فروش آنلاین بلیت اتوبوس متوقف شد؟

بررسی‌ها اما نشان می‌دهد فروش آنلاین بلیت اتوبوس پس از یک روز توقف کامل، درحال حاضر به صورت محدود در این پلتفرم‌ها ادامه دارد. یکی از این کسب و کارهای آنلاین سفر توضیح می‌دهد: "فروش بلیت اتوبوس از مبدأ تهران متوقف شده است و فقط بلیت دو شرکت اتوبوسرانی به صورت محدود عرضه می‌شود؛ چرا که این دو شرکت مسافربری به رویه دستوری انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری معترض هستند و با حذف واسطه و حفظ شرایط قبلی، فروش مستقیم بلیت به این پلتفرم‌ها را ادامه می‌دهند. ما هم به عنوان کسب و کار آنلاین با قطع فروش بلیت اتوبوس سایر شرکت‌ها از مبدأ تهران، فعلا و فقط بلیت اتوبوس‌های این دو شرکت را می‌فروشیم."

انجمن شرکت‌های مسافربری در ۲۰ دی‌ماه ۱۴۰۰ به شرکت‌های مسافربری و آژانس‌ها اطلاع داده که پورسانت یا کارمزد فروش اینترنتی بلیت را به دو درصد کاهش داده است، درحالی که برخی از کسب و کارهای آنلاین گفته‌اند مبلغ کارمزد قبلا سه تا پنج درصد بوده و با وضع جدید و کاهش کارمزد و با وجود هزینه‌های پشتیبانی و خدمات و ضررهای مالی گاه و بیگاه، فروش اینترنتی بلیت اتوبوس جذابیتی نمی‌تواند داشته باشد.

درحالی که برخی از این کسب و کارهای آنلاین معتقدند این اقدام انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری، نوعی انحصارگیری و بازی در زمین واسطه‌ها است، اما احمد نوذری ـ رییس کانون انجمن‌های صنفی شرکت‌های حمل‌و نقل مسافر ـ گفته که شرکت‌های فروش آنلاین از هر بلیت اتوبوس، تا پنج درصد سود دریافت می‌کنند که فشار زیادی را به شرکت‌های حمل‌ونقل وارد می‌کند و برای همین در ابلاغیه جدید، تصمیم گرفته شد این کارمزد به دو درصد کاهش پیدا کند.

او این مطلب را هم اضافه کرده که قیمت اتوبوس تا ۱۰ میلیارد تومان افزایش یافته است و هزینه‌های شرکت‌های حمل‌ونقل به شدت زیاد شده است.

اکنون سه کسب‌وکار آنلاین سفر که مدعی‌اند بیش از ۷۰ درصد بازار فروش آنلاین بلیت اتوبوس را در اختیار دارند، با انتشار بیانیه‌ای در اعتراض به این تصمیم، اعلام کردند: "در روزگار سخت اقتصادی و شرایط نگران‌کننده همه‌گیری کرونا، کسب‌وکارهای آنلاین نقشی جدی در تسهیل و تسریع ارائه خدمات و کاهش دغدغه‌ مردم عزیز کشورمان داشته‌اند و در این سال‌ها با ارائه راهکارهای ابتکاری و کم‌هزینه، پیشران توسعه صنعت حمل‌ونقل بوده‌اند.

حال، اما اقلیتی بار دیگر نقش‌آفرین شده و در اقدامی بی‌سابقه، با ترجیح منافع سنتی-صنفی بر منافع جامعه، تصمیم به محدودکردن فروش اینترنتی بلیت اتوبوس‌های بین شهری گرفته‌اند تا در آستانه سفرهای نوروزی منتظر بازگشت به روزگار بازار سیاه بلیت اتوبوس و سردرگمی مردم باشیم. تصمیمی که این روزها به نام «حمایت از حقوق مسافران و شرکت‌های مسافربری» از سوی «انجمن صنفی شرکت‌های اتوبوسرانی» ابلاغ شده، ما کسب‌وکارهای آنلاین را در کنار عموم جامعه و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات، به طور جدی نگران آینده خدمات حمل و نقل اتوبوسی کرده است.

کاهش دستوری، بدون توجیه و بیش از ۵۰ درصدی کارمزد فروش محصولات از کسب‌وکارهای آنلاین این حوزه، شامل اشکالات متعددی است که در روزهای اخیر توسط کارشناسان مختلف از زوایای بسیاری بررسی شده، اما دوباره لازم است تاکید کنیم که این اقدام بی‌هیچ تردیدی، نه به نفع مردم و نه به نفع صنعت حمل‌ونقل و تدوین‌کنندگان آن خواهد بود؛ چراکه صدمات و خسارات این طرح به جامعه و کسب‌وکارهای بومی، به مراتب بیشتر از کمک به آن‌ها است.

برخی ایرادات وارده به طرح فوق:

۱- ضررده بودن فعالیت آنلاین در این رده محصول و عدم تمایل شرکت‌ها به خدمت‌رسانی ذیل این شرایط (با توجه به این نکته که تمام هزینه‌های پشتیبانی مسافر بر عهده شرکت‌های آنلاین ارائه‌کننده این خدمات است.)

۲- نبود هیچ راه جایگزین برای خدمت‌رسانی آنلاین در شرایط فعلی و سردرگمی در بازار بلیت اتوبوس

۳- محدودیت در تهیه بلیت آنلاین، بازگشت ازدحام به ترمینال‌ها، افزایش مشکلات کنترلی و بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری کرونا

۴- مهیا شدن بستر برای فساد در تهیه بلیت، از جمله خرید با رابطه، پشت پرده و بدون شفافیت. افزایش دلالی و درنتیجه افزایش نارضایتی مردم

۵- آسیب اقتصادی به شرکت‌های مسافربری

امضاکنندگان این بیانیه صریحا اعلام می‌کنند که رشد و توسعه در فضای رقابت ایجاد می‌شود و کیفیت خدمات با تسهیل و تنوع انتخاب کاربران بالا می‌رود. ایجاد انحصار، محدودسازی سرویس‌دهندگان آنلاین و مسدود کردن خدمات آنان به هیچ‌وجه به صنعت حمل‌ونقل جاده‌ای کمک نکرده و نخواهد کرد. ما با تکیه بر نیروی توانمند انسانی و شناخت داده‌محور از سلیقه هموطنان، در بستر رقابتی سالم، افق جذب اعتماد کاربران را نقشه راه خود می‌دانیم، آنچه بی‌شک بدون نیاز به مداخلات سلبی میسر بوده و باعث ادامه حرکت در مسیر رشد شرکت‌های ارائه خدمات فروش اینترنتی بلیت خواهد شد.

در این بین، مهم‌ترین حمایت وزارت و نهادهای سیاست‌گذار از کسب‌وکارهای اینترنتی ایران، کاهش دخالت‌ها، رفع ده‌ها مجوز و محدودیت غیرضروری و تغییرات بدون هدف خواهد بود که هر روز در حال تحمیل شدن به این صنعت است. بالاترین سرمایه این گروه اعتماد کاربران و امید همکارانمان است. این‌گونه اقدامات سلبی علاوه‌بر لطمه به اعتماد کاربران، امید نیروی انسانی فعال در این صنعت را کاهش داده و جامعه را دچار تحمل سختی و خطرات جبران‌ناپذیر خواهد کرد."

در این بیانیه همچنین از مراجع تصمیم‌گیر در سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور درخواست شده است "از تجربه‌های شکست‌خورده پیشین درس گرفته‌ و با ورود به این موضوع، از اقداماتی که با منطق دنیای دیجیتال امروزی سازگار نیست، جلوگیری کند".

امضاکنندگان این بیانیه در پایان اعلام کرده‌اند که "تا رفع مشکلات ایجادشده و برای احقاق حقوق مسافران، از فروش آنلاین بلیت اتوبوس (از مبدا تهران) در پلتفرم‌های خود تا "اطلاع ثانوی" صرف نظر خواهند کرد. این در حالی است که ما همچون گذشته، آمادگی همه‌جانبه خود را برای مشورت فنی و کمک به سازمان‌های ذی‌صلاح اعلام می‌کنیم".

با این وجود، نوذری ـ رییس کانون انجمن‌های صنفی شرکت‌های حمل و نقل مسافری ـ گفته که این اقدام هیچ تاثیری در خدمات‌رسانی به مردم ندارد و از بین شش شرکت بزرگِ فروش، سه شرکت و همچنین پایانه‌ها فروش بلیت را همچنان ادامه می‌دهند. این درحالی است که آن کسب و کارهای آنلاین سفر معتقدند با توقف فروش آنلاین در سه پلتفرمی که بیش از ۷۰ درصد بازار را پوشش می‌دهد، نه تنها درگاه فروش اینترنتی بلیت اتوبوس از بین می‌رود که دوباره مردم به پایانه‌ها روانه خواهند شد، بازار سیاه شکل می‌گیرد، واسطه‌ها قدرت پیدا می‌کنند و عقب‌گردی ۱۰ ساله خواهیم داشت.

بحث بر سر کاهش کارمزد فروش بلیت اتوبوس درحالی بین کسب و کارهای آنلاین و انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل مسافری ادامه دارد که قرار نیست ما به ازای کاهش کارمزد فروش آنلاین، قیمت بلیت اتوبوس کمتر شود، چنان‌که رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای چندی پیش حتی با وجود لغو محدودیت‌های کرونا، تصریح کرد قرار نیست قیمت بلیت اتوبوس کاهش پیدا کند و این توجیه را آورد که راننده‌ها در دوران کرونا به خاطر کاهش تعداد مسافر ضرر کرده‌اند و قیمت بلیت اتوبوس بابت هر نفر کیلومتر، پایین‌تر از هزینه آن است.