چرا چهارشنبه سوری ، تبدیل به چهارشنبه آخر سال شد؟

معمولا رسوم و اعیاد در هر جامعه ارتباط تنگاتنگ و غیر قابل گسستی با فرهنگ عمومی مردم دارد.

این رسوم بر اساس باورها و ارزشهایی شکل گرفته است که شالوده اصلی فرهنگ و نگرش های فرهنگی یک ملت را شکل داده است.

شالوده فرهنگی ملت ما که رسوم و عادتهای اجتماعی ما از آن منبعث شده است دو آبشخور بزرگ تاریخی تغذیه شده است.

فرهنگ قبل از اسلام که فرهنگی بر اساس آموزه های اخلاقی زرتشت و حتی پیش از آن یعنی دوره ودایی و اعتقادات آریایی های قبل از مهاجرت به فلات یران و پیش از تمدن مادها و ظهور زرتشت است .این فرهنگ هم اکنون برادر دور افتاده ای به نام فرهنگ هندو دارد و بالاخره فرهنگ اسلامی که بعد از ورود به ایران خود در تعامل با فرهنگ دوره ساسانی به پدیده ای بی بدیل منجر شد که نمونه آن در دیگر کشورهای اسلامی کمتر دیده می شود

رسم و رسوم غیر مذهبی و تا حدودی مذهبی ما ایرانیان حاصل هزار و چها رصد سال مراوده فرهنگی بین این دو نگرش است .

اما چرا رسمی مانند چهارشنبه سوری مخصوصا در چند سال اخیر اینقدر با مناقشات فراوان همراه بوده است؟

جواب این سئوال بی شک در این نکته نهفته است که فرهنگ رسمی جامعه ما با تکیه بر این نکته که این رسوم خرافاتی بیش نیست عملا نشان داد که از این روز خوشش نمی آید و همین نکته باعث ایجاد یک تقابل ارزشی بین بخش رسمی و غیر رسمی جامعه شد.

این تقابل البته به ضرر دو طرف تمام شده است. چرا که چهارشنبه سوری به دلیل مقاومت فرهنگی بخش غیر رسمی عملا از اهداف خود دور شد و به ابزار اعتراض تبدیل و صورت مرضی و آسیبی به خود گرفت.

قدیمی تر ها به خاطر دارند که در دو دهه قبل در این روز کمتر خبری از انفجارهای مهیب و تجاوز به حقوق مردم بود و در عوض رسوم فراموش شده ای مثل خرید بته ، پریدن از روی آتش بته ها و قاشق زنی اجرا می شد.

این رسوم که برخی از آن ها هم اکنون در مراسم هالووین اجرا می شود از طریق ایران به اروپا رفته است اما در کشور اصلی دارنده این فرهنگ انفجار نارنجک سر و صدای بی مورد و گاه مزاحمت برای مردم و تجاوز به حقوق آنان جایگزین شده است.

البته این شب برای نیروهای انتظامی هم همیشه یک کابوس بزرگ بوده است چرا که تقابل ارزشی دو بخش یاد شده این رسم را به میدان مبارزه ای بدل کرده است.

در حقیقت این جشن ازابعاد شادی آفرین خود تهی شده و به محملی برای تخلیه انرژی و عقده های روانی- اجتماعی نسل جوان بدل شده است.

به نظرمی رسد این پدیده که باید به عنوان ناهنجاری در این ایام شناخته شود راه حل کوتاه مدتی ندارد چرا که نه بخش رسمی جامعه از مواضع خود در مورد این مراسم کوتاه می آید( در مجامع رسمی حتی نامش را هم به نام چهارشنبه آخر سال تبدیل کرده اند) ونه عامه مردم از رسمی با بیش از 3000 سال سابقه دست می کشند.

این سرسختی دو طرف در مواضع ارزشی باعث می شود هر سال بر ابعاد آسیبی این مراسم افزوده شود و با هر اتفاق سیاسی - اجتماعی از این مراسم استفاده ابزاری شود و هر چه بیشتر چهارشنبه سوری از مفهوم خود تهی شود.