تهدید آمیزترین تفریح در فضای مجازی

با دقت به انواع پیام هایی که در فضای مجازی و گروه ها و کانال ها میان مردم رد و بدل می شود فارغ از محتوا، از نظر زبان و ادب فارسی هم گاهی نگران کننده می شود، کم نیستند کلمات و عبارت هایی که به غلط نوشته و به سرعت این غلط فراگیر هم می شود، گاهی کلمات حتی معنی زدایی می شوند و همه اینها زمانی بیشتر ما را نگران می کند که بدانیم زبان فارسی بیش از آنکه عامل ارتباطی باشد ، یک بخش مهم از هویت ما را تشکیل می دهد.

اصن و اصلا، salam chetori

الهام لایقی، پژوهشگر و مدرس ارتباطات که پایان نامه تخصصی خود را با همین موضوع منتشر کرده است، در ارتباط با غلط‌نویسی و غلط‌گویی در فضای مجازی می گوید: بر خلاف رسانه‌های اصلی در قدیم مانند رادیو، تلویزیون و رسانه‌های مکتوب، امروزه شبکه‌های اجتماعی تبدیل به مهمترین ابزار در دست مردم شده است. از جمله عواملی که باعث ایجاد جایگاه مهم این شبکه‌ها در روابط اجتماعی شده است، می‌توان به دسترس بودن آن، کنترل کمتر، امکان درج و تبادل نظر سریع و ... اشاره کرد.

وی می افزاید: پیام‌رسان‌ تلگرام و شبکه اجتماعی اینستاگرام دارای بیشترین کاربر هستند و نفوذ بالایی را در بین افراد مختلف جامعه دارند، در نتیجه زبان قابل استفاده در آن‌ها نیز بسیار مهم است. ورود کلمه‌ها از زبانهای دیگر و غلط‌نویسی‌ باعث تغییرات در زبان فارسی می‌شود.

لایقی تاکید کرد: از مهمترین ویژگی‌ها در زبان پویایی آن است و نیز تغییراتی که در این جهت در زبان ایجاد می‌شود، اما این تغییرات نمی‌تواند از طریق مردم عادی باشد زیراکه باعث بدعت در زبان خواهد شد. باید با علم یک متخصص زبان صورت گیرد زیراکه مردم اطلاعات لازم برای تغییرات زبان را ندارند، درست مانند مراجعه بیمار به پزشک برای تشخیص بیماری.

این پژوهشگر با اشاره به تولد کلمات تازه در شبکه های اجتماعی ادامه داد: تغییرات توسط مردم جامعه باعث پدید آمدن کلماتی می‌شود که مفهومی ندارند و در نهایت مفهوم تازه‌ای پیدا می‌کنند، مثل نوشتن «اسن» به‌جای «اصلا» و یا استفاده از واژه «بحرف» به جای ادای صحیح جمله «حرف بزن» و کلماتی از این قبیل که هیچ مرجع ساختاری در زبان فارسی ندارند.

ریشه مشکلات در نظام تعلیم و تربیت است

اما ریشه این غلط‌نویسی‌ها کجاست و از چه زمان رنگ بیشتری به خود گرفت؟ در این رابطه دکتر اسماعیل امینی استاد دانشگاه و شاعر به جام‌جم آنلاین توضیح می دهد: غلط‌نویسی‌ها منحصر به فضای مجازی نمی‌باشد. در نوشته‌های رسمی، پایان‌نامه‌های دانشگاهی و حتی کتاب‌ها نیز دیده ‌می‌شوند و علت اصلی آن مربوط به نظام تعلیم و تربیت است زیراکه در مدارس، نوشتن و تشریح جای خود را به کتاب‌های آماده و تست زنی سوالات داده است. در حال حاضر دانش آموزان در طول دوره تحصیل 100صفحه مطلب هم نمی نویسند. تقریبا هر گونه نوشتن کنار گذاشته شده است و به دنبال آن املای غلط رایج می‌شود.

وی ادامه می دهد: از نظر من در فضای مجازی این غلط‌نویسی‌های شخصی در جمعی دوستانه اهمیتی ندارد و موضوعی شخصی می‌باشد ولی در مجامع رسمی موضوع بسیار مهمی است و بسیار دیده می‌شود اما متاسفانه کسی نگران این اشتباهات نیست. غلط‌نویسی جوانان امروز در شبکه‌های اجتماعی تفریحی بیش نیست اما غلط‌گویی و غلط نویسی در بین افراد مهم جامعه که دارای پست‌های مدیریتی هستند دارای اشکال است مانند « به فلان مسئله ورود پیدا کردم» و یا کلمه «هرازچندگاهی» که اصلا معنایی ندارد.

امینی با اشاره به کتاب فرهنگ زبان مخفی تاکید کرد: در این کتاب فرهنگ زبان مخفی دهه 70 نوشته شده است که الان از بین رفته است اما باید توجه داشت که استفاده از لغات در مجامع رسمی ماندگار است.

این استاد دانشگاه و شاعر در ارتباط با استفاده از زبان فینگلیش و بازی با خط و کلمات گفت: سختگیری سیستم آموزشی جدید و اجبار در جدانویسی‌ها، پیوسته‌نویسی‌ها و غلط‌های املایی که اهمیتی ندارند مانند املا نویسی در کلمه «جرات» یا «جرئت» باعث گیج شدن افراد می شود و ترجیح می‌دهند از نوشتن کلمات به‌صورت فینگلیش در پیامک‌ها و غیره به جای فارسی استفاده کنند.

وی ادامه داد: سختگیری‌ها در املا باعث بوجود آمدن وسواس و گریزان شدن فرد از نوشتن کلمات با خط فارسی می‌شود. از امکانات خط فارسی می‌توان به همین املا متفاوت در برخی از کلمات اشاره کرد.

امینی تست زدن در سیستم آموزش را خیانت به خط زبان فارسی و علم دانست و گفت: به جای سختگیری در املا می‌بایست خواندن و نوشتن تشریحی- استدلالی رایج بشود.