واکاوی دلایل استعفای پاپ

بر اساس اعلام واتیکان، پاپ بندیکت شانزدهم رهبر کاتولیک‌های جهان که در سن 85 سالگی به سر می برد، قصد دارد تا دو هفته دیگر یعنی 28 فوریه به دلیل مشکلات جسمی از سمت خود کناره‌گیری کند. پاپ بندیکت شانزدهم در سال 2005 پس از مرگ پاپ ژان پل دوم روی کار آمد.

دکتر عبدالرحیم گواهی رئیس مرکز پژوهش ادیان جهان در مورد علت واقعی کناره گیری پاپ بندیکت شانزدهم گفت: کهولت سن در ایشان مشهود است. بنده که چند سال پیش در یک جلسه ای پاپ را دیدم خیلی از نظر جسمی ضعیف بودند و حالا هم که از طریق تلویزیون می بینم خیلی در راه رفتن شان کند شدند البته این مسئله صرفا ربطی به سن نمی تواند داشته باشد چون برخی از افراد با سن بالاتر از ایشان ممکن است توانایی بیشتری داشته باشند.

وی در مورد اینکه چقدر سیاستهای کلیسا در این کناره گیری مؤثر بوده است، گفت: البته عمده سیاستهای واتیکان از طریق خود وی تنظیم می شود یعنی در هر دوره ای پاپ ها بر حسب شخصیت و تجربه و غیره بر کلیسا تأثیرگذارند. در این مدت مسائل و مشکلات واتیکان کم نبوده است از جمله موضع گیری های ایشان که در دوره ای به مواضع جنجالی معروف شد، موضع گیری نسبتا غلطی که درباره اسلام گرفت و مسیحیت را دین عقلانی تری معرفی کرد یک اشتباه بزرگی بود که بعدها در پی جبران آن برآمد و سعی کرد در حد سلف خود در مسیر نزدیکی بین ادیان و جهان اسلام قدمهایی بردارد.

رئیس مرکز پژوهش ادیان جهان، رسوایی فساد جنسی کشیشان را در کنارگیری پاپ بی تأثیر ندانست و تأکید کرد: عمده مسئله ای که واتیکان با آن روبروست، فساد کشیشان است - البته این مسئله قبلا هم بوده اما در عصر ارتباطات علنی شده است- فساد جنسی کشیشان و اینکه هر از گاهی عده ای به تجاوز جنسی کودکان متهم می شوند این برای کلیسای مسیحی خیلی رنج آور است.

دکتر گواهی افزود: چند سال پیش برخی از کشیشان آمریکای لاتین به پاپ نامه نوشتند و گفتند ما بیاییم این معضل را از مسیحیت کاتولیک برداریم و شرط عدم ازدواج را برداریم چون ازدواج یک غریزه طبیعی است و وقتی به غلط فردی از ازدواج محروم می شود به این مسائل کشیده می شود، اما ایشان موضع سختی گرفت و اعلام کرد که من در اصول کلیسا هیچ مصالحه نمی کنم.

وی افزود: به هر حال هم فشارهای جسمی بر روی ایشان است و هم افتضاحات کلیسای کاتولیک خیلی فشار روحی و روانی بر ایشان داشته است و پاپ هنوز نتوانسته در این زمینه موضع شجاعانه ای بگیرد. چون پاپ بندیکت شانزدهم در عین اینکه آدم جنجالی است، آدم شجاعی هم هست؛ این خصوصیت شاید به خاطر آرمانی بودن او و اینکه در آلمان سرباز جنگ بوده است برگردد اما شجاعت او در این زمینه به کار نیامد.

مترجم کتاب « شرق شناسی» ادوارد سعید، تأکید کرد: هر کدام از فرق ادیان برای خود اصولی تعیین کرده است از جمله در مسیحیت کاتولیک که بر اصل تثلیث تأکید می کند اما موحدین مسیحی این مسئله را قبول نداشته و ندارند و اصل عدم ازدواج کشیشان و راهبه های مسیحی نیز از دیگر اصول کلیسای کاتولیک است که معنای معقولی ندارد و یک برداشت غلط از زندگی حضرت عیسی(ع) است.

اگر حضرت مسیح(ع) ازدواج نکرد به خاطر این بود که فرصت ازدواج نداشت و دائما تحت تعقیب علمای افراطی یهود بود تا ایشان را بکشند و 30 سال هم بیشتر زندگی نکرد اما کلیسای کاتولیک با علم کردن این مسئله تبعاتی را برای خود ایجاد کرده است.

وی در مورد علت اینکه چرا پاپ ها خارج از اتحادیه اروپا انتخاب نمی شوند گفت: اتفاقا یکی از شجاعتهای پاپ بندیکت شانزدهم این بود که تعدادی کاردینال از شرق و غرب و آفریقا و آسیا و آمریکای لاتین انتخاب کرد که کاردینالها پاپ را انتخاب می کنند. اما به هر حال مسیحیت کلیسای روم در واتیکان جا افتاده است اما در میان دستیاران و کاردینالهای ایشان ملیت های مختلفی حضور دارند و در این زمینه ایشان سنت شکنی کرد.

دکتر گواهی فرایند تعیین پاپ در کلیسای سن پیتر را خیلی خاص توصیف کرد و افزود: کاردینالهایی که ایشان در طول دوران مدیرت انتخاب کردند دور هم جمع می شوند و هیچ وسیله ارتباطی ندارند و آنقدر رأی می دهند و مشورت می کنند تا بالاخره یکی رأی بیاورد. هر کسی به عنوان پاپ انتخاب شود، باید حداقل 10 سال از پاپ فعلی جوان تر باشد بنابراین به طور طبیعی کلیسا حیات جدید و انرژی تازه ای پیدا می کند.

رئیس مرکز پژوهش ادیان جهان در مورد موضع گیری های پاپ در گفتگوی ادیان به ویژه جهان اسلام گفت: برخی ایشان را متهم به همکاری بیش از حد با غرب و سیا کرده اند اما پاپ گذشته سهم عمده ای در فروپاشی بلوک شرق داشت و با اینکه خودش از بلوک شرق بود به کمک غرب پایه های اتحاد جماهیر شوروی را نابود کرد اما پاپ بندیکت شانزدهم در حوزه تعامل و گفتگوی ادیان موفق تر بود.

وی افزود: پاپ فعلی به کشورهای اسلامی سفر کرد و هیئتهایی را پذیرفت و روابطی را ایجاد کرد و گفتگوهایی را برپا کرد و شاید یکی از برجستگی های چشمگیر پاپ تعامل با جهان اسلام و نگاه فرامسیحی وی بود.

چون این مسئله را درک کرد که زمانه رقابتهای افراطی و تفریطی گذشته به سر آمده و دیگر زمانه ای نیست که ادیان بزرگ جهان مثل اسلام و مسحیت هم و غم خود را برای نابودی همدیگر بگذارند و آنقدر مسائل و مصائب جدید بشری پیش آمده است که ناگزیر ادیان بزرگ ابراهیمی باید با هم تعامل کنند و با مثلا سکولاریسم، مدرنیزم، علم گرایی افراطی، عرفانهای نوظهور و.. مبارزه کنند و اینها بلایایی است که برای کل جبهه دینداران عالم مسئله ساز شده است.