باراک اوباما در اسرائیل به دنبال چیست؟

شبکه خبری دویچه وله در گزارشی از سفر رئیس‌جمهور آمریکا به سرزمین‌های اشغالی و اهداف این سفر آورده است: باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، هفته آینده، چهار سال پس از سخنرانی مشهور خود در قاهره که در آن وعده مناسبات تازه آمریکا با جهان عرب را داد، به خاورمیانه بازمی‌گردد.

در این میان تحولاتی اساسی در بسیاری از کشورهای عربی رخ داده و آمریکا را با ملغمه‌ای از دموکراسی‌خواهی، اسلام‌گرایی و فروپاشی نظم عمومی در این کشورها روبرو ساخته است. "بهار عربی" رابطه آمریکا و خاورمیانه را آسان‌تر نکرده است.

افزون بر این، از آن هنگام تاکنون گامی موفق برای حل کشمکش میان اسرائیل و فلسطینیان برداشته نشده و تصویر آمریکا در منطقه بهبود نیافته است. اگرچه این کشور هنوز با امکانات اقتصادی و نظامی خود مهم‌ترین قدرت تاثیرگذار در منطقه است، اما این بدان معنا نیست که می‌تواند تغییری را به منطقه دیکته کند.

در برنامه سفر اوباما این بار نه مصر جای دارد، نه لیبی و نه عراق. با روی کار آمدن اخوان‌المسلمین در مصر، روابط این کشور که در زمان حسنی مبارک متحد مهمی برای آمریکا محسوب می‌شد، با ایالات متحده سرد شده است. لیبیایی‌ها نیز با وجود آنکه از آمریکا به‌ خاطر کمک برای سرنگونی قذافی قدردانی می‌کنند، اما خاطره قتل کنسول آمریکا در بنغازی هنوز بر روابط میان آنان و آمریکا سایه افکنده است و در مورد عراق، ۲۰ مارس سالگرد دهمین سال حمله آمریکا به این کشور است و با وجود خروج نیروهای آمریکایی از عراق، روابط دو کشور هنوز طعم تلخ خود را از دست نداده است.

سفر سه‌روزه اوباما به خاورمیانه این بار محدود است به دیدار از سرزمین‌های اشغالی، اردن و کرانه باختری رود اردن. اما چرا اوباما در حال حاضر به اسرائیل سفر می‌کند؟ او که در دوره نخست ریاست جمهوری خود و زمانی که از او انتظار می‌رفت به اسرائیل برود، از این سفر خودداری کرده بود.

تحلیلگران تردید دارند که موضوع سفر اوباما به اسرائیل فرآیند صلح خاورمیانه باشد. مفسر هفته‌نامه آلمانی "دی تسایت" می‌نویسد: داشتن چنین انتظاراتی اشتباه است، چون تغییری در پرسش محوری مذاکره داده نشده است. اوباما جادوگر نیست و نمی‌توان از او انتظار داشت معجزه کند. اما پرسشی که همواره او را هنگام مذاکره با اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها همراهی خواهد کرد، این خواهد بود که چگونه می‌توان موضوع ایجاد دو حکومت مستقل در کنار هم را به عنوان راه حل کشمکش خاورمیانه زنده نگاه داشت.

اشاره این مفسر به بحثی است که به‌تازگی از سوی مخالفان تاسیس دو حکومت مستقل فلسطین و اسرائیل یا کسانی که ناامید از پیشرفت مذاکرات صلح خاورمیانه‌اند شنیده می‌شود. آنان می‌گویند: راه حل دو حکومت مرده است. در برابر اما سلام فیاض، نخست وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین، در مصاحبه با "دی تسایت" بار دیگر بر لزوم برپایی دو حکومت مستقل تاکید کرد و گفت: راهی دیگر وجود ندارد، مگر بخواهند با همین وضعیت بسازند. او همچنین گفت که تلاش‌ها برای کشاندن طرف‌های کشمکش بر سر میز تاکنون با شکست مواجه بوده و "واشنگتن هم نمی‌تواند با مثلا تله‌پاتی از عهده این کار برآید.

فیاض تاکید کرد که در عین تلاش برای انجام مذاکرات باید کمک کرد تا "شرایط زندگی مردم و توانایی عمل تشکیلات خودگردان فلسطین بهبود یابد و از این طریق "تحولی مهم" ایجاد شود.

تحلیلگران تردیدی ندارند که دو موضوع اصلی گفت‌وگوی اوباما و مقام‌های اسرائیلی ایران و سوریه خواهند بود. از جمله مفسر روزنامه "نویه تسورشه تسایتونگ" معتقد است که اسرائیل و آمریکا پشت درهای بسته درباره برنامه اتمی ایران و جنگ در سوریه بحث خواهند کرد. این مفسر می‌نویسد: «موفقیت - یا عدم موفقیت - در برخورد با این دو کشور حساس بر قضاوتی که درباره سیاست خارجی اوباما خواهد شد، تاثیر خواهد گذاشت.»

اما "دی تسایت" با استناد به منابع آمریکایی دلیل سفر اوباما به اسرائیل را این می‌داند که رئیس‌جمهور آمریکا در صدد رساندن پیامی مستقیم به مردم اسرائیل و بخصوص نسل جوان این کشور است. اوباما درست از این کار در نخستین دوره ریاست جمهوری‌اش صرف نظر کرده بود و برای همین هم نتانیاهو و هم بخش بزرگی از مردم اسرائیل نسبت به او بدبین شدند.

"دی تسایت" اشاره دارد به اینکه اگر چه روابط دو طرف در عرصه‌های امنیتی بهبود یافته، اما مردم از خود می‌پرسند که نظر اوباما درباره اسرائیل واقعا چیست؛ چون اوباما از قاهره، ریاض، و استانبول دیدن کرده است، تا به گفته خود روابط تازه‌ای را با کشورهای اسلامی سامان دهد؛ "در حالی که یک سفر او به بیت‌المقدس می‌توانسته جلوی ترس و بی‌اعتمادی جامعه اسرائیل نسبت به سیاست آمریکا را بگیرد.

مفسر "دی تسایت" معتقد است که اوباما می‌داند برای مردم اسرائیل روابط با آمریکا بسیار مهم است و آنان از نخست‌وزیری حمایت نخواهند کرد که این روابط را به خطر بیندازد. بنابراین او "تلاش خواهد کرد راهی به دل مردم اسرائیل پیدا کند، از این طریق که درک و تفاهم نسبت به ترس‌و نگرانی‌های آنان نشان دهد.

او از این طریق هم خواهد توانست آن آینده‌ای را که برای حل کشمکش اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها می‌بیند با مردم اسرائیل در میان بگذارد و نظر آنان را بدان جلب کند.

به نوشته "دی تسایت"، انتظار می‌رود که اوباما بر وعده خود تاکید کند که از این کشور حمایت سیاسی، نظامی و اخلاقی خواهد کرد.