تلویزیون و معضل تکیه کلام های کلیشه ای مجریان

در ایران تا مقطع پایان جنگ و آغاز دهه 70 شمسی، گفتمان، ادبیات و ظاهر مجریان تلویزیون ایران با توجه به مقتضیات انقلاب و جنگ، شكل خاص و رسمی‌تری داشت. مجریان در دهه 60 انگار اسطوره‌های جدیت و رسمیت بودند كه باید اخبار و اطلاعات را «به سمع و نظر بینندگان عزیز» می‌رساندند.

اما در شرایط بعد از پایان جنگ و تغییر ذائقه مخاطبان، رفتار بسیاری از مجریان تلویزیون به مرور از «رسمیت» فاصله گرفت و به «صمیمیت» نزدیك شد، رویكرد «صمیمی شدن با مخاطب» و «جوان پسندانه سخن گفتن» بسرعت مورد توجه تهیه‌كنندگان، مجریان و خبرنگاران قرار گرفت.

قابل انكار نیست كه بسیاری از تكیه‌كلام‌ها و گفتار مجریان تلویزیون در این دوره جدید از سریال‌های موفق تلویزیونی آن دوره مانند «خانه سبز» اقتباس شده بود.تكیه كلامی مانند: «روزاتون سبز و لحظه‌هاتون آسمونی»!

امروز بیش از دو دهه از این تغییر در تلویزیون ایران می‌گذرد، اما به نظر می‌رسد تكیه‌كلام‌ها و گفتمان و ادبیات باقیمانده از آن دهه، همچنان و بدون تغییر، دهان به دهان مجری‌های شبكه‌های مختلف می‌چرخد و تبدیل به نوعی عادت و كلیشه و حتی تقلید شده است.

افراط در صمیمی سخن گفتن با مخاطب آن هم با استفاده تكیه‌كلام‌های تكراری كه همه مجریان از آن استفاده می‌كنند در سال‌های اخیر بسیار شایع شده است. این رویكرد باعث شده كه بعضا اثر این رفتار روی مخاطبان «تظاهر» و «غیرواقعی قلمداد كردن رفتار مجریان» ترجمه شود.

هرچند در سال‌های اخیر، چند استثنای قابل تامل در این مورد دیده شده است كه آن هم محصول خلاقیت شخصی مجریان است.

از میان این استثناها می‌توان به جملات تاكیدی و تكیه‌كلام‌های مجریانی مانند محمد صالح‌علا و محمدرضا شهیدی‌فرد اشاره كرد. اما به نظر می‌رسد مطالعه تخصصی در این حوزه با استفاده از استادان حوزه ارتباطات و رسانه و با رویكرد گسترش گنجینه لغات مجریان تلویزیون، ارائه تكیه‌كلام‌های جدید و حتی رویكردهای جدید در اجرای تلویزیونی امری لازم و ضروری باشد.

جام جم