رشته کوه های هزار مسجد کجاست؟

جهت رشته کوه‌های هزار مسجد، از شمال غربى به جنوب شرقى و ادامه ارتفاعات کپه داغ و بالخان است که در ترکمنستان قرار دارند. بخشى از کوه هاى هزارمسجد را «کپه داغ» مى نامند. در امتداد جاده درگز - قوچان، این رشته به نام اللّه اکبر خوانده مى شود که ارتفاع قله اصلى آن ۲۴۰۰ متر است. این کوه، ناحیه قوچان را از درگز جدا مى کند. این کوهستان که عبور از آن دشوار است، به مدت زیادى مانعى عمده براى ارتباط بین دو ناحیه قوچان و درگز بوده است.

در شرق اللّه اکبر، کوه کاماس و کوه خارپشته قرار گرفته اند که ارتفاع آن‌ها به ۲۴۱۰ متر مى رسد و هنوز هم انبوه‌ترین جنگل هاى اُرُس کوه هاى هزارمسجد در آن‌ها دیده مى شود. کوه عمارت، در جنوب شرقى اللّه اکبر و در شرق شهر قوچان قرار گرفته است، و رودخانه اترک از آن سرچشمه مى گیرد که با بسترى به طول ۶۰۰ کیلومتر طویل‌ترین رود این ناحیه از استان خراسان است.

قله مرتفع این رشته کوه، یعنى قله هزارمسجد با ۳۰۰۰ متر ارتفاع، در شمال غربى شهر مشهد قرار گرفته است.
بر دامنه هاى شمالى این قسمت (به فاصله ۱۸۰ کیلومتر خط مستقیم از شمال مشهد) منطقه کلات نادرى قرار گرفته که در کوهپایه اى وسیع بین این کوهستان و دشت قره قوم ترکمنستان گسترده شده است.

از شمال شرقى شهر مشهد و یا از دره خور، هرچه که به طرف شرق پیش برویم، از ارتفاع و طول این کوه‌ها کاسته مى گردد. امتداد رشته کوه هاى هزارمسجد در این جا، نام هاى قره داغ و کوه مزدوران به خود مى گیرد. ارتفاع این کوه‌ها در قره داغ از ۱۶۵۰ متر، و کوه مزدوران از ۱۲۰۰ متر تجاوز نمى کند. ولى منطقه پساکوه و دشت سرخس را از کشف رود جدا مى سازد.

امتداد هزارمسجد در جنوب منطقه سرخس، به معنى اخص کلمه، از تپه هایى تشکیل شده است که ارتفاع آن‌ها از ۸۰۰ متر تجاوز نمى کند. رودخانه هریررود که در این جا تجن نام دارد و مرز ایران و ترکمنستان را تشکیل مى دهد، شکافى را در این تپه‌ها باز مى کند که جهت جنوبى - شمالى دارد و ارتفاع آن حدود ۲۵۰ متر است.

مى توان گفت که کوه هاى هزارمسجد و کپه داغ میان رشته کوه هاى بالخان ترکمنستان در غرب، و ارتفاعات شمال افغانستان در سمت شرق، قرار گرفته است.