علت درد شکم چیست؟

درد شکم یکی از مواردی است که شناخت علل آن می‌تواند در درمان سریع آن موثر باشد.

شکم توسط پایین‌ترین دنده و دیافراگم در بالا و استخوان لگن در پایین محصور شده است.

اعضای داخل حفره شکم عبارتند از: معده، روده باریک، روده بزرگ، کبد، کیسه صفرا، طحال و پانکراس (لوزالمعده).

درد شکم می تواند ناشی از بافت ها و دیواره شکم که اطراف حفره شکمی را احاطه کرده اند، باشد و برای توصیف درد از اندام های درون حفره شکم استفاده می شود.

* علل درد شکم

- عفونت مانند آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)، دیورتیکولیت، کولیت (التهاب روده).

- کشش و انبساط اعضا مثل مسدود شدن روده، بسته شدن مجرای صفراوی توسط سنگ کیسه صفرا، ورم کبد با هپاتیت.

- کمبود ذخیره خونی برای اعضا برای مثال کولیت اکسیمی.

- در برخی مواقع، درد شکمی می تواند بدون التهاب، ورم و یا کمبود ذخیره خونی باشد، برای مثال: سندرم روده تحریک پذیر( IBS).

* تشخیص علت درد شکم

1- خصوصیات درد

الف- شروع درد: کی درد شروع می شود؟ بیشتر در صبح و یا در شب؟

اگر درد می رود و می آید، چه مدت درد دارید و چه مدت بدون درد هستید؟

آیا بعد از غذا و یا نوشیدنی خاصی دچار درد شکم می شوید؟

اگر درد ناگهانی بوجود آید، ممکن است به علت توقف جریان خون به روده بزرگ و یا مسدود شدن مجرای صفراوی باشد.

ب- محل درد: با نشان دادن محل درد می توان علت را دانست،

برای مثال: درد آپاندیس در وسط شکم می باشد که به سمت راست و پایین شکم کشیده می شود.

درد دیورتیکولولیت در قسمت چپ و پایین شکم می باشد.

درد کیسه صفرا در قسمت میانی و بالای شکم و یا قسمت راست و بالای شکم می باشد.

ج- خصوصیات و شدت درد و آیا درد به اندام های دیگر انتشار یافته است؟

مسدود شدن روده باعث درد شکم به علت انقباضات عضلات روده و نفخ روده می شود.

مسدود شدن مجرای صفراوی باعث درد بالای شکم می شود.

پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) حاد باعث درد شدید و مداوم در بالای شکم و بالای کمر می شود.

د- طول مدت درد : درد IBS (سندرم روده تحریک پذیر)، ماه ها و یا سال ها طول می کشد.

درد کولیک صفراوی بین نیم ساعت تا چند ساعت طول می کشد.

درد پانکراتیت، یک روز و یا بیشتر طول می کشد.

درد ناشی از برگشت اسید معده به مری (ریفلاکس معده) و یا زخم دوازدهه متناوب است و چند هفته و یا چند ماه درد می کشد و بعد چند هفته و یا چند ماه درد آرام می شود.

ه- چه چیزی باعث بدتر شدن درد می شود.

آیا درد با سرفه، تنفس بدتر می شود؟

دردهایی که در اثر التهاب بوجود آمده باشند، با عطسه، سرفه و هر گونه حرکت هیجانی بدتر می شوند.

و- چه چیزی درد را آرام می کند.

غالبا درد سندرم روده تحریک پذیر و یبوست، با حرکت روده آرام می شود.

درد ناشی از مسدود شدن معده و یا بالای روده کوچک، با استفراغ کردن آرام می شود.

داروهای آنتی اسید، درد ناشی از زخم معده و دوازدهه (اثنی عشر) را آرام می کنند.

ز- دقت در علائم و نشانه ها از قبیل: تب، اسهال و یا خونریزی.

وجود تب نشانه التهاب می باشد.

اسهال و یا خونریزی مقعد نشاندهنده درد روده می باشد.

وجود تب و اسهال نشاندهنده التهاب روده می باشد که ممکن است توسط عفونت ایجاد شده باشد.

2- معاینات جسمی

وجود صدا در روده نشاندهنده مسدود شدن روده می باشد.

وجود یک توده در شکم نشاندهنده سرطان، بزرگ شدن اعضا یا آبسه می باشد.

وجود خون در مدفوع نشاندهنده مشکلات روده ای از قبیل زخم، سرطان و کولیت می باشد.

3- آزمایش ها

آزمایشات شامل آزمایش خون، ادرار و عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس، رادیوگرافی و آندوسکوپی می باشد.

4- جراحی برای بررسی حفره شکمی

چرا تشخیص علت ایجادکننده درد شکم مشکل است؟

1- علائم ممکن است غیرعادی باشد.

گاهی محل درد آپاندیسیت در قسمت راست و بالای شکم قرار دارد و درد دیورتیکولوز در قسمت راست شکم می باشد.

افرد مسن، علائم کمی را نشان می دهند و کورتیکواستروئیدها، علائم التهاب را کم می کنند.

پس افراد مسن و افراد مصرف کننده داروهای کورتیکواستروئید، ممکن است در جایی که التهاب وجود دارد، درد کمی داشته باشند و یا فاقد درد و حساسیت باشند.

2- آزمایش ها همیشه غیرعادی نیست.

با سونوگرافی نمی توان سنگ های کیسه صفرا (بخصوص کوچک ترین آنها) را دید.

سی تی اسکن ممکن است سرطان لوزالمعده (بخصوص کوچک ترین آنها) را نشان ندهد.

سونوگرافی و سی تی اسکن ممکن است آپاندیسیت و یا حتی آبسه کوچک را نشان ندهند.

افرادی که از کورتیکواستروئیدها استفاده می کنند، آزمایش خون، عفونت و یا التهاب را نشان نمی دهند.

3- بیماری ها می توانند شبیه هم باشند.

درد سندرم روده تحریک پذیر، شبیه انسداد روده، سرطان، زخم، حمله صفراوی و حتی آپاندیسیت می باشد.

درد بیماری کرون شبیه آپاندیسیت می باشد.

درد عفونت کلیه راست شبیه کوله سیستیک حاد می باشد.

ترکیدن کیست تخمدان راست شبیه آپاندیسیت و ترکیدن کیست تخمدان چپ شبیه دیورتیکولیت می باشد.

درد سنگ کلیه شبیه آپاندیسیت و دیورتیکولیت می باشد.

4- خصوصیات درد می تواند تغییر کند.

التهاب پانکراس، تمام شکم را تحت تاثیر قرار می دهد و پیشرفت کولیک صفراوی باعث کوله سیستیت می شود.

* قبل از مراجعه به پزشک باید...

موارد زیر را به پزشک بگویید تا راحت تر بتواند علت درد شکم را تشخیص دهد؟

- داروهایی که مصرف می کنید، گیاهی و یا شیمیایی.

- اگر آلرژی (حساسیت) به دارو، غذا و یا گردوخاک دارید.

- داروهایی را که برای کاهش درد شکم مصرف کرده اید.

- اگر دارای دیابت، بیماری قلبی و دیگر بیماری ها هستید.

- اگر قبلا عمل جراحی داشته اید.

- آزمایشاتی را که انجام داده اید، مثل کولونوسکوپی، عکسبرداری با اشعه X و غیره.

- اگر قبلا در بیمارستان بستری بوده اید.

- اگر قبلا در اعضای خانواده شما، کسی دچار این علائم بوده است.

- اگر سابقه ابتلا به بیماری های معدی-روده ای در خانواده شما وجود دارد.

- اگر الکل مصرف می کنید و یا سیگار می کشید.

- اولین زمان بروز درد چه موقع بوده است؟

- درد چند مدت یک بار بروز می کند؟

- آیا درد به طور ناگهانی شروع می شود؟

- شدت درد چقدر است؟

- علت درد چیست و چه چیزی آن را بدتر و یا بهتر می کند؟

- خصوصیات درد چیست؟ تیز، مبهم، سوزنده، فشاری و یا ثابت؟

- درد همراه با تب، لرز، عرق کردن، اسهال، تهوع و یا احساس ضعف می باشد.

* بعد از مراجعه به پزشک ...

انتظار نداشته باشید که در همان اولین مراجعه به پزشک، بیماری شما تشخیص داده شود.

مراجعات متعدد و آزمایشات مختلفی برای تشخیص دقیق لازم است.

پزشک ممکن است قبل از تشخیص، به شما دارویی دهد.

باید داروهای تجویز شده را مصرف کنید و از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی و یا مکمل ها خودداری کنید.

شما می توانید به کتاب ها و یا سایت های معتبر مراجعه کنید تا اطلاعات مناسبی در مورد درد خود پیدا کنید و بهتر است قبل از اقدام به کاری، با پزشک خود مشورت کنید.


منبع: تبیان