر کتب چاپ اول هم تنها کتاب‌های هنری، تارخ و جغرافیا و کودک و نوجوان افزایش قیمت را شاهد بوده است.

اما تنها معیار آمار کتاب که افزایش را تجربه کرده قیمت کتاب بوده است. قیمت کل کتاب‌های متشرشده در فروردین تا دی سال 90 پانصد میلیارد تومان است در حالی که این رقم اکنون به ششصد و بیست میلیارد تومان رسیده است. افزایشی معادل 19 درصد.

متوسط قیمت کتاب‌ها در سال جاری به روایت خانه کتاب چیزی در حدود 5100 تومان بوده در حالی که این رقم در سال گذشته معادل 3800 تومان بوده است. 1300 تومان افزایش بابت هر جلد کتاب. در این میان افزایش قیمت کتب علوم عملی، کلیات یا مرجع و هنر چشمگیر است. متوسط قیمت کتاب مرجع و علوم عملی 24 درصد و هنر 23 درصد افزایش را تجربه کرده است.

آمار نشر کتاب به روایت موسسه خانه کتاب - سال 1391

این میزان افزایش قیمت البته حداقلی است و برخی‌ها با بدبینی اعلام می‌کنند که افزایش قیمت کتاب تا مرز صددرصد هم پیش رفته است. اما اگر مبنا آمار خانه کتاب هم باشد؛ معاونت فرهگی خواسته یا ناخواسته آمار غلطی از اوضاع بازار کتاب داده است. او حتی آمار کل کتاب منتشره را هم صحیح نگفته و در حالی که در سال 1390، 200 میلیون کتاب در کشور منتشر شده از 250 میلیون کتاب منتشره سخن گفته است.

وضع کتاب، چه با این آمارها و چه بدون در نظر گرفتن آن‌ها خراب است. این را هر کسی که مدتی در خیابان کریمخان و انقلاب تهران، بازار کتاب قم و چهاراره نادری مشهد و سایر بازارهای کتاب است متوجه می‌شود. کتابفروشی‌ها بسته می‌شود. آمار نشر پایین آمده و قیمت بالا می‌رود و خطری بزرگ آینده فرهنگی کشور را تهدید می‌کند چون غول تورم اینجا و آنجا نمی‌شناسد.