ایرانیان، قدیمی ترین کشاورزان جهان

این یافته‌های باستان شناسی کاملترین تصویری است که از دوره‌های اولیه کشاورزی انسان‌ها یافت شده و نشان می‌دهد که مردمان ساکن فلات قاره ایران در کشف و توسعه کشاورزی نقش مهمی داشته‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که مردمان ساکن این مناطق از دوازده هزار سال پیش جو، عدس و لوبیا پرورش می‌داده‌اند.

این یافته‌های باستان شناسی کاملترین تصویری است که از دوره‌های اولیه کشاورزی انسان‌ها یافت شده و نشان می‌دهد که مردمان ساکن فلات قاره ایران در کشف و توسعه کشاورزی نقش مهمی داشته‌اند.

تاکنون فرضیه رایج دربین مورخان این بود که کشاورزی در بخش‌های غربی منطقه‌ای که «هلال حاصلخیز» نام گرفته است یعنی بخش‌هایی از غرب ترکیه، سوریه، عراق، اردن و فلسطین آغاز شده است چون تمام شواهد مربوط به دوره‌های اولیه کشاورزی در آن نقاط کشف شده بود؛ اما اکنون ثابت می‌شود که ایران یعنی بخش شرقی این هلال حاصلخیز نیز در همان زمان محل اولین تجارب کشاورزی انسان‌ها بوده است.

در دهه 1950 میلادی باستان شناسان موفق به کشف شواهدی از کشاورزی اولیه در سرزمین‌های اشغال فلسطین شدند و مدعی شدند که کشاورزی نخستین بار در منطقه ای بین اردن و سرزمین های اشغالی شکل گرفته است.

پژوهش‌های باستان شناسی اخیر از سال ۲۰۰۹ و به ریاست نیکلاس کنراد از دانشگاه «توبینگن» آلمان در دامنه‌های رشته کوه زاگرس و در جوار مرز با عراق آغاز شد. در ماه‌های اخیر به توصیه همکاران ایرانی این پژوهشگر، آنها حفاری در چند تپه کم ارتفاع را شروع کرده و به سرعت مجموعه‌ای از اشیا بسیار قدیمی از جمله باقی‌مانده ظرف‌های سفالی و نقاشی‌هایی از حیوانات و پیکر انسان را پیدا کردند.

بخش دیگری از یافته‌های باستان شناسان ابزارهای سنگی را شامل می‌شود که برخی از آنها مخصوص خرد کردن دانه‌های غلات و حبوبات بوده است. علاوه بر این مقداری هم دانه‌های غلات و حبوبات کشف شده که به گفته باستان شناسان نیم سوز شده‌اند ولی با وجود این محتویات این دانه‌ها به خوبی حفظ شده است.

نیکلاس کنراد با وجودی که در رشته زیست شناسی دانش چندانی ندارد ولی می‌گوید که تشخیص این دانه‌های غلات و حبوبات کار دشواری نیست و می‌گوید که آنها شبیه دانه‌های عدس و یا جو هستند که امروز همه ما با آنها سر و کار داریم.

مطالعات صورت گرفته در این منطقه حاکی از وجود نشانه هایی از ساختمان های مسطح یا بازسازی شده، ابزار مختلف و سازه های سنگی هستند که حضور گروه اجتماعی بزرگی را نشان می دهد. این گروه تحت شرایط اقتصادی نسبتا پایدار در این منطقه ساکن بوده اند.

همچنین هزاران نمونه جو و گندم وحشی، عدس و نخود در این منطقه شناسایی شده اند که به عنوان نشانه هایی از کشاورزی اولیه در جهان محسوب می شود.

بر اساس سطوح ایزوتوپ های رادیواکتیو یا اتم های عناصر یکسان با وزن مولکولی متفاوت، حضور انسان در این منطقه از رشته کوه زاگرس بین 9 هزار و 800 تا 12 هزار سال قبل تخمین زده می شود.

در اوایل این دوره مردم اقدام به جمع آوری گونه های وحشی گیاهان مانند جو و گندم وحشی می کردند، اما در پایان این دوره کشت محصولات زراعی مانند شکل اولیه ای از گندم های امروزی شکل گرفت.

نکته مهم در نتایج این آزمایش‌ها این است که این جوامع کشاورزی مشغول کشت نمونه‌های وحشی این نوع گیاهان بوده‌اند که بعدا حبوبات و غلات امروزی از آنها ریشه گرفته‌اند.

به عبارت دیگر دوازده هزار سال پیش انسان همان گیاهان وحشی را که در طبیعت وجود داشته کشت می‌کرده است.

کارشناسان کشاورزی باستان از نتایج این پژوهش‌ها استقبال کرده‌اند.

گزارش کامل این تحقیقات در شماره اخیر مجله «ساینس» منتشر شده است.