از سیر تا پیاز امگا ۳

پریسا قنبری اظهار کرد: امگا 3 یکی از اسیدهای چرب ضروری است که در ساختمان برخی چربی‌ها وجود داشته و ویژگی‌های خاصی دارد. این اسیدهای چرب را به این دلیل ضروری نامیده‌اند که برای ادامه حیات بدن کاملا ضروری‌اند و توسط بدن خود انسان قابل تولید نیستند و حتما باید از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها تامین شوند. در واقع بدن انسان برای برطرف کردن نیازهای خود، به مواد تغذیه‌ای از جمله اسیدهای چرب و پروتئین نیاز دارد.

این کارشناس تغذیه عنوان کرد: در زمینه شناسایی اسیدهای چرب اولین تحقیق به سال 1950 برمی‌گردد و بررسی‌ای که روی اسکیموها انجام شد. مطالعه روی خون اسکیموها نشان داد، با وجود آن‌که اسکیموها غذای اصلی خود را از گوشت حیوانات پرچرب شکاری تهیه می‌کردند ولی اسیدهای چرب موجود در خون آنها مانع از تجمع پلاکت و در نتیجه مانع از رسوب و گرفتگی رگ‌ها می‌شد.

قنبری ادامه داد: در آن سال‌ها امگا 3 را مترادف با روغن ماهی می‌دانستند اما اسیدهای چرب امگا 3 در 30 تا 40 سال اخیر به خوبی شناخته شده‌اند و در دو دهه اخیر در مورد نقش آنها در سلامت، مطالعات بیشتری انجام شده است.

وی در خصوص خواص امگا 3 اظهار کرد: چربی‌ها در ساختمان سلولی بدن و به خصوص سلول‌های مغزی شرکت دارند. اسیدهای چرب امگا 3 از این نظر نقش‌های به خصوصی ایفا می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند امگا 3 تاثیر مثبتی در روند درمان میگرن، استرس، تنش‌های عصبی و افسردگی دارد، به طوری که اگر روزانه 2 گرم امگا 3 خالص به بیماران مبتلا به میگرن داده شود، در برخی موارد موجب کنترل بیماری آنها می‌شود.

این کارشناس تغذیه افزود: طبق مطالعات اخیر انجام شده، امگا 3 نه تنها در پیشگیری از برخی سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی بلکه در کاهش عوارض شیمی‌درمانی نیز موثر هستند. مصرف امگا 3 در بیماران مبتلا به سرطان پستان به خصوص بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند و دچار اختلالات عصبی هستند و اعصاب دست و پای آنها دچرا گز گز و درد شدید می‌شود، مفید است.

قنبری بیان کرد: بهترین منابع غذایی اسید چرب امگا 3، انواع ماهی و آبزیان، تخم کدو، کتان و گردو است. در واقع منبع امگا 3 در ماهی‌هایی مانند ماهی آزاد، قزل‌آلا، تن، اسقومری و شاه‌ماهی وجود دارد. در گیاهان نیز روغن‌های سویا، آفتابگردان، دانه کتان و گردو، فندق و کنجد حاوی امگا 3 هستند. علاوه بر این، مواد غذایی غنی‌شده با امگا 3 مانند برخی نان‌ها، آب میوه‌ها، روغن‌ها و تخم مرغ مورد توصیه متخصصان تغذیه است.

این کارشناس تغذیه در پاسخ به این پرسش که ماهی بخوریم یا مکمل حاوی امگا 3؟ بیان کرد: اگر در سبد غذایی خانوار به طور متوسط 3 تا 4 بار در هفته هر بار 80 تا 120 گرم ماهی مصرف شود، افراد به هیچ‌وجه نیازی به مصرف امگا 3 نخواهند داشت ولی اگر ماهی مصرف نمی‌شود، می‌توان از مکمل امگا 3 استفاده کرد.

قنبری ادامه داد: مقدار مکمل مصرفی در دوز غیردرمانی، یک گرم در روز و در دوز درمانی 3 گرم در روز است. مکمل امگا 3 باید زیر نظر پزشک و پس از انجام آزمایش‌های لازم و تشخیص وضعیت اکسیداسیون بدن، تجویز شود زیرا مصرف خودسرانه این مکمل، عارضه در پی خواهد داشت.

وی گفت: از آنجا که مکمل امگا 3 یک نوع اسید چرب است؛ اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود، با اسید چرب امگا 6 که برای عملکرد بینایی و مغزی لازم است رقابت می‌کند و میزان جذب آن را پایین می‌آورد. از سوی دیگر وقتی امگا 3 به طور خاص در برنامه‌ریزی گنجانده می‌شود، کلسترول که برای غشای سلول‌های بدن مورد نیاز است، کاهش یافته و یکپارچگی غشاهای سلولی از بین می‌رود.

این کارشناس تغذیه افزود: در دوره‌های خاصی مانند بارداری یا شیردهی نیز مصرف مقادیر بالای امگا 3 می‌تواند خطرساز باشد. افزایش بیش از حد امگا 3 در بدن پاسخ‌های سیستم ایمنی را کند و واکنش‌های دفاعی مانند پاسخ به میکروب‌ها را ضعیف می‌کند. افزایش بیش از حد امگا 3 در بدن همچنین می‌تواند تری‌گلیسرید خون را به عنوان تامین‌کننده انرژی بدن از حد طبیعی پایین‌تر آورد و فرد را دچار کمبود انرژی کند. همچنین اضافه دریافت آن در بدن اکسید می‌شود و پس از اکسیداسیون، به بافت‌های مختلف از جمله عروق و حتی کبد آسیب می‌رساند و موجب ایجاد کبد چرب شود.

وی بیان کرد: با تمام خواص مفیدی که مصرف امگا 3 دارد ولی برای برخی هم مضر است. افراد دچار اختلالات خونی، کسانی که پوستشان به راحتی دچار کوفتگی و کبودی می‌شود، افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می‌کنند، افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند و کسانی که فشارخون خیلی بالا و کنترل‌نشده دارند، نباید امگا 3 مصرف کنند.

قنبری تاکید کرد: مصرف دوز بالای امگا 3، سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند؛ بنابراین کسانی که سیستم بدنشان ضعیف است، نباید آن را استفاده کنند.

این کارشناس تغذیه در توضیح نقش امگا 3 علیه بیماری‌ها گفت: مصرف امگا 3 در واقع می‌تواند در عدم ابتلا به مجموعه‌ای از بیماری‌ها مفید باشد. اولین و مهمترین تاثیری که امگا 3 به آن معروف شده، نقش آن در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی است، همچنین رژیم غذایی سرشار از امگا 3، مانع خشکی و ریزش مو می‌شود.

وی افزود: به گفته پزشکان، سالمندان برای پیشگیری از آلزایمر باید غذاهای حاوی امگا 3 مصرف کنند. همچنین امگا 3 موجب بهبود خلق و خو، رفتار و شخصیت افراد می‌شود.

قنبری ادامه داد: نتایج تحقیقات نشان می دهد افرادی که میزان اسیدهای چرب امگا 3 در خون آنها کم است، نسبت به دیگران رفتار متغیرتر و دیدگاه منفی‌تری دارند و نیز دارای علائم ضعیف افسردگی هستند، در عین حال افرادی که اسیدهای امگا 3 بیشتری در خون دارند سازگارترند.

وی گفت: بهتر است مکمل امگا 3 را همراه با وعده غذای اصلی مصرف کرد زیرا مکمل آن نوعی روغن است و همراه غذا بهتر جذب می‌شود البته افرادی که پس از مصرف آن دچار ضعف در پا می‌شوند، می‌توانند مکمل را قبل از خواب مصرف کنند.