تقابل آنکارا - ریاض در لیبی

پوتین که سخنان وی بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت، خاطر نشان کرد: اخباری درباره اعزام تروریستها از ادلب سوریه به لیبی وجود دارد که اگر درست باشد، بسیار نگران کننده خواهد بود و روسیه خواستار آتش بس در لیبی و شروع گفت و گوها بین طرف های درگیر در این کشور است.

کشور آفریقایی لیبی از زمان سرنگونی "معمر قذافی" دیکتاتور سابق این کشور در سال ۲۰۱۱ میلادی به دو دولت موازی در شرق و غرب تقسیم شده است که "دولت وفاق ملی" به ریاست «فایز السراج» در طرابلس و غرب لیبی تشکیل شده و مورد حمایت جامعه جهانی است و دولت شرق در شهر "طبرق" به نخست وزیری «عبدالله الثنی» و «عقیله صالح» رئیس مجلس نمایندگان که اعلام موجودیت کرده و ژنرال "خلیفه حفتر" از آنها حمایت می کند.

حفتر که از نزدیکان قذافی دیکتاتوری سابق لیبی بود، پس از آغاز قیام مردمی علیه وی در سال ۲۰۱۱ در مقابل دوست پیشین خود قرار گرفت و از همان سال نیز برای کسب قدرت، نیروهایی را با کمک سه کشور عربستان، امارات و مصر گردآوری و در مقابل حکومت مرکزی صف آرایی کرد.

در همین حال سوریه نیز از اسفند ماه ۱۳۸۹ درگیر بحران ناشی از حمایت برخی از همسایگان این کشور و کشورهای غربی و عربی در کنار رژیم صهیونیستی از تروریست ها بود که اکنون وارد نهمین سال خود شده است.

بحران در این کشور در سال های اخیر تا آنجا پیش رفت که ۸۰ درصد از خاک سوریه در اشغال تروریست ها قرار گرفت و به دنبال برخی تحولات در صحنه درگیری های نظامی و ورود دو کشور دوست به سوریه بنا به خواست دولت قانونی دمشق، ورق برگشت و اکنون کمتر از ۲۰ درصد خاک سوریه در اشغال تروریست ها قرار دارد که بخشی از آن در شمال غرب این کشور شامل استان ادلب و بخش دیگر در شمال شرق است که مناطق کردنشین سوریه است.

در جریان درگیری در مناطق مختلف مرکزی و جنوبی سوریه در اثنای بحران در این کشور بر اساس توافق های انجام شده قرار بر این شد که تروریست ها با بر زمین گذاشتن سلاح های سنگین خود و همراه داشتن سلاح های سبک از مناطق درگیر به همراه خانواده با توجه وجود اختلاف بین آنان و جلوگیری از بروز درگیری به دو منطقه در شمال سوریه (جرابلس و ادلب) منتقل شوند که استان ادلب یکی از آنها بود.

در جریان این اقدامات ۱۴۶ هزار تروریست از یکصد گروه فعال طی چند سال از سراسر سوریه به شمال غرب این کشور منتقل شدند و از سال ۱۳۹۷ که نیروهای نظامی سوریه عزم خود را برای آزادی تمام خاک این کشور جزم کردند، برخی طرف ها مانند ترکیه به بهانه هایی مانند راه افتادن سیل جدید آوارگان از سوریه مانع از ادامه عملیات نظامی این کشور علیه تروریست ها شدند و در نهایت نیز توافق بین روسیه و ترکیه در سوچی برای ایجاد منطقه حایل در شمال غرب سوریه نیز نتوانست موجب از بین رفتن خطر تروریست ها شود و آنان به دنبال عدم تمکین از ترکیه اقدام به برخی اقدامات نظامی علیه نیروهای نظامی سوریه در مناطق مسکونی در این کشور کردند.

در ماه های اخیر بارها مناطق مسکونی در اطراف ادلب مانند حلب، حماه و لاذقیه با موشک و خمپاره از سوی تروریست ها هدف قرار گرفتند که ارتش سوریه نیز به این اقدامات پاسخ داده و با بمباران مراکز تجمع و محل های استقرار خمپاره، آنان را نابوده کرده است.

اکنون با اصرار و پافشاری سوریه برای آزادی ادلب و تاکید روسیه بر لزوم اجرای توافق سوچی و از بین رفتن خطر تروریست ها در سوریه که پایگاه های نظامی این کشور را در "حمیمیم" مورد حمله قرار می دهند، حامیان تروریست ها راهی جز انتقال آنان به مناطق دیگر بحران زده در کشورهای مختلف جهان نظیر افغانستان و لیبی ندارند که در این میان با توجه به اوضاع لیبی و بروز تنش بین ترکیه و عربستان بر سر قتل "جمال قاشقچی" روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول از سوی ماموران عربستان با اره برقی و حضور هر دو این کشورها در بحران لیبی انتقال تروریست ها شاید بتواند صحنه درگیری ها را در این کشور به نفع دولت قانونی تغییر دهد.

به تازگی در جریان درگیری ها در لیبی ۶ نفر از اتباع ترکیه از سوی نیروهای حفتر ربوده شدند و جنگ لفظی میان این گروه با ترکیه بالا گرفته است و از نظر کارشناسان با توجه به افزایش تنش بین آنکارا - ریاض این احتمال وجود دارد که آنان که زمانی از تروریست ها در سوریه به صورت مشترک حمایت می کردند، اکنون در نقطه مقابل قرار گرفته و این بار با توسل به همین تروریست ها در برابر هم قرار بگیرند.

هدف آنکارا از این اقدامات رهایی از دست تروریست های یاغی عضو گروهک های مختلف و تغییر معادلات شمال آفریقا به نفع خود است تا هم مشکلات خود را در مناطق مرزی جنوب و هم مرز با سوریه حل کرده و هم خطر احتمال ورود این افراد در صورت بالا گرفتن عملیات نظامی سوریه به ترکیه را کاهش دهد.

در ماه های اخیر یکی از نگرانی های آنکارا حضور تروریست هایی است که در یک دهه گذشته دستشان به خون سوری ها و نیروهای نظامی آلوده شده و با توجه به آموزش های نظامی گسترده به آنان در صورت ورود به ترکیه ثبات و امنیت این کشور را به خطر خواهند انداخت و حتی شنیده شده که تروریستها با حفر تونل هایی بین سوریه و ترکیه تصمیم دارند در صورت تنگ شدن عرصه در سوریه و جلوگیری از ورود به ترکیه به خاطر استقرار نیروهای نظامی این کشور در مرز از طریق این تونل ها وارد ترکیه شوند.

از سوی دیگر ترکیه اکنون بشدت درگیر خرید سامانه "اس - ۴۰۰ " از مسکو است و نمی خواهد چندان بر سر موضوعات سوخته نظیر تروریست های مستقر در ادلب، مناسبات خود را با روسیه دچار مشکل کند و روی همین اصل تلاش می کند تا با انتقال تروریست ها به لیبی خود را از دست آنان و تبعات ناشی از ادامه حمایت ها رها کند، ولی به نظر می رسد سخنان اخیر پوتین برای آنکارا تا حدودی غیر منتظره بوده است.

البته با توجه به اینکه در آینده نزدیک نشست سران سه کشور جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه به عنوان کشورهای ضامن در ارتباط با بحران سوریه برگزار می شود؛ از هم اکنون با توجه به ابراز نگران روسیه از روند تحولات در لیبی؛ به نظر می رسد یکی از محورهای اصلی و اختلافی این نشست انتقال تروریست ها از ادلب به لیبی باشد.

از دیدگاه کارشناسان اکنون بحران در لیبی به نقطه اختلاف بین مسکو و آنکارا تبدیل شده که در صورت ادامه این روند و اصرار مسکو بر پایان آن؛ می تواند به بروز تنش نیز منجر شود که در این میان نفع همه آنها به سود سوریه خواهد بود که خود را از دست تروریست ها بدون هرگونه عملیات نظامی رها کرده و می تواند توان خود را برای حل معضل مناطق شمال شرق معطوف کند.

ذکر این مطلب نیز لازم است که با توجه به حضور چندین هزار از اتباع "ایغور" چین در مناطق شمال غرب سوریه در صورت انتقال آنان به لیبی نیز به خاطر حساسیت های چین بین آنکارا و پکن نیز تنش هایی ایجاد شود، چون چین بشدت نگران بازگشت احتمالی این افراد به این کشور و خطرات ناشی از آن برای امنیت و ثبات خود است.