خوددرمانی اینترنتی ممنوع

تب، گلودرد و بی‌حالی را برای گوگل می‌نویسد تا بفهمد دخترش چه بیماری‌ای دارد؟ حالا خوشحال است که به جای دادن ویزیت دکتر فقط با چند کلیک توانسته بیماری دخترش را تشخیص دهد و به همین دلیل هم درمان بیماری را جستجو می‌کند، چندتایی قرص و دارو برای درمان این بیماری پیشنهاد شده که البته بدون تجویز پزشک نمی‌تواند بخرد، چاره‌ای نیست. سراغ دارو‌های گیاهی می‌رود و با انبوهی از دمنوش‌های معجزه‌گر و جادویی مواجه می‌شود که می‌تواند در چند ساعت تمام علائم بیماری را برای همیشه محو کند. دست به کار می‌شود و یکی- دو روز فقط دمنوش درمانی می‌کند، اما علائم بیماری نه‌تن‌ها محو نمی‌شوند، بلکه بیشتر شده و حتی علائم جدیدی هم برای بیماری دخترک ظاهر می‌شوند، اما باز هم یک هفته درمان پزشکی کودک را به گوگل می‌سپارد تا شاید در بلندمدت نتیجه بهتری بگیرد. بعد از یک هفته کودک تشنج می‌کند و حالا چاره‌ای جز مراجعه به پزشک متخصص و بیمارستان ندارند. پزشک بیمارستان عفونت دستگاه گوارش را تشخیص می‌دهد و دخترک را بستری می‌کنند. عفونت دستگاه گوارش بیماری‌ای بود که هیچ‌کدام از سایت‌ها برای دختر تشخیص نداده بودند و حالا به جای اینکه با دارو طول درمان کوتاهی داشته باشد به علت درمان‌های خانگی مجبور است چند هفته را در بیمارستان بماند تا روند درمان به حالت طبیعی باز گردد. این فقط یکی از تجربه‌های تلخ یکی از پزشکان بیمارستانی در تهران است که از خوددرمانی‌های والدین کودکان به یاد دارد و به گفته او، آمار مراجعات بیمارانی با حال بد ناشی از خوددرمانی با اینترنت روزانه افزایش پیدا می‌کند.

گوگل‌درمانی ممنوع!

اگر کلیدواژه «علائم» را برای گوگل تایپ کنید، فهرست علائم انواع بیماری‌ها را برای شما نمایش می‌دهد که بر اساس آن حتماً یکی از بیماری‌های مورد نظر را دارید. بعد از آن کافی است کلید واژه «درمان بیماری...» را برایش بنویسید تا انواع درمان سنتی و غیرسنتی را برای شما نشان دهد. نمونه بالا یکی از مواردی بود که تشخیص اشتباه اینترنتی و خانگی به جای بهبود بیماری را تشدید کرد و یک درمان یک هفته‌ای را به درمان حداقل یک ماهه تبدیل کرد. از آن بدتر باعث تشنج کودک شده بود، اما هنوز هم این موارد به وفور پیدا می‌شوند، مثلاً کودکی دیگر هم بر اثر آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پدر و مادر حالا دچار نارسایی قلبی شده و در بیمارستان بستری است، در حالی که مشکل اصلی او عفونت گوش میانی بوده و با داروی اشتباه تجویز شده بدون نظر پزشک دچار این نارسایی شده است.

اینترنت‌درمانی فقط در ایران شایع نیست و به مشکل جهانی در زمینه پزشکی تبدیل شده است. خوددرمانی‌های اینترنتی در سال‌های اخیر به‌عنوان چالش جدی مطرح شده و با فراگیری شدن اینترنت جدی‌تر هم می‌شود. مطالعات چند سال اخیر انتشارات Wolters Kluwer Health نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی پزشکان بیمارانی هستند که اطلاعات غلط پزشکی دارند. این مطالعه که روی ۳۰۰ پزشک انجام گرفت، نشان داد ۵۳ درصد پزشکان از وجود اطلاعات غلط بین بیماران شکایت دارند.

به گفته محققان، بیش از ۵۰ درصد از ۱۰ نتیجه برتر برای جستجو‌های انجام شده بر مبنای علائم بیماری، کاملاً بی‌ربط هستند. مسئولان گوگل برآورد می‌کنند یکی از هر ۲۰ جستجوی انجام‌شده از طریق این موتور جستجو به دست آوردن اطلاعاتی در مورد مسائل مربوط به سلامت است، اما بررسی موتور‌های جستجوی پرکاربر مانند گوگل و بینگ نشان می‌دهد اکثر فریب به اتفاق این نتایج، نادرست هستند و می‌توانند به تشخیص غلط و حتی خوددرمانی بر پایه آن تشخیص بینجامند و مشکل‌ساز شوند.

نسخه نهایی را به پزشک بسپارند

با همه این شرایط، در دنیای امروز که حرف اول را اینترنت می‌زند نمی‌توان از مردم خواست برای داشتن اطلاعات پزشکی اصلاً به اینترنت مراجعه نکنند، اما به دست آوردن اطلاعات با پیدا کردن راهی برای درمان متفاوت است. برخی پزشکان سعی می‌کنند با آموزش‌هایی شیوه درست مواجهه با اطلاعات پزشکی در اینترنت را آموزش دهند. در همین مورد، مریم صدر، پزشک عمومی که در یکی از بیمارستان‌های تهران مشغول به کار است می‌گوید: «استفاده از اینترنت برای مسائل پزشکی باید با اعتبارسنجی مطالب همراه باشد. در واقع در صورت امکان اطلاعاتی را که از طریق اینترنت به دست آورده‌اند با منابع دیگر مثل کتاب‌ها و مجلات معتبر مقایسه کنند چرا که اعتبار مطالب کتاب معمولاً از مطالب درج شده در اینترنت بیشتر است.»

وی با اشاره به اینکه نویسنده یک متن پزشکی در اینترنت هم اهمیت زیادی دارد، تأکید می‌کند: «مردم به هیچ وجه به اطلاعاتی که افراد بدون آموزش پزشکی در چت‌روم‌ها از تجربیات شخصی خود می‌نویسند، اعتماد نکنند و تنها در صورتی اطمینان پیدا کنند که نویسنده مطلب یک پزشک باشد. همچنین نباید به مفید بودن درمان خاصی برای یک فرد اعتماد کرد، چون ممکن است این درمان فقط در مورد او مفید باشد و اصلاً از لحاظ علمی ثابت شده نباشد.»

صفحات مجازی، شلوغ‌تر از مطب پزشک

صفحه‌هایی با عنوان درمان خانگی، طب سنتی و... این روز‌ها شلوغ‌تر از مطلب پزشکان متخصص در این زمینه هستند. امکان ندارد کاربر شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب در ایران مثل اینستاگرام و تلگرام باشید و حداقل روزی یک یا دو پست درباره کنار گذاشتن قرص‌های شیمیایی و استفاده از دمنوش‌ها و درمان‌های سنتی و گیاهی نبینید. جالب است که برخی از این صفحات حتی از درمان سرماخوردگی و دل‌درد هم پا را فراتر گذاشته‌اند و معتقدند با همین طب سنتی و دارو‌های گیاهی می‌توان ام‌اس، سرطان و بیماری‌های خاص دیگری را هم درمان کرد.

یکی از همین صفحات معجون ساده و گیاهی از یک دانشمند اتریشی را تبلیغ کرده و معتقد است طی تنها ۴۲ روز بدون شیمی‌درمانی می‌توانید با این معجون تمامی سلول‌های سرطانی را نابود کنید و دیگر نیازی به شیمی‌درمانی ندارید. نظرات پایین این پست هم جالب است. یکی - دو نفر منبع خواسته و بقیه افراد سؤال‌هایی از آماده کردن این معجون پرسیده‌اند. بعد از هر چند نظر هم یک نفر گفته: «من امتحان کردم، واقعاً جواب می‌دهد. فقط باید تمام دارو‌های شیمیایی رو کنار بذارین.» البته واضح است که این کامنت صرفاً برای تبلیغات گذاشته شده و هیچ فرد حقیقی که از این معجون به اصطلاح جادویی استفاده کرده باشد وجود ندارد، اما این تمام ماجرا نیست. متأسفانه صفحات بسیاری هم با عکس و فیلم نحوه تشخیص انواع سرطان، خصوصاً سرطان پستان که در زنان رایج است را به اشتراک می‌گذارند، در حالی که ممکن است بسیاری از این علائم در یک فرد وجود داشته باشد و او دچار سرطان پستان یا سرطان‌های دیگر نباشد، اما مشاهده این علائم حداقل برای چند روز می‌تواند ذهن آن فرد را مشغول کند تا به پزشک مراجعه کند و از صحت آن مطمئن شود بنابراین لازم است در ضمن توضیح این علائم مراجعه به پزشک متخصص و قطعی نبودن آن‌ها حتماً ذکر شود.

نیش عسل درمانی بر بدن بیماران ام‌اس

تب اینترنت و وسوسه گیاهان دارویی عرصه را برای شیادان سلامت فراهم کرده است. از این طرف باور عمومی جامعه بر بی‌عارضه بودن دارو‌های گیاهی است و از سوی دیگر هم فاصله هر کس تا دنیای اینترنت تنها یک کلیک است. هر چقدر بیماری جدیدتر باشد و کمتر شناخته، بیشتر محل دام بلاست و ام‌اس یکی از همین جاذبه‌های وهم‌آلود است که از همان ابتدای شروع علائم می‌تواند راه سوءاستفاده را برای درمانگران بی‌شناسنامه باز کند. گیاه غافث کنفی، ریشه بابا آدم، علف گریه، آب قره‌قاط، گیاه کهن‌دار، بداغ جنگلی، خارمریم، گیاه آب قاشقی، شبدر قرمز، شاهدانه چینی، ریشه و برگ قاصدک، بالنگ، آب زرشک، پنیر باد خواب‌آور و لوبیای چشم‌بلبلی و حتی خوردن کله‌پاچه درمان‌هایی است که درمانگران ناشناس آنلاین ارائه کرده‌اند. بین تمام این راهکار‌های عجیب‌وغریب گیاهی برای درمان ام‌اس زهر زنبورعسل یکی از راه‌های پرتکرار پیشنهاد شده از طرف درمانگران مجازی است و از آن جالب‌تر غذای ملکه زنبور است که از اثر درمانی متفاوت و معجزه آسایش بر ام‌اس بسیار گفته شده و به نظر می‌رسد اسم اعیانی و لاکچری‌اش قدرت مانور روی آن را به‌عنوان یک درمان فوق‌العاده برای کلاهبرداری از بیماران آنلاین بالا برده است. عسل‌درمانی و استفاده از زهر زنبورعسل یکی از شایع‌ترین درمان‌هایی است که تمام درمان‌های کلاسیک و گام‌به‌گام این بیماری را به باد می‌دهد و به گفته تمامی پزشکان، به هیچ عنوان درمانی برای بیماری ام‌اس نیست.

عامی شدن پزشکی و خطرات آن

در حال حاضر کانال‌های تلگرامی زیادی از طب سنتی اسلامی گرفته تا طب باستانی و طب ایرانی برای مردم نسخه می‌پیچند که عملاً صلاحیت ندارند و مردم را گمراه می‌کنند. به‌طور مثال در این کانال‌ها می‌گویند که بعد از غذا چنین چیزی را نخورید یا از این میوه و جوشانده استفاده کنید، حال آنکه هیچ کدام از این مباحث علمی نیست و در نهایت عامی شدن دانش پزشکی را به دنبال دارد.

طب عوام‌زده به خودش اجازه می‌دهد در مورد هر نوع بیماری‌ای اظهارنظر کند و متأسفانه هیچ نظارتی هم در این مورد وجود ندارد. شاید همه شما تجربیات موفقی از این درمان‌های خانگی در سطح بیماری‌های سطحی و کوچک مثل سرماخوردگی داشته باشید، بیماری‌هایی که حتی شاید بدون مراجعه به اینترنت با چند قرص ساده که در همه خانه‌ها وجود دارد، درمان شوند یا مثلاً با خوردن لیمو و عسل توانسته باشید از بروز سرماخوردگی جلوگیری کنید، اما توجه داشته باشید برخی بیماری‌ها علائمی شبیه همین سرماخوردگی دارند و شما با خوردن مسکن و آنتی‌بیوتیک‌های بی‌ربط که خودتان تجویز می‌کنید فقط روند درمان بیماری را به تعویق می‌اندازید. در واقع، نوع بیماری‌ها متفاوت است و نمی‌توان فرض را بر این استوار کرد که به عنوان مثال هر نوع بیماری قلبی یک راه درمان یا یک علامت خاص برای همه افراد دارد، زیرا همان‌گونه که قلب اجزای مختلفی دارد، بیماری‌های مرتبط با این اجزا نیز از یک جنس نیست و متفاوت است. در چنین شرایطی که پزشکان از دلایل بروز بیماری‌ها آگاهی دارند و قادرند انواع آن‌ها را در حیطه تخصصی‌شان تشخیص دهند، می‌توانند با کمترین میزان خطای ممکن، به درمان افراد بیمار بپردازند. علاوه بر این، پزشکان از عوارض دارو‌ها باخبرند و می‌توانند آن‌ها را مطابق با نوع بیماری و قدرت تحمل بدن افراد تجویز کنند.

تشدید علائم خودبیمارانگاری با اینترنت‌درمانی

مراجعه به اینترنت فقط برای بیماری‌های جسمی نیست و خیلی مواقع هم افراد برای علائم بیماری‌های روانی به اینترنت مراجعه می‌کنند، در حالی که تشخیص این بیماری‌ها بدون دیدن فرد امکان‌پذیر نیست. با همه این‌ها کافی است علائم بیماری اسکیزوفرنیا را در اینترنت جستجو کنید. آن وقت می‌بینید به احتمال قوی شما هم در برهه‌ای از زندگی‌تان، یکی از نشانه‌های این اختلال شدید روانی را داشته‌اید و حداقل چند نفر از اطرافیانتان از این بیماری رنج می‌برند.

رؤیا کامکار، روان‌شناس در همین مورد با اشاره به وسواس ایجاد شده در نتیجه جستجو‌های اینترنتی برای بیماری‌های روانی به «سلامت» می‌گوید: «جستجوی اینترنتی مداوم درباره بیماری‌های روانی، وسواس ابتلا به یک بیماری را ناخودآگاه به جان طرف می‌اندازد. برای مثال اگر مدام علائم افسردگی را برای کسی توضیح دهید، او حتماً یکی - دو مورد را در خودش پیدا می‌کند و به صورت ناخودآگاه سایر علائم هم در او به وجود می‌آیند و دچار افسردگی می‌شود، در صورتی که ممکن است آن علائم برای آن فرد در شرایط خاصی به وجود آمده باشند.»

او در همین مورد ادامه می‌دهد: «بدتر آنکه هر جستجوی اینترنتی درباره بیماری، ما را با بیماری بعدی آشنا می‌کند و جستجو‌های بعدی، ما را نسبت به بیماری‌های دیگری آگاه خواهد کرد. افتادن در دایره بیماری‌های مختلف و خودبیمارانگاری، عارضه شایعی است که با افراط در جستجوی اینترنتی حاصل می‌شود.» کامکار با اشاره به بروز یک بیماری روانی به نام خودبیمارانگاری اضافه می‌کند: «این جستجو‌های مداوم در اینترنت فرد را در دام یک بیماری شایع به نام «خودبیمارانگاری» یا «هایپوکاندریاک» می‌اندازد، بیماری‌ای که مبتلا به آن با وجود برخورداری از سلامت بدنی و جسمی همیشه احساس می‌کند بیمار است و حتی احساس درد هم می‌کند، در صورتی که درد ندارد.»

این روان‌شناس در توضیح این بیماری می‌گوید: «معمولاً معاینات پزشکی این بیماران موردی را نشان نمی‌دهد، اما استرس و نگرانی با بیماری همراه است و این استرس می‌تواند تأثیرات بسیار زیادی بر سلامت روان و حتی جسم فرد بگذارد.»



منبع: هفته نامه سلامت