خطرات لیزر برای سلامت

در استفاده ازسامانه‌های لیزری، علاوه بر خطرات مرتبط با نور و باریکه لیزر، خطراتی نیز وجود دارد که ناشی از روند تولید نور لیزر یا نحوه استفاده از آن است. این‌گونه خطرات تحت عنوان «خطرات غیرپرتوی باریکه لیزر» شناخته می‌شود.

وجود پرتو‌های یون‌ساز، آلودگی صوتی، خطرات الکتریکی، پلاسما و تولید آلاینده‌های شیمیایی، ازعمده خطرات غیرپرتوی یک سامانه لیزری به شمار می‌آید؛ لذا درزمان کار با این اشعه، علاوه بر رعایت نکات حفاظتی در برابر نور مستقیم لیزر، ضروری است که به خطرات غیرپرتوی نیز توجه لازم شود.

در رابطه با این موضوع، محققانی ازپژوهشگاه علوم وفنون هسته‌ای ایران، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن به اهمیت توجه به چنین خطراتی با تأکید برلیزر‌های پزشکی پرداخته شده است.

بر اساس یافته‌های این مطالعه پژوهشی، به هنگام برخورد نورلیزر با ماده، چهاررخداد بازتاب، عبور، جذب یا پراکندگی روی می‌دهد.

بازتاب و پراکندگی نورلیزر ازسطح ماده، باعث ایجاد خطرات پرتوی لیزر می‌شود. ولی در اثرجذب نور لیزرتوسط ماده و برهمکنش با لیزر، با توجه به نوع برهمکنش یا مقدارحرارت تولیدشده، مقداری ازماده ذوب، بخار یا تصعید می‌شود.

شهریار ابوالحسینی، محقق پژوهشکده فوتونیک و فناوری‌های کوانتومی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و همکارش در این پژوهش می‌گویند: امروزه مشخص شده است که آلودگی‌های مختلف، ازجمله طیف گسترده‌ای از ترکیبات جدید می‌تواند با بسیاری از انواع لیزرتولید شوند.

در کاربرد‌های پزشکی لیزر، بافت و غدد، تحت تابش این اشعه قرار می‌گیرند. چنین بافتی با جذب انرژی گرمایی نور لیزر تبخیر می‌شود و بخارات حاصل شده وارد محیط خواهد شد. همچنین، لیزر‌هایی که برای رفع مو‌های زاید از آن استفاده می‌شود، با سوزاندن مو باعث از بین رفتن آن می‌شود، ولی دود و بخارات حاصل از این سوزاندن نیز وارد محیط کار می‌شود.

لیزر چه خطراتی برای سلامت دارد؟

ذرات و بخارات آلومینیم از طریق مجاری تنفسی، گوارشی و تماس جلدی جذب و در بیشتر بافت‌های بدن توزیع می‌شود و به طور عمده در کبد، کلیه و پانکراس ذخیره می‌شود. بخارات و ذرات آهن نیز به‌عنوان پرمصرف‌ترین فلزصنعتی می‌تواند از راه تنفس، پوست و گوارش جذب شود و توزیع آن‌ها، بیشتر در بافت‌های بدن ازجمله کبد، کلیه و مغز استخوان صورت می‌گیرد و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.

در استفاده از لیزر‌های پزشکی در عمل‌های جراحی، احتمال پراکنش آلاینده‌های عفونی مانند باکتری و ویروس نیز وجود دارد که برای جلوگیری از استنشاق آن‌ها، توصیه می‌شود از فیلتراسیون، ماسک مناسب و همچنین از سیستم تخلیه هوا با راندمان بالا استفاده شود.

استفاده از لیزر در کار‌های صنعتی و پزشکی درکنار فواید بسیاری که دارد، به علت انجام برهمکنش‌های لیزر با ماده و تولید بخارات و گردوغبار فلزی و غیرفلزی، دارای ضرر‌هایی است که باید به‌دقت مورد توجه قرار گیرد. تهویه مناسب و استفاده از ماسک مناسب و استاندارد، ساده‌ترین راه‌حل برای پیشگیری از خطرات جانبی این اشعه است.

منبع: سیمرغ