با سابقه‌ترین مداح در ایران کیست؟

سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی یکی از مداحان معروف ایرانی است که در سال 1315 خورشیدی در شهر اردبیل زاده شد. وی که بیش‌تر نوحه‌هایش را به زبان ترکی آذربایجانی سروده، به زبان‌های فارسی و عربی نیز تسلط دارد. پدرش شیخ عبدالکریم مؤذن‌زاده اردبیلی، نخستین مؤذن رادیوی ایران است و برادرش رحیم موذن زاده اردبیلی نیز از مؤذنان معروف اسلامی است.

اعجاب و توانایی بی وصف او در اجرای برنامه‌های گوناگون مداحی، نوحه خوانی، مولودی خوانی، اذان و قرائت قرآن مجید از دوران نوجوانی، وی را در ردیف یکی از مطرح ترین افراد جهان در این رشته‌ قرار داده است.

موذن زاده، به طور متوسط روزانه پنج ساعت را صرف مداحی کرده و بیش از 2000 عنوان نوار کاست مربوط به برنامه‌های او از زمان پیدایش ضبط صوت تاکنون به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی موجود است.

سلیم موذن زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با معرفی خود به عنوان نوکر پیر آستان مقدس اهل بیت (ع) می‌گوید: حنجره من یک موهبت الهی است و وقف سید الشهدا (ع) است و استفاده از آن در زمینه‌های غیر از این صحیح نیست.

به طور مسلم صدای گیرا در خانواده موذن زاده اردبیلی موروثی بوده و همه فرزندان و نوادگان مرحوم شیخ فرج این موهبت الهی را از او به یادگار بردند. شیخ فرج، پدربزرگ سلیم موذن زاده اردبیلی، قدیمی ترین موذن کشور است که اطلاعات مختصری از وی موجود است.

به گفته سال خوردگان، صدای اذان وی را ساکنان روستاهای واقع در حاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر می‌شنیده‌اند.

شیخ عبدالکریم، فرزند شیخ فرج هم نخستین موذن در ایران است که نوای اذان دلنشین او شهرت جهانی دارد. او در سال ۱۲۷۳ شمسی در محله تازه شهر اردبیل متولد شد و تا سال ۱۳۲۱شمسی نوای توحیدی اش از مناره مسجد میرزا علی اکبر این شهر به گوش می‌رسید.

نعیم، سلیم، رحیم، محمود و داود پنج فرزند او نیز از مداحان اهل بیت (ع) و موذن‌های مشهور جهان اسلام هستند که اکنون از میان آنان فقط سلیم در قید حیات بوده و به این حرفه مشغول است. شادروان رحیم موذن زاده اردبیلی نیز که اذان بی‌مانند او در دستگاه بیات ترک در فهرست آثار معنوی ایران به ثبت رسید چند سال پیش بر اثر بیماری دعوت حق را لبیک گفت.

استاد سلیم، درباره پدرش می‌گوید: او در سال ۱۳۲۱ شمسی به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) عازم مشهد مقدس می‌شود و در بین راه شبی را درمنزل یکی از دوستان خویش در تهران سپری می‌کند. از آنجایی که شیخ عبدالکریم عشق موذنی داشته سحرگاه به پشت بام منزل واقع درخیابان عین الدوله رفته و ندای توحیدی اذان را سر می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: امام جماعت وقت مسجد سلطانی (امام فعلی) صدای اذان او را از دور شنیده و قبل از ظهر سراغ او را از تمام خانه‌های اطراف می‌گیرد. به او می‌گویند که شیخی از اردبیل آمده و در خانه "مطلب بلوری " میهمان است و با درخواست امام جماعت، ظهر همان روز " شیخ عبدالکریم " در پشت بلندگوی مسجد قرار گرفته و نوای ملکوتی " اشهدان لااله الاالله " را به گوش مردم می‌رساند.

سلیم می‌افزاید: او پس از بازگشت از زیارت مشهد مقدس در تهران ماندگار شده و موذن مسجد سلطانی می‌شود، به طوریکه تا سال ۱۳۲۹ خورشیدی که دارفانی را وداع گفت صدای اذان وی روزی سه بار از رادیو واقع در میدان ارک تهران پخش می‌شده است. صدای خوب در مداحی از رشته‌های هنری ظریف است. ملاحت، توجه به زیر و بم آهنگ، ادای کلام و تحریرهای مناسب لازمه این هنر است.

وی که خود علاوه بر حفظ روش‌های قدیمی، سبک‌های جدیدی با اصالت فرهنگی را در نوحه خوانی و مداحی ابداع کرده، می‌گوید: صدای من در برابر صدای پدرم مانند قطره‌ای است در مقابل دریا. استاد موذن زاده در حضور آیت الله طباطبایی مفسر تفسیر المیزان نیز مداحی داشته‌اند که ایشان از استاد تقاضای مداحی عربی می‌کرده است. به گفته اهل فن صدای ایشان، ماندگارترین صدا برای مداحی در طول اعصار مختلف است.

به گفته کارشناسان، اگر آثار او از طریق سازمان‌های دولتی، ثبت و حق تکثیر در آنها لحاظ می‌شد فقط کاست "زینب زینب" ایشان شاید بیش از یک میلیارد تومان برای ایشان سود دهی داشت در حالی که تمامی اجراهای ایشان بدون کوچک‌ترین چشم داشت مالی در اختیار عشاق امام حسین قرار دارد.

اساتید فن نام او را هم ردیف استاد عبدالباسط در زمینه تلاوت قرآن و استاد شجریان در زمینه اجرای سنتی ایرانی و برنده جایزه پیکاسو و همچنین استاد سلیم موذن زاده را در زمینه مداحی جزو عجائب روزگار دانسته‌اند.