باورهای غلط درباره مغز انسان

مغز یکی از شگفت انگیز ترین ارگان ها در بدن است. مغز کنترل مرکزی سیستم عصبی، راه رفتن، صحبت کردن، تنفس، تفکر و سایر کارهایی که ما انجام می دهیم را به عهده دارد. سیستم مغز بسیار پیچیده است که متشکل از حدود ۱۰۰ میلیارد نورون است. پس از هزاران سال مطالعه و درمان جنبه های مختلف مغز هنوز هم بسیاری از جنبه های آن ناشناخته و مرموز باقی مانده است. پیچیدگی بسیار زیاد مغز و رمز و رازی که در آن وجود دارد سبب شده است تا انسان‌ ها تصورات و شایعات زیادی را در مورد آن به راه بیندازند که بسیاری از این شایعات به مروز زمان به حقایقی تبدیل شده است که همگان آن را باور کرده‌اند. در ادامه چند افسانه رایج در مورد مغز انسان که درست نیستند و رواج پیدا کرده‌اند، را با هم مرور می کنیم.

تنها از ۱۰ درصد ظرفیت مغز استفاده می شود

اگر شما جزء کسانی هستید که به این باور اعتقاد دارید، بهتر است به این هم فکر کنید که بقیه مغزتان به چه دردی می خورد. این که هر فردی تنها از ۱۰ درصد مغزش استفاده می ‌کند یکی از رایج ترین خرافاتی است که در مورد مغز وجود دارد. علاوه بر دست کم ۱۰۰ بیلیون رشته عصبی که در مغز دائما مشغول به فعالیت هستند، بخش های مختلف مغز که هر کدام یک حرکت و رفتار را کنترل می ‌کنند نیز، همیشه مشغول فعالیتند. اسکن های MRI مغزی انجام شده به وضوح نشان می دهد که حتی طی انجام کارهای نسبتا معمولی مثل صحبت کردن، راه رفتن، گوش دادن به موسیقی، تقریبا تمام نواحی مغز فعال هستند. مغز حدودا ۲۰ درصد انرژی بدن را مصرف می کند. اگر قرار بود چنین بخش بزرگی از منابع انرژی ما توسط چنین بخش کوچکی از مغز مصرف شود، طی میلیون ها سال فرگشت صاحب چنین مغزهای بزرگی نمی شدیم.

الکل سلول های مغزی را از بین می برد

با مشاهده یک فرد مست می توان عوارض ناشی از مصرف الکل را دید. لکنت زبان، اختلال در مهارت های حرکتی و قضاوت، تهوع، سردرد و خماری از جمله عوارض ناشی از الکل زیاد است. اما مصرف الکل باعث از بین رفتن سلول های مغز نمی شود. اما باعث آسیب رساندن به نورون ها می شود و در انتقال پیام های عصبی مشکل ایجاد می کند و باعث اختلالات عصبی می شود که عوارضی از جمله مشکلات حافظه، گیجی، فلج چشم، فقدان هماهنگی عضلانی و فراموشی را به همراه دارد. این اختلال با الکل به خودی خود ایجاد نمی شود بلکه ناشی از کمبود تیامین و ویتامین است که در نتیجه سوء تغذیه بوجود می آیند. مصرف افراطی الکل با جذب تیامین در بدن تداخل دارد. بنابراین اگرچه الکل سلول های مغزی را از بین نمی برد اما باعث آسیب می شود.

تاثیر مواد مخدر بر رشته های عصبی و مغز

یک موضوع بحث برانگیز تاثیر مواد مخدر بر روی مغز است. بعضی از مردم براین باورند که استفاده از مواد مخدر به مقدار زیاد بر روی مغز تاثیر می گذارد در حالی که بعضی بر این باورند که اولین باری که از مواد استفاده می کنید عوارض طولانی مدتی را بر روی مغز شما می گذارد. در یک مطالعه اخیر که با استفاده از مواد مخدر مانند ماری جوانا انجام شد تنها باعث از دست دادن حافظه جزئی می شود. بعضی از مردم بر این باورند که استفاده از کوکائین و اکستازی باعث سوراخ هایی در مغز می شود. در حقیقت تنها چیزی که می تواند باعث ایحاد سوراخ در مغز شود آسیب های فیزیکی است. محققان بر این باورند که داروها می تواند تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت در مغز ایجاد کند.

مغز آسیب دیده نمی تواند خود را التیام بخشد

صدمه به مغز چیزی بسیار ترسناک است. مغز بسیار شکننده و مستعد ابتلا به بسیاری از صدمات است. صدمه به مغز می تواند در نتیجه یک تصادف یا یک عفونت ایجاد شود. آسیب شدید به این معنی است که مغز دچار آسیب گسترده شده است آسیب های شدید مغزی تقریبا غیر قابل برگشت و دائمی هستند. اگر سلول ها عصبی آسیب دیده و یا از دست رفته باشد دیگر رشد نمی کنند اما در مورد سیناپس ها و نوون ها مغز می تواند مسیر جدیدی را برای نورون ها ایجاد کند. بنابراین بعد از آسیب دیدن، مغز می تواند خود را دوباره بازسازی کند و ارتباطاتش را دوباره ایجاد کند. مغز شما در حال حاضر هم درحال بازسازی دوباره است.

بعد از بریده شدن سر مغز هنوز فعال باقی می ماند

در یک دوره از تاریخ جدا کردن سر از بدن یکی از راه های اعدام بود. بسیاری از کشورها از این روش استفاده می کردند و استفاده از گیوتین به دلیل مرگ سریع بسیار انسانی به نظر می آمد. اگر سر از بدن جدا شود آیا قادر به دیدن یا سایر حرکات حتی برای چند ثانیه خواهد بود؟ شاید این مفهوم اولین بار در طول انقلاب فرانسه ظاهر شد.

در ۱۷ جولای ۱۷۹۳، زنی به نام شارلوت کوردی(Charlotte Corday) به جرم ترور Jean-Paul Marat روزنامه نگار و سیاستمدار معروف محکوم به اعدام با گیوتین شد. بعد از اعدام شارلوت یکی از دستیاران جلاد سر او را برداشت و به آن سیلی زد. به گفته شاهدان شارلوت با اخم به صورت مرد نگاه کرد. بعد از این اتفاق مردن از تکان دادن چشم و چشمک زدن تا ۳۰ ثانیه بعد از اعدام صحبت می کردند. اما به گفته دکتر هارولد هیلمن (Harold Hillman) رفتارهایی که از اعضای صورت بر می ‌خیزد، نه از روی آگاهی بلکه عکس العمل‌های ماهیچه‌های بدن است و در واقع حرکتی کنترل شده وجود ندارد. بنابراین به محض این که ارتباط مغز با قلب قطع شود مغز به حالت کُما فرو رفته و می‌ میرد. این حالت نیز تنها ۲ تا ۳ ثانیه طول می‌ کشد و آن قدر سریع است که هیچ کس متوجه آن نخواهد شد.