.svg)
آیا ایران با استفاده از «بیت کوین» تحریم‌ها را دور می‌زند؟
پارسینه: پارسینه: استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزینی برای ارزهای معمولی، ایده‌ای است که بیش از همه در کشور‌های تحت تحریم در جهان مطرح شده است. چند ماه پیش، شرکتی با نام Chainalysis تایید کرد که کره شمالی، معادل حدود ۱.۵ میلیارد دلار ارز دیجیتال در اختیار دارد که می‌تواند از آن برای واردات کالا‌های ضروری استفاده کند.
تحریریه پارسینه - محمد مهدی حاتمی: آیا ایران می‌تواند از ارزهای دیجیتال (همچون بیت کوین و اتریوم) به عنوان جایگزینی برای ارزهای مرسوم در دنیا استفاده کند؟ به عبارت دقیق تر، آیا ایران که تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا از دسترسی به منابع ارزی خود نه فقط در آمریکا که در کشور‌های ثالث هم محروم شده، می‌تواند با استفاده از این ارز‌ها واردات انجام دهد؟ پاسخ هم مثبت است و هم منفی.
واردات کالا‌های ضروری با ارزهای دیجیتال
استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزینی برای ارزهای معمولی، ایده‌ای است که بیش از همه در کشور‌های تحت تحریم در جهان مطرح شده است. چند ماه پیش، شرکتی با نام Chainalysis تایید کرد که کره شمالی، معادل حدود ۱.۵ میلیارد دلار ارز دیجیتال در اختیار دارد که می‌تواند از آن برای واردات کالا‌های ضروری استفاده کند. صادرکننده کالا در قبال این ارز‌ها هم تقریباً به طور قطع مشخص است: چین.
ایران هم در جریان دور تازه تحریم‌های یکجانبه آمریکا که از سال ۱۳۹۷ شروع شد، با جدیت به سراغ این موضوع رفت و استخراج بیت کوین و ارزهای مشابه را قانونی اعلام کرد و حتی مقرراتی در این مورد تدوین کرد. با این همه، هنوز هم مشکلاتی بر سر راه این ایده وجود دارد که به نظر می‌رسد بیش از «فنی بودن»، «ساختاری» هستند.
واحد پولی که دولت‌ها قبولش ندارند
نخستین مساله در این خصوص این است که رمزارزها یا ارزهای دیجیتالی در نهایت باید به یک واحد پولی معتبر تبدیل شوند که نظام پولی کشور‌های مختلف در جهان آن‌ها را قبول داشته باشند. اگر شما به اندازه یک میلیارد دلار بیت کوین داشته باشید و شرکتی هم در جهان وجود داشته باشد که حاضر باشد این میزان بیت کوین از شما دریافت کند، خود آن شرکت باید در نهایت بیت کوین را با دلار یا ارزی مشابه معاوضه کند. در واقع، بیت کوین فی نفسه ارزشی ندارد.
واقعیت این است که با وجود تمام تبلیغات و بزرگنمایی‌ها در خصوص ارزهای دیجیتال، هنوز دولت‌های بسیاری در جهان هستند که این ارز‌ها را به رسمیت نمی‌شناسند و این مانعی جدی بر سر راه مبادله آسان این ارز‌ها است. با این پیش فرض، کمتر شرکتی در جهان حاضر است مثلاً هزار تن دارو را با مبالغ کلانی بیت کوین مبادله کند و همین موجب می‌شود میزان تراکنش‌های مالی با استفاده از رمزارزها یا ارزهای دیجیتالی در مقیاس‌هایی بسیار کوچک‌تر صورت بگیرد.
به عبارت ساده تر، ممکن است شما بتوانید یک شیشه عطر گران قیمت را با استفاده از دارایی بیت کوین خودتان خرید کنید، ولی وقتی پای میلیون‌ها دلار یا میلیارد‌ها دلار به میان می‌آید، حتی ین، یوآن و روپیه هم ارزهای متداولی نیستند، چه برسد به بیت کوین و اتریوم.
با این حال، ظاهراً دولت‌ها هم قصد دارند استفاه از این قبیل ارز‌ها برای مقاصد تجاری را جدی‌تر بگیرند. حسن روحانی، رییس جمهور، در آذرماه سال ۱۳۹۸ در اجلاس کشور‌های اسلامی در مالزی، پیشنهاد استفاده از رمزارزها برای تبادل مالی میان کشور‌های اسلامی را مطرح کرد و این پیشنهاد مورد استقبال نماینده‌های مالزی و ترکیه قرار گرفت. بر این اساس، «ماهاتیر محمد» نخست وزیر مالزی موافقت خود را با طرح رییس‌جمهوری ایران مبنی بر تاسیس «بازار مشترک کشور‌های اسلامی در حوزه اقتصاد دیجیتال» اعلام کرد. هر چه باشد، اما تا عملی شدن این ایده راه درازی وجود دارد.
تعیین تعرفه و مقررات برای استفاده از رمزارزها
مساله جدی دیگر در استفاده از رمزارزها در ساختار مالی ایران، اما چندان به خود این واحد‌های پولی مربوط نمی‌شود، بلکه به زیرساخت‌هایی ربط دارد که استخراج این رمزارزها در بستر آن‌ها انجام می‌گیرد. به عنوان نمونه، تا مدتی پیش هنوز سیاست‌هایی دقیق در مورد قانونی بودن یا نبودن رمزارزها در ایران وجود نداشت و حتی وزارت نیرو هم به شدت به دنبال کشف موارد استفاده از برق شهری و کشاورزی برای تولید و استخراج مزارع بیت کوین می‌گشت.
بخش نخست مشکل با قانونی اعلام شدن استخراج بیت کوین و مدون شدن قوانین مربوط به آن در بانک مرکزی و سایر ارگان‌های مرتبط رفع و رجوع شد. هیات وزیران ایران در مرداد ۱۳۹۸، آیین‌نامه استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده در کشور را تصویب کرد. براساس این مصوبه، استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده موسوم به رمزارزها (ماینینگ) با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز خواهد بود.
از آن سو، اما تولید و استخراج رمزارزها نیاز به فعالیت گسترده مجموعه‌ای از رایانه‌ها و سرور‌ها دارد که برق زیادی مصرف می‌کنند و وزارت نیرو معتقد است در ایران که فی نفسه با کمبود برق در ساعات پیک مصرف به ویژه در تابستان‌ها رو به رو است، استخراج کننده‌های بیت کوین باید تعرفه‌های برق گران تری پرداخت کنند. این مشکل هم با تدوین تعرفه‌های مرتبط با استخراج بیت کوین حل شد و البته وزارت نیرو همچنان به دنبال پیدا کردن استخراج کننده‌های غیرقانونی است.
وقتی رمزارزها هم تحریم می‌شوند
مشکل دیگر، اما به تلاش‌ها برای تحریم رمزارزها بر می‌گردد. ایالات متحده آمریکا در سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار با شناسایی دو شخصیت حقیقی ایرانی که مبالغی را با استفاده از رمزارزها مبادله کرده بودند، آن‌ها را مورد تحریم قرار داد.
هنوز در مورد توانایی دولت آمریکا برای تکرار این رخداد اطلاعات دقیقی در دسترسی نیست، اما می‌توان تصور کرد که با توسعه راهکار‌ها برای دور زدن تحریم‌ها توسط رمزارزها، نهاد‌های تحریم کننده در آمریکا و کشور‌های همسو با آن هم راه‌های تازه‌ای برای تشدید تحریم‌ها در این خصوص پیدا خواهند کرد.
ارسال نظر