.svg)
جایگاه شخصیت فاطمه (س) نزد اهل سنت
پارسینه: ابعاد شخصیتی وجود مقدس حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها چنان گسترده و دریای فضایل ایشان چنان بی‌کران است که زبان تمام علما در سرتاسر تاریخ از توصیف شایسته ایشان قاصر بوده است. اتفاقا فضایل و کرامات حضرت‌صدیقه‌طاهره سلام الله علیها از دید علما و بزرگان اهل تسنن نیز پوشیده نمانده و ایشان نیز بار‌ها و بار‌ها در ذیل مباحث مختلفی نظیر تفسیر آیات قرآن کریم، روایات و احادیث و نظرات شخصی خود، پیرامون شخصیت والای حضرت توضیح داده‌اند.
شخصیت فاطمه زهرا (س)، در روایات اهل تسنن به عنوان بانویی جامع فضائل انسانی ترسیم شده است. روایات اهل سنت در فضائل فاطمه زهرا(س) اعم از روایات تفسیری و غیرتفسیری است. روایات تفسیری جایگاه آن حضرت را از منظر قرآن نشان داده و بیانگر شخصیت فاطمه زهرا (س) در تعابیر الهی است.
در روایات غیر تفسیری ابعاد دیگری از شخصیت حضرت فاطمه با نقل رسول خدا (ص)، آشکار می‌شود. جمع‌بندی هر دو دسته از روایات آن که حضرت زهرا(س) در کانون اهل بیت پیامبر(ص) قرار داشته، معصوم از هر خطا، ضامن تداوم نسل پیامبر(ص)، آگاه به حقایق دینی، قاطع در دفاع از حق در دوران رسالت، مدافع حریم ولایت پس از رحلت پدر، محبوبترین شخص نزد رسول خدا(ص)، سرور زنان دو عالم و ... می‌باشند.
جایگاه شخصیت فاطمه (س) نزد اهل سنت:
حضرت زهرا (س) در نزد اهل سنت نیز به عنوان سیده نساء العالمین شهرت دارد. از عایشه نیز نقل است که پیامبر اکرم، فاطمه را بهترین زنان عالم (خیر النساء) خوانده است. سیوطی می‌گوید: «ما عقیده داریم برترین زنان عالم، مریم و فاطمه(س)اند» آلوسی می‌گوید: در حدیث آمده است: «ان الفاطمه البتول افضل نساء المتقدمات و المتاخرات.» یعنی حضرت فاطمه (بتول) برترین زنان پیشین و پسین است.
با این حدیث، افضل بودن فاطمه(س) بر تمام زنان ثابت می‌شود. زیرا او روح و روان رسول خدا بود. از این رو بر عایشه نیز برتری داشت. ابن‌الجکنی می‌گوید:«بنابر قول صحیح‌تر، فاطمه از همه زنان افضل است». روایاتی به همین مضمون در صحیح بخاری، صحیح ترمذی، مستدرک الصحیحین، حلیه الاولیاء ابی نعیم، خصائص النسائی، کنز العمال و … نیز نقل شده است.
عبیده هروی می گوید: «فاطمه را از آن جهت بتول نامیدند زیرا که نظیر و مانندی نداشت.» زمخشری در تفسیر خود درباره آیه ۱۲ سوره تحریم می نویسد: «تنها چهار تن از زنان عالم کامل ترین هستند: آسیه همسر فرعون، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد(ص)» این روایت را نجار، مسلم و ترمذی نیز از پیامبر اکرم نقل کرده اند. زمخشری و سیوطی در تفاسیر خود اشاره کرده اند که همانگونه که برای حضرت مریم از آسمان غذای آسمانی فرود می آمد این مائده آسمانی بر حضرت زهرا نیز فرود آمد و هنگامی که رسول اکرم از او سوال کرد این غذاها از کجاست، ایشان پاسخ دادند: «…هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ» زکریا نیز همین سوال را از حضرت مریم کرده بود و چنین پاسخ شنیده بود.
حضرت زهرا (س) در کلام محققین اهل سنت:
1. ابن صباغ مالکی: «در افتخار فاطمه همین بس که دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خیرالبشر است، فاطمه‌ای که ولادتش پاک، و سیده است به اتفاق همه مسلمین.»
2. محمد بن طلحه شافعی: «دقت کن در آیه مباهله و ترتیب و عبارات آن، و اشاراتی که به علو مقام فاطمه دارد، و چگونه او وسط قرار گرفته است، (چنانکه در حال رفتن بین پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام بود) تا مقام و منزلت او بیشتر روشن گردد.»
3. عباس محمود، العقاد المصری: «در هر دینی یک چهره از زن کامله وجود دارد که همه او راتقدیس می‌کنند. و گویا او نشانه خداوند بین مردان و زنان است، در مسیحیت چهره مریم پاکدامن، و در اسلام لاجرم آن چهره کامله فاطمه بتول می‌باشد.»
4. دکتر علی ابراهیم حسن: «در زندگی فاطمه انواع عظمتها را می‌بینیم که این عظمتها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان (در جنگ جمل) ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد.»
آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند.
احادیث از منابع اهل سنت درباره حضرت فاطمه زهرا (س):
روایات مختلفی درباره فضایل دخت پیامبر اكرم(ص) حضرت فاطمه زهرا(س) در كتاب‌های گوناگون از جمله كتب برادران اهل سنت نقل شده است...
1- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إذا كانَ یَوْمُ القیامَةِ نادى مُنادٍ: یا أَهْلَ الجَمْعِ غُضُّوا أَبْصارَكُمْ حَتى تَمُرَّ فاطِمَة».
روز قیامت یك صدائی بلند می‌شود كه إی مردم غضّ بصر كنید كه فاطمه (س) می‌خواهد عبور كند.
منابع: كنز العمّال ج 13 ص 91 و 93/ منتخب كنز العمّال بهامش المسند ج 5 ص 96/ الصواعق المحرقة ص 190/ أسد الغابة ج 5 ص 523/ تذكرة الخواص ص 279/ ذخائر العقبى ص 48/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 356/ نور الأبصار ص 51 و 52/ ینابیع المودّة ج 2 باب 56 ص 136.
2- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كُنْتُ إذا اشْتَقْتُ إِلى رائِحَةِ الجنَّةِ شَمَمْتُ رَقَبَةَ فاطِمَة».
اگر به بوی بهشت اشتیاق می‌كردم فاطمه را بو می‌كردم.
منابع: منتخب كنز العمّال ج 5 ص 97/ نور الأبصار ص 51/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 360.
3- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «یا عَلِیّ إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَكَ فاطِمَة».
یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم.
منابع: الصواعق المحرقة باب 11 ص 142/ ذخائر العقبى ص 30 و 31/ تذكرة الخواص ص 276/ مناقب الإمام علی من الریاض النضرة ص141/ نور الأبصار ص53.
4- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إِنّ اللّهَ زَوَّجَ عَلیّاً مِنْ فاطِمَة».
خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد.
منبع: الصواعق المحرقة ص 173.
5- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «سیّدَةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنَّةِ فاطِمَة».
سرور زنان بهشت فاطمه است.
منابع: كنز العمّال ج13 ص94/ صحیح البخاری، كتاب الفضائل، باب مناقب فاطمة/ البدایة والنهایة ج 2 ص61.
6- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الجَنَّةَ: عَلیٌّ وَفاطِمَة».
اولین كسانی كه وارد بهشت می‌شوند : علی و فاطمه هستند.
منابع: نور الأبصار ص 52/ شبیه به آن در كنز العمّال ج 13 ص 95.
7- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی مَنْ آْذاهَا فَقَدْ آذانِی».
فاطمه پاره وجود من است، هر كه او را بیازارد مرا آزرده است.
منابع: السنن الكبرى ج 10 باب من قال: لا تجوز شهادة الوالد لولده ص 201/ كنز العمّال ج 13 ص 96/نور الأبصار ص52/ ینابیع المودّة ج 2 ص 322.
8- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَهْجَةُ قَلْبِی وَابْناها ثَمْرَةُ فُؤادِی».
فاطمه بهجت و سرور قلب من است و دو پسرش میوه دل من هستند.
منبع: ینابیع الموّدة ج 1 باب 15 ص 243.
9- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ غَیْرُ مُعَذِّبِكِ وَلا أَحَدٍ مِنْ وُلْدِكِ».
ای فاطمه خدا نه تو را عذاب می‌دهد نه كسی از پسرانت را.
منابع: كنز العمّال ج13 ص96/ منتخب كنز العمّال بهامش مسند أحمد ج5 ص97/ إسعاف الراغبین بهامش نور الأبصار ص118.
10- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كَمُلَ مِنَ الرِّجال كَثِیرُ وَ لَمْ یَكْمُلْ مِنَ النساءِ إِلاّ أَرْبَع: مَرْیـــم وَ آسِیَة وَ خَدیجـــَة وَ فاطِمـــَة»
از مردان خیلی به كمال رسیدند، ولی از زنان فقط 4 نفر: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه.
منبع: نور الأبصار ص 51.
اینفوگرافیک زندگینامه حضرت فاطمه (س) از نظر اهل سنت:
در روایات غیر تفسیری ابعاد دیگری از شخصیت حضرت فاطمه با نقل رسول خدا (ص)، آشکار می‌شود. جمع‌بندی هر دو دسته از روایات آن که حضرت زهرا(س) در کانون اهل بیت پیامبر(ص) قرار داشته، معصوم از هر خطا، ضامن تداوم نسل پیامبر(ص)، آگاه به حقایق دینی، قاطع در دفاع از حق در دوران رسالت، مدافع حریم ولایت پس از رحلت پدر، محبوبترین شخص نزد رسول خدا(ص)، سرور زنان دو عالم و ... می‌باشند.
جایگاه شخصیت فاطمه (س) نزد اهل سنت:
حضرت زهرا (س) در نزد اهل سنت نیز به عنوان سیده نساء العالمین شهرت دارد. از عایشه نیز نقل است که پیامبر اکرم، فاطمه را بهترین زنان عالم (خیر النساء) خوانده است. سیوطی می‌گوید: «ما عقیده داریم برترین زنان عالم، مریم و فاطمه(س)اند» آلوسی می‌گوید: در حدیث آمده است: «ان الفاطمه البتول افضل نساء المتقدمات و المتاخرات.» یعنی حضرت فاطمه (بتول) برترین زنان پیشین و پسین است.
با این حدیث، افضل بودن فاطمه(س) بر تمام زنان ثابت می‌شود. زیرا او روح و روان رسول خدا بود. از این رو بر عایشه نیز برتری داشت. ابن‌الجکنی می‌گوید:«بنابر قول صحیح‌تر، فاطمه از همه زنان افضل است». روایاتی به همین مضمون در صحیح بخاری، صحیح ترمذی، مستدرک الصحیحین، حلیه الاولیاء ابی نعیم، خصائص النسائی، کنز العمال و … نیز نقل شده است.
عبیده هروی می گوید: «فاطمه را از آن جهت بتول نامیدند زیرا که نظیر و مانندی نداشت.» زمخشری در تفسیر خود درباره آیه ۱۲ سوره تحریم می نویسد: «تنها چهار تن از زنان عالم کامل ترین هستند: آسیه همسر فرعون، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد(ص)» این روایت را نجار، مسلم و ترمذی نیز از پیامبر اکرم نقل کرده اند. زمخشری و سیوطی در تفاسیر خود اشاره کرده اند که همانگونه که برای حضرت مریم از آسمان غذای آسمانی فرود می آمد این مائده آسمانی بر حضرت زهرا نیز فرود آمد و هنگامی که رسول اکرم از او سوال کرد این غذاها از کجاست، ایشان پاسخ دادند: «…هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ» زکریا نیز همین سوال را از حضرت مریم کرده بود و چنین پاسخ شنیده بود.
حضرت زهرا (س) در کلام محققین اهل سنت:
1. ابن صباغ مالکی: «در افتخار فاطمه همین بس که دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خیرالبشر است، فاطمه‌ای که ولادتش پاک، و سیده است به اتفاق همه مسلمین.»
2. محمد بن طلحه شافعی: «دقت کن در آیه مباهله و ترتیب و عبارات آن، و اشاراتی که به علو مقام فاطمه دارد، و چگونه او وسط قرار گرفته است، (چنانکه در حال رفتن بین پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام بود) تا مقام و منزلت او بیشتر روشن گردد.»
3. عباس محمود، العقاد المصری: «در هر دینی یک چهره از زن کامله وجود دارد که همه او راتقدیس می‌کنند. و گویا او نشانه خداوند بین مردان و زنان است، در مسیحیت چهره مریم پاکدامن، و در اسلام لاجرم آن چهره کامله فاطمه بتول می‌باشد.»
4. دکتر علی ابراهیم حسن: «در زندگی فاطمه انواع عظمتها را می‌بینیم که این عظمتها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان (در جنگ جمل) ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد.»
آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند.
احادیث از منابع اهل سنت درباره حضرت فاطمه زهرا (س):
روایات مختلفی درباره فضایل دخت پیامبر اكرم(ص) حضرت فاطمه زهرا(س) در كتاب‌های گوناگون از جمله كتب برادران اهل سنت نقل شده است...
1- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إذا كانَ یَوْمُ القیامَةِ نادى مُنادٍ: یا أَهْلَ الجَمْعِ غُضُّوا أَبْصارَكُمْ حَتى تَمُرَّ فاطِمَة».
روز قیامت یك صدائی بلند می‌شود كه إی مردم غضّ بصر كنید كه فاطمه (س) می‌خواهد عبور كند.
منابع: كنز العمّال ج 13 ص 91 و 93/ منتخب كنز العمّال بهامش المسند ج 5 ص 96/ الصواعق المحرقة ص 190/ أسد الغابة ج 5 ص 523/ تذكرة الخواص ص 279/ ذخائر العقبى ص 48/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 356/ نور الأبصار ص 51 و 52/ ینابیع المودّة ج 2 باب 56 ص 136.
2- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كُنْتُ إذا اشْتَقْتُ إِلى رائِحَةِ الجنَّةِ شَمَمْتُ رَقَبَةَ فاطِمَة».
اگر به بوی بهشت اشتیاق می‌كردم فاطمه را بو می‌كردم.
منابع: منتخب كنز العمّال ج 5 ص 97/ نور الأبصار ص 51/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 360.
3- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «یا عَلِیّ إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَكَ فاطِمَة».
یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم.
منابع: الصواعق المحرقة باب 11 ص 142/ ذخائر العقبى ص 30 و 31/ تذكرة الخواص ص 276/ مناقب الإمام علی من الریاض النضرة ص141/ نور الأبصار ص53.
4- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إِنّ اللّهَ زَوَّجَ عَلیّاً مِنْ فاطِمَة».
خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد.
منبع: الصواعق المحرقة ص 173.
5- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «سیّدَةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنَّةِ فاطِمَة».
سرور زنان بهشت فاطمه است.
منابع: كنز العمّال ج13 ص94/ صحیح البخاری، كتاب الفضائل، باب مناقب فاطمة/ البدایة والنهایة ج 2 ص61.
6- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الجَنَّةَ: عَلیٌّ وَفاطِمَة».
اولین كسانی كه وارد بهشت می‌شوند : علی و فاطمه هستند.
منابع: نور الأبصار ص 52/ شبیه به آن در كنز العمّال ج 13 ص 95.
7- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی مَنْ آْذاهَا فَقَدْ آذانِی».
فاطمه پاره وجود من است، هر كه او را بیازارد مرا آزرده است.
منابع: السنن الكبرى ج 10 باب من قال: لا تجوز شهادة الوالد لولده ص 201/ كنز العمّال ج 13 ص 96/نور الأبصار ص52/ ینابیع المودّة ج 2 ص 322.
8- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَهْجَةُ قَلْبِی وَابْناها ثَمْرَةُ فُؤادِی».
فاطمه بهجت و سرور قلب من است و دو پسرش میوه دل من هستند.
منبع: ینابیع الموّدة ج 1 باب 15 ص 243.
9- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ غَیْرُ مُعَذِّبِكِ وَلا أَحَدٍ مِنْ وُلْدِكِ».
ای فاطمه خدا نه تو را عذاب می‌دهد نه كسی از پسرانت را.
منابع: كنز العمّال ج13 ص96/ منتخب كنز العمّال بهامش مسند أحمد ج5 ص97/ إسعاف الراغبین بهامش نور الأبصار ص118.
10- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كَمُلَ مِنَ الرِّجال كَثِیرُ وَ لَمْ یَكْمُلْ مِنَ النساءِ إِلاّ أَرْبَع: مَرْیـــم وَ آسِیَة وَ خَدیجـــَة وَ فاطِمـــَة»
از مردان خیلی به كمال رسیدند، ولی از زنان فقط 4 نفر: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه.
منبع: نور الأبصار ص 51.
اینفوگرافیک زندگینامه حضرت فاطمه (س) از نظر اهل سنت:
ارسال نظر