.svg)
ایرانی‌ها خریـــدار کبد پر چرب !
پارسینه: هفته گذشته خبری مبنی بر شیوع بالای سوء‌هاضمه و کبد چرب در ایرانی‌ها نظرم را جلب کرد. البته متاسفانه با توجه به شایع بودن چاقی، فشار و چربی خون بالا به دلیل رژیم غذایی نامناسب و فعالیت کم بدنی بیشتر ایرانی‌ها، شنیدن این خبر چندان هم عجیب نیست.
با این حال با توجه به اهمیت موضوع و عوارض جبران‌ناپذیر این بیماری، در صورت عدم درمان با دکتر میترا علی‌نژاد خرم، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش، کبد و مجاری صفراوی و دبیر باز‌آموزی همایش بین‌المللی پزشکی آکادمیک (۲۸ تا ۳۱ فروردین برگزار شد) به گفتگو نشسته‌ایم.
کبد چرب، چه شکلی است؟
منظور از کبد چرب، تجمع ذرات چربی درسلول‌های کبدی است که می‌تواند به صورت ذرات بسیار ریز یا درشت‌تر باشد و در بیشتر موارد هیچ‌گونه علامتی ایجاد نمی‌کند. ولی در موارد کمی ممکن است احساس درد خفیف یا سنگینی در ناحیه پایین سمت راست قفسه سینه یا زیر دنده راست ایجاد کند. همچنین ممکن است گاهی بیمار احساس خستگی مزمن کند و بندرت در معاینه، مختصری اندازه کبد بزرگ‌تر از معمول باشد.
کبد چرب در قاب دستگاه گوارش ایرانی‌ها
عوامل متعددی باعث شیوع کبد چرب در ایران شده است. از این میان می‌توان از رژیم غذایی نامناسب و پر کالری نام برد که این خود منجر به چاقی می‌شود.
متاسفانه در ایران، چون بیشتر افراد خانواده وعده شام را در کنار هم میل و از غذا‌های سنگین و پرکربوهیدرات استفاده می‌کنند و در این زمان بیشتر کالری مصرف شده جذب بدن می‌شود، شاهد شیوع افزایش وزن در بسیاری از خانواده‌ها هستیم.
از طرف دیگر، فعالیت بدنی کم و ورزش نکردن، عامل دیگر چاقی در ایران است. عامل خطر دیگر، افزایش چربی خون است که درایران به دلیل عدم مراجعه بیمار به پزشک در بسیاری از موارد تشخیص داده نمی‌شود یا در صورت تشخیص، اهمیت درمان به لحاظ بروز بیماری‌های عروق قلبی و مغزی و خطر ایجاد سکته‌های قلبی، مغزی و کبد چرب به بیمار توضیح داده نشده و درمان مناسب انجام نمی‌شود.
یک علت دیگر شیوع کبد چرب در ایران، شیوع دیابت و درمان نادرست یا نا‌کافی آن است و این نیز در بسیاری ازموارد ناشی از ناآگاهی بیماران از عوارض دیابت یا مشکلات مالی در رابطه با درمان کامل و مراجعه دوره‌ای به پزشک است.
خودتان مراقب کبدتان باشید
تشخیص کبد چرب با انجام سونوگرافی و آزمایشات کبدی انجام می‌شود. در بسیاری ازموارد، بیماران به دلیل دیگری تحت سونوگرافی قرار می‌گیرند و به طور اتفاقی، افزایش اکوژنیسیته کبد مشخص می‌شود. برخی افراد هم در آزمایشاتی که برای استخدام دریک مرکز انجام می‌دهند یا انجام یک عمل جراحی درخواست می‌شود، به طور اتفاقی متوجه افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شوند.
البته خوشبختانه به دلیل اطلاع‌رسانی ازطریق رسانه‌های عمومی امروزه مردم نسبت به کبد چرب آگاهی زیادی پیدا کرده‌اند و معمولا خودشان برای بررسی بیماری کبدی به پزشک مراجعه می‌کنند.
عارضه‌ای که قابل درمان است
کبد چرب با اصلاح مشکلات زمینه‌ای، کاهش وزن، درمان افزایش چربی خون، درمان مناسب دیابت، استفاده از دارویی شامل قرص ویتامین E. و متفورمین و نیز استفاده از اسید‌های صفراوی قابل درمان است.
البته اصلاح مشکلات زمینه‌ای نسبت به دارو‌های ذکر شده در اولویت قرار دارد. بسیاری از بیماران هیچ‌گونه تلاشی برای کاهش وزن نمی‌کنند و فقط به مصرف دارو اکتفا می‌کنند و طبیعی است نتیجه مناسب از درمان نمی‌گیرند.
تشخیص درست این مشکل
بسیاری از پزشکان با مشاهده آنزیم‌های کبدی غیر طبیعی، تشخیص کبد چرب را می‌دهند. اما در این موارد باید حتما آزمایشات مربوط به بیماری‌های مزمن کبدی شامل هپاتیت B. و C. وهپاتیت خود ایمن وسایر بیماری‌ها درخواست شود واگر همه بررسی‌ها منفی باشد به عنوان کبد چرب بپذیریم. البته تشخیص قطعی کبد چرب با انجام بیوپسی کبد امکان‌پذیر است که عملا ما از انجام آن صرف نظر می‌کنیم. با این حال، افرادی که دچار افزایش وزن و افزایش چربی خون و دیابت هستند یا احساس خستگی می‌کنند یا در آزمایش، آنزیم‌های غیر‌طبیعی کبدی دارند حتما باید سونوگرافی شوند.
کبد‌هایی که استعداد چرب شدن دارند
شایع‌ترین علل ایجاد کبد چرب، چاقی و افزایش میزان چربی خون است که در بسیاری موارد ناشی از نقص‌های آنزیمی است. سایر علل کبد چرب، دیابت و مصرف بعضی داروهاست. همچنین مصرف زیاد الکل در برخی کشورها، عامل شایعی برای ایجاد کبد چرب است. واضح است افرادی که دچار مشکلات فوق باشند بیشتر دچار کبد چرب می‌شوند.
میوه و سبزیجات، سازگار با کبد چرب
بهترین رژیم غذایی برای بیماران دچار کبد چرب استفاده از سبزیجات و میوه و مواد غذایی کم کالری وپر فیبر است. همچنین از مصرف شیرینی جات، غذا‌های چرب و سرخ کردنی، کره، خامه، شیر، ماست پرچرب و نیز گوشت قرمز زیاد باید پرهیز شود. بهتر است وعده صبحانه کامل و وعده شام بسیار سبک باشد و در زمان غروب میل شود. بعلاوه باید از مصرف وعده غذایی پر کالری اواخر شب جدا خودداری شود.
شیوع بیماری‌های گوارشی در ایران
غیراز کبد چرب هپاتیت‌های ویروسی مزمن شامل هپاتیت B. و C. و سیروز کبدی که به دنبال بیماری‌های مزمن کبدی ایجاد می‌شود نیز در ایران شایع است و متاسفانه سرطان کبد نیز در بسیاری از موارد در زمینه سیروز کبدی به وجود می‌آید. یک علت شایع بیماری کبدی در کشورمان، مصرف داروهاست، چرا که بسیاری از دارو‌ها هپاتو توکسیسیتی دارند ومی توانند صدمات کبدی ایجاد کنند. پس مردم باید از مصرف دارو بدون نظر پزشک جدا خودداری کنند. از سوی دیگر، در ایران سوء‌هاضمه بسیار شایع بوده و شایع‌ترین علت آن ریفلاکس یا برگشت (اسید یا محتویات معده به سمت مری) و استرس‌های روحی است. البته عفونت معده با هلیکوباکترپیلوری و مصرف دارو‌های مسکن شامل اسپیرین وایندومتاسین، آنتی‌بیوتیک‌ها و بسیاری دارو‌های دیگر می‌توانند ایجاد سوء‌هاضمه کنند.
وای از وقتی کبد چرب درمان نشود!
کبد چرب درصورتی که درمان نشود در حدود ۱۵ درصد از موارد، منجر به بیماری پیشرفته کبدی به نام سیروز می‌شود که این خود عواقب خطرناکی ازجمله ایجاد آسیت یاتجمع مایع در حفره شکمی، تورم اندام تحتانی، خونریزی از واریس مری (که بعضا بسیار شدید و کشنده است)، اختلال هوشیاری یا آنسفالوپاتی کبدی وحتی سرطان کبد را به دنبال دارد.
ارسال نظر