برجام و بازگشت فرانسه به نقش قدیمی

«ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه دیروز جمعه هشدار دادکه ایران و آمریکا تنها یک ماه فرصت دارند تا طرح پاریس برای زنده نگه داشتن برجام را اجرایی کنند.

وی با بیان این مطلب در ادامه گفت: طرح فرانسه برای برجام تاکنون موفقیتی نداشته و این بستگی به ایران و آمریکا دارد که این طرح را زنده نگه دارند.

لودریان هشدار دارد تا قبل از اینکه ایران فعالیت های هسته ای خود را تشدید کند، واشنگتن و تهران تنها یک ماه فرصت داشتند با هم برای کاهش تنش ها در خاور میانه مذاکره کنند.

وزیر خارجه فرانسه در جمع قانونگذاران فرانسه گفت: اگرچه ابتکار ماکرون برای میانجیگری تاکنون نتیجه نداشته است اما با توجه به اینکه ایران اعلام کرده تا اوایل نوامبر اقدامات جدیدی را برای کاهش تعهدات توافق وین انجام خواهد داد، از این رو این دو کشور فرصت چندانی برای توقف روند افزایش تنش ها در منطقه ندارند.

طرح ماکرون چیست؟

گویا طرح امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه برای زنده نگه داشتن برجام دارای چهار بند است. این طرح در زمان حضور «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران در نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در اختیار وی قرار گرفته است.

رئیس جمهوری ایران در بازگشت از نیویورک در خصوص این طرح با تأکید بر اینکه آنچه این روزها برخی در تبلیغات جهانی مطرح می‌کنند با واقعیت فاصله دارد، گفت: البته این حرف که طرحی را فرانسه آماده کرده بود و کلیت آن طرح به یک معنا می‌توانست قابل‌قبول باشد، چون کلیت آن برمی‌گشت به اینکه ایران دنبال سلاح هسته‌ای نباشد که همیشه این را گفتیم، ایران به صلح منطقه و صلح آبراه‌های منطقه کمک کند که همیشه کمک کردیم. آمریکا کل تحریم را کنار بگذارد و فروش نفت بلافاصله آغاز و پول نفت در اختیار ما قرار بگیرد.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران اضافه کرد: این اصولی بود که فرانسه با آمریکایی‌ها مطرح کرده بود و بعد با ما مطرح کرد. رئیس‌جمهور اظهار داشت: آنچه در نیویورک انجام گرفت ولو اینکه به ظاهر ممکن است برخی فکر کنند که در نقطه حل بود، اما با حل مسئله فاصله داشت و نمی‌شود یک امر بسیار مهم را در ظرف چند ساعت و مدت کوتاه بدون درنظر گرفتن همه جوانب و نتایج آن و سوءاستفاده‌ای که آنها می‌خواستند در آن مقطع انجام دهند، به انجام رساند.

البته پیش از سفر روحانی به آمریکا نیز رسانه های غربی جزئیاتی را از طرح فرانسه برای زنده نگه داشتن برجام منتشر کرده بودند. برای مثال، پایگاه خبری المانیتور نوشته بود امانوئل ماکرون بعد از چندین هفته رایزنی با مقام‌های ایران و مقام‌های کاخ سفید در صدد است در جریان دیدارش با «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در فرانسه در حاشیه نشست گروه ۷ او را برای اعطای مشوق‌های اقتصادی محدود به ایران در ازای آمدن این کشور به میز مذاکره و پایبندی کامل به برجام تحت فشار قرار دهد.

این رسانه به نقل از دیپلمات‌ها نوشته است فرانسه به دنبال مجاب کردن ترامپ به صدور معافیت‌های تحریمی برای برخی از خریداران نفت ایران برای مدت زمان محدود، در ازای برگزاری مذاکرات است.

یک مقام اروپایی که خواسته نامش فاش نشود گفته این پیشنهاد، اعطای مشوق‌های محدود برای مدت زمان محدود و در ازای مذاکرات محدود را شامل می‌شود و هدف آن به محک آزمون گذاردن مذاکره است. او گفت که مقام‌ها معتقد نیستند فشار صرف روی ایران موجب خواهد شد ایرانی‌ها تسلیم شوند.»

«امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه در جمع خبرنگاران گفته بود که پیشنهادهایی برای کمک به کاستن از تنش‌ها میان تهران و واشنگتن به ایران ارائه خواهد کرد.

ماکرون، بدون اشاره به جزئیات بیشتر گفت: «ما پیشنهادهایی در خصوص کاستن از تحریم‌ها یا یک مکانیسم جبرانی با هدف قادر کردن مردم ایران به زندگی بهتر ارائه کرده‌ایم.»

اما رویترز در این خصوص نوشت: آمریکا نشانه‌ای از اقدام برای کاستن از تحریم‌ها نشان نداده و مشخص نیست ماکرون به چه مکانیسم جبرانی اشاره می‌کرد.

ترامپ در برابر ماکرون

شواهد نشان می دهد دلیل شکست اقدامات ماکرون تا این لحظه اقدامات دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا بوده با این وجود اما ترامپ در روزهای اخیر به گونه ای سخن می گوید که گویا دلیل شکست تلاش های ماکرون، ایران بوده است.

در هیمن رابطه، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در تشریح دلیل عدم حصول توافق برای بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم ها و آغاز مذاکرات جدید که روحانی آنرا در آستانه تحقق عنوان کرده بود، اظهار داشت: همانطور که رئیس‌جمهور گفت، تلاش‌هایی از سوی اروپایی‌ها مخصوصا رئیس‌جمهور فرانسه در سفر اخیر به مجمع عمومی سازمان ملل متحد انجام دادند و حتی در این تلاش‌ها، حرکت‌های رو به جلویی هم داشتند. اما همزمان با انجام این تلاش‌ها، ترامپ در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، رسما اعلام کرد تصمیمی برای کاستن تحریم‌ها ندارد و می‌خواهد تحریم‌ها را افزایش دهد.

وی با بیان اینکه آن سخنان دقیقا ۱۸۰ درجه مخالف آن چیزی بود که اروپایی‌ها از قول ایشان مبنی بر آمادگی بر لغو تحریم‌ها نقل می‌کردند، گفت: لازم بود کار بیشتری انجام شود و مشخص شود ترامپ به آنچه در جلسه خصوصی به اروپایی‌ها مطرح کرده، متعهد است یا آنچه انجام می‌دهد. این بحث کماکان با اروپایی‌ها ادامه دارد.

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به طرح چهار ماده‌ای رئیس‌جمهور فرانسه تصریح کرد: طرح چهار ماده‌ای که مکرون داده است، طرحی است که از زبان ایشان مطرح شده و حاوی دیدگاه‌های ما نیست. ما کاملا مشخص کرده‌ایم که جمهوری اسلامی ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست.

ناامید شدن از ترامپ و فشار آوردن بر ایران

صحبت های روز گذشته لودریان نشان می دهد که فرانسه از اقدام منطقی آمریکا در خصوص برجام به نوعی ناامید شده اما با این وجود نمی خواهد این توافق تاریخی را از دست بدهد از همین رو در حال فشار آوردن بر ایران برای تداوم حضور در برجام است.

اروپایی ها و در راس آنها فرانسه برای تحقق این هدف مواردی همچون «استپ بک» را مطرح می کنند. اما محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران، درباره تهدید اروپایی ها به آغاز فرآیند «استپ بک» و روند خروج از برجام در صورت اجرای گام چهارم از سوی ایران، با بیان اینکه براساس همه قواعد حقوقی، کسی نمی‌تواند در برابر اقدام جبرانی، اقدام جبرانی انجام دهد، عنوان کرد: اقدام جبرانی که برای اروپا در ماده ۳۶ و ۳۷ دیده شده در زمانی است که ایران به عنوان اولین نقض‌کننده مطرح باشد و نه کشوری که تعهداتش را انجام داده و صرفا به خاطر نقض تعهدات از سوی آنها اقدام جبرانی انجام می‌دهد.

ظریف افزود: بحث خروج از برجام مطرح نیست بلکه بحث حل و فصل اختلافات مطرح است. همانطور که گفتم، اروپا از نظر حقوقی در موقعیت قابل توجهی ندارد.

بنابرگزارش، فرانسه از دیر باز به عنوان یک کشور سودجو و منفعت طلب مطرح بوده و نه یک کشور میانجی و اظهارات مقامات این کشور در روزهای اخیر به خوبی بیانگر این مطلب است. اینکه ایران بدون بهره مند شدن از منافع برجام در این توافق بماند و به تعهدات خود عمل کند حرفی است که نشان از ادامه روحیات استعمارگرایانه در کشورهای غربی همچون فرانسه دارد.

اروپا تا اینجای کار به تعهدات خود در قبال ایران عمل نکرده و فقط با حرف و وعده تلاش کرده تا ایران را در برجام نگه دارد؛ کاهش مرحله ای تعهدات از سوی ایران در پاسخ به بدعهدی های طرف مقابل استراتژی مناسبی است که موجب شده طرف های امضا کننده برجام در تنگنای حقوقی قرار بگیرند.