چگونه قند خون خود را کنترل کنیم

اگر ناگهان به شما بگویند که مبتلا به دیابت هستید ممکن است دچار واهمه و سردرگمی شوید. اگر چه این دلواپسی گذراست و در ابتدای کشف یک بیماری در هر فردی طبیعی است اما در خصوص دیابت، واقعیت این است که با رعایت چند نکته ساده می‌توان تا حدود زیادی قندخون را کنترل کرد....

چند روز پیش مشغول بررسی آماری در خصوص دیابت و هزینه‌های آن بودم که متوجه شدم بودجه‌ای که آمریکا هر سال برای بیماران دیابتی خود و کنترل و پیشگیری از این بیماری صرف می‌کند تقریبا به اندازه بودجه کل یک سال کشور ماست. از این آمار می‌توان حدس زد دیابت چه بیماری گرانی است. همچنین درمی‌یابیم دیابت چه عوارض گزنده و آزاردهنده‌ای دارد. دیابت، بیماری عروق و اعصاب کوچک است و آنها را از بین می‌برد. می‌پرسید چه جاهایی در بدن عروق و اعصاب کوچک دارد؟

جواب این است: تقریبا همه جا! یعنی تمام بدن به خاطر دیابت در معرض آسیب است اما حساس‌ترین و مهم‌ترین جاها زودتر علایم خود را نشان می‌دهند. چشم، قلب، کلیه و انگشتان پا و شبکیه چشم پر از مویرگ‌های باریک خونی است که با پیشرفت دیابت مسدود می‌شوند و مویرگ‌های جدیدی جای آنها را می‌گیرد که البته آنها هم بعد از مدتی مسدود می‌شوند و مویرگ‌های جدیدی تولید می‌شوند. این اتفاق آن‌قدر تکرار می‌شود که دیگر در شبکیه چشم، جایی برای سلول‌های بینایی باقی نمی‌ماند و ذره ‌ذره دید فرد تار و محو و درنهایت نابینا می‌شود.

کلیه هم مثل چشم، مویرگ‌های ظریف‌اش از بین می‌رود. به این ترتیب، کارکرد کلیه مختل می‌شود. مویرگ‌های ظریف قلب هم آسیب می‌بینند و فرد مستعد سکته قلبی می‌شود. عروق و اعصاب حساس انتهای اندام‌ها نیز آسیب می‌بینند و نوک انگشتان پاها حس‌اش را از دست می‌دهد و به راحتی زخمی و عفونی می‌شوند. عوارض و مشکلات دیابت فقط همین‌ها نیست. هیپوگلیسمی و کتواسیدوزدیابتی دو وضعیتی هستند که در اولی، پایین آمدن شدید و ناگهانی قندخون و در دومی بالا رفتن شدید و ناگهانی آن باعث به اغما رفتن فرد و مرگ او می‌شود. این دو عارضه در صورت تحت کنترل نبودن قند به سرعت به وجود می‌آیند و ممکن است در جریان بیماری فرد، چند بار اتفاق بیفتد.

راه‌های کنترل قندخون

به یاد داشته باشید علت این بیماری، کنترل نشدن قندخون است. پس اگر بتوانید قندخون‌‌تان را کنترل کنید و آن را در محدوده طبیعی نگه دارید، عملا بیماری خودتان را کنترل کرده‌اید. درمان‌های دیابتی هم معمولا داروها و اقداماتی هستند که قندخون را کاهش می‌دهند که البته بسته به نوع دیابت، درمان فرق می‌کند.

دیابت نوع یک، دیابت وابسته به انسولین است و برای درمان‌اش، از همان زمان تشخیص بیماری، یعنی از همان دوران کودکی انسولین تجویز می‌شود و بیمار باید طبق دستور پزشک خانواده روزانه چند نوبت انسولین تزریق کند. در دیابت نوع دو، پزشکان محتاطانه‌تر برخورد می‌کنند، یعنی ابتدا سعی می‌کنند علت به وجود آمدن بیماری را متوجه شوند و با توجه به آن، درمان را شروع کنند. برای این نوع دیابت، خط اول درمان، ورزش‌ و رژیم غذایی است ولی اگر این روش جواب ندهد، داروهای خوراکی را برای این دسته از بیماران تجویز می‌کنند. احتمالا داروهای ‌مت‌فورمین و گلی‌بن‌کلامید برای بیماران دیابتی و خانواده‌های آنان نام‌هایی آشناست اما بیمار دیابتی نوع دو در صورت رعایت نکردن رژیم غذایی حین مصرف داروها یا نامنظم مصرف کردن داروها یا مقاومت به درمان‌های دارویی ممکن است در نهایت مجبور شود از انسولین نیز برای کنترل قندخو‌ن‌اش استفاده کند.

آشنایی با گلوکومتر

گلوکومتر وسیله بسیار مهمی است که مثل یک آزمایشگاه سیار، قندخون‌تان را هر لحظه اندازه‌ می‌گیرد و چیزی بیشتر از یک قطره‌خون مصرف نمی‌کند. بعضی از انواع جدید این دستگاه حتی از همان نوک سوزن میزان قندخون را اندازه می‌گیرند. امروزه آن‌قدر تنوع این دستگاه‌ها در بازار زیاد شده و آن‌قدر این دستگاه‌ها پیشرفت کرده‌اند که هم قیمت مناسب و هم کارکردشان باعث می‌شود به هر فرد مبتلا به دیابت توصیه کنیم یک دستگاه گلوکومتر در منزل داشته باشد. برای استفاده از گلوکومتر دانستن نکات زیر مهم است.

دستگاهی را انتخاب کنید که به راحتی قابل حمل و استفاده باشد. دستگاه‌های جدید، بسیار ظریف و کوچک‌ شده‌اند و همه‌جا می‌شود آنها را به همراه داشت اما اگر مشکل بینایی داشته باشید یا حوصله ظریف‌کاری نداشته باشید، کار با آنها سخت می‌شود.

نوار تست این دستگاه‌ها بسیار حساس‌اند. آنها را دور از نور آفتاب، حرارت و رطوبت نگه دارید.

بعضی از دستگاه‌ها نوار بزرگی دارند و خون بیشتری برای آزمایش لازم است. بعضی نوارشان گران‌تر است و این ممکن است دفعات مصرف شما را محدود کند. بعضی خیلی ظریف و کوچک هستند و به‌راحتی گم یا خراب می‌شوند. موقع خرید دستگاه به همه این نکات توجه داشته باشید.

بعضی گلوکومترها قابلیت‌های ویژه‌ای دارند. حفظ نتایج قبلی، پاسخ سریع، قابلیت نمونه‌گیری از جاهای مختلف، نوارگذاری خودکار، دادن نمودار کنترل در هفته گذشته. این امکانات باعث گران‌تر شدن دستگاه می‌شوند اما در صورت کنترل و پیگیری درمان بسیار موثرند.