.svg)
"بانکداری در ایران به صاحبان قدرت متکی است"
پارسینه: از آن روزهایی که پرونده اختلاس 3 هزار میلیاردی که بزرگترین اختلاس تاریخ ایران تا آن روز لقب گرفت روی خط رسانه ها رفت هیچ کس فکر نمی کرد که هر روز خبری تازه از فساد روی خط رسانه ها برود.
به گزارش شهر خبر، از آن روزهایی که پرونده اختلاس 3 هزار میلیاردی که بزرگترین اختلاس تاریخ ایران تا آن روز لقب گرفت روی خط رسانه ها رفت هیچ کس فکر نمی کرد که هر روز خبری تازه از فساد روی خط رسانه ها برود.
این در حالی بود که با انتشار ماجرای پرونده اختلاس در بیمه ایران و پرونده سنگین بابک زنجانی معادلات بر هم خورد و حالا هم رونمایی از فساد 12 هزار میلیاردی در بانک ها توسط وزیر اقتصاد نشان می دهد، نه تنها اختلاس 3 هزار میلیاردی بزرگترین پرونده فساد در ایران نبوده بلکه با وضعیت فعلی می توان منتظر اخبار بدتر در حصوص فساد نیز بود.
در همین خصوص، گفتگوی شهرخبر با عباسعلی نورا نماینده اسبق مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی را در خصوص سیستم فسادزای بانکی در کشور و دلایل نفوذ مفسدان در لایه های بانکی را در زیر می خوانید:
* آقای نورا همین چند وقت پیش محسنی اژه ای اشاره داشته که ساختار پولی بانکی فسادزاست و حالا هم وزیر اقتصاد از فساد 12هزار میلیاردی در بانک های کشور رونمایی کرده است، به نظر شما چرا ساختار بانکی در کشور فسادزاست و دلایل فسادانگیز بودن سیستم پولی و بانکی کشور چیست؟
نخست اینکه ضعف نظارت در کشور سبب شده بانک ها به سمت و سوی منافع خود پیش روند، بانکها عملا به جای کار بانکداری کار موسسات صندوقی یا اعتباری را انجام می دهند، همچنین عدم اجرای قانون از سوی بانکها سبب ورود بانک ها به معاملات بازار شده است.
بانکداری در کشور ما به پشتوانه صاحبان قدرت متکی است از همین جهت شاهد گریز از قوانین و آیین نامه ها هستیم، ضوابط و ساختارها در نظام بانکداری دارای چالش هایی است که در زمان دولت احمدی نژاد قرار بود اصلاح شود که متاسفانه تا کنون هم این اصلاحات صورت نگرفته است.
معضل و دلیل بزرگ دیگر عدم نظارت بر سودهای بانکی بالا در کشور است، در حال حاضر بزرگترین صنعت سودآور در کشور صنعت بانکداری است که عموما در دیگر کشورها وجود ندارد و همچنین شاهد هستیم بانکها بیش از ظرفیت قانونی خود سپرده گذاری و وام پرداخت می کنند که این تهدید جدی است و همچنین مفسده های نقدینگی غیر مستقیم را بر کشور تزریق می کند.
همچنین باید بگویم بخشی از تورم ما ناشی از عملکرد بانکها است که متاسفانه در نظام اقتصادی عزم برای رفع این مشکل کمتر دیده می شود. یکی از مهمترین دلایل هم عدم نظارت بر نظام پولشویی است که به نوبه خود عامل فساد است.
* به نظر شما مفسدان اقتصادی چگونه در لایه های بانکی نفوذ می کنند؟
مفسدان اقتصادی همیشه از راه های رشوه و فساد در لایه های بانک نفوذ کرده و با دریافت وام های کلان آنها را در خارج از محل خود سرمایه گذاری می کنند. به دلیل ضعف نظارت عموما مسئولین بعد از گذشت زمان طولانی متوجه پرداخت های میلیونی وام و رشوه که نهایتا هم منجر به اختلاسهای کلان است، می شوند.
در همین اختلاس 3 هزار میلیاردی از طریق پارتی بازی در سیستم داخلی و رشوه و اختلاس ورود کردند و به نظر بنده در این مورد مسئولین بر حسب تصادف متوجه چنین اختلاس بزرگی شدند نه بر اثر یک نظام نظارتی دقیق.
* یعنی تنها رانت و رشوه است که باعث فاسد بانکی می شود؟
مفسده های بانکی ریشه های غیر رانتی و رشوه ای هم دارند، ارز چند نرخی در کشور ما یک علت عمده مفاسد اقتصادی است و نبود سود متوازن در بخش های مختلف منجر به مفسده اقتصادی می شود. در حال حاضر نیز منابع بانکی به درستی سرمایه گذاری نمی شود حتی خود بانک ها عامل رکود تورمی در کشور هستند.
بانکها سرمایه را نه تنها در بخش تولید و اقتصاد زاینده وارد نکرده اند بلکه منابع خو را هم از این بخش ها خارج می کنند و در بخش های سود ده و زود بازده سرمایه گذاری می کنند که عامل مهمی در رکود تورمی در کشور شدند.
اگر کسی بانکهای خصوصی را رصد کند سرمایه اولیه شان به هزارها میلیارد تبدیل شده که در نظام جمهوری اسلامی چنین سودی نباید رصد شود! عدم پرداخت مالیات در سیستم بانک ها نیز سرمایه های هنگفتی را به بخش خصوصی وارد کرده است.
* چه اقداماتی را باید انجام داد تا سیستم بانکی فسادزا نباشد؟
در مرحله اول باید از رشد قارچ گونه بانک های خصوصی جلوگیری کرد، بانک های خصوصی در کشور عامل بروز مشکلات بسیاری هستند و دوم تقویت نظام عالیه کشور تا همه بدانند سرمایه ای که در بانک ها است از آن مردم است و به خود بانک ها تعلق ندارد.
سوم اینکه از ورود بانکها به واسطه گری و دلالی جلوگیری شود و دیگر اصلاح و ساماندهی نظام وام دهی، تا دیگر به هرکسی، با هر عنوانی یا در هرجایگاهی و یا به هر شکلی وام داده نشود. همچنین برای نجات سیستم بانکداری باید تضمین را از نظام وام دهی برداشت .
نظارت بانکها بر وامها تقویت شود یعنی در واقع نظارتی بر نظام بانکی از طریق خود بانکها صورت بگیرد، در کشورهایی که نظام بانکداری قوی دارند وقتی وامی برای طرحی یا پروژه ای داده می شود خود بانک آن را رصد می کند تا از صرف سرمایه در محل واقعی خود اطمینان به عمل آورد.
* یعنی مشکل نظارت را مشکل اساسی بانکداری در ایران می دانید؟
بله در واقع در کارشناسی و ارزیابی سیستم بانکی کشور ما خسارات فراوانی وارد شده است، بخش عمده مفسده های اقتصادی به دلیل عدم نظام کارشناسی و ارزیابی دقیق است. در کشور با کارشناسانی که ارزیابی دقیقی نمی کنند هیچ برخوردی صورت نمی گیرد، و تا زمانی که ارزیابی در واحد های صنعتی و تولیدی به صورت صحیح انجام نشود فسادهای بانکی نیز ادامه خواهد داشت.
در همه دنیا ناظر باید پاسخگوی عملکرد خود باشد که متاسفانه در کشور ما بحران بزرگی ایجاد شده که تاکنون هم مطرح نشده است. البته در قانون پیش بینی شده اما در اجرا هیچ اقدامی صورت نگرفته است. وامهایی که بعضی از آقایان گرفته و میلیارها ثروت به دلیل عدم ارزیابی دقیق در اختیار گرفته اند و بابت این وامها نه قوه قضاییه و نه هیچ نهاد و مسئول دیگری برخورد نکرده است.
* نقش عدم وجود سازمان مدیریت در فسادهای بانکی را چگونه می بینید؟
ببینید، سازمان برنامه و بودجه، تنها نهادی بود که مسوولیت و امکان ارزشیابی پروژه‌های توسعه‌ای را در کشور داشت.این سازمان همچنین تنها نهادی در کشور بود که توان برنامه‌ریزی برای آینده توسعه اقتصاد کشور را دارا بود.
سازمان برنامه و بودجه همچنین این امکان را داشت که با اصلاح ساختارهای اقتصادی، شرایط کلان توسعه را تحلیل کند و راه اصلاح روش‌ها را به دولت و جامعه نشان دهد. مسلما این سازمان با چنین کارکردهایی می تواند از بروز فساد گسترده جلوگیری کند.البته در سطح کلان و نه فقط بانک ها.در بانک ها ابزار کارشناسی و نظارت موثر تر است.
* به نظر شما کدام کشورها سیستم بانکی سالمی دارند؟
در سیستم های بانکی اکثر کشورهای دنیا مفسده های اقتصادی وجود دارد، اما نوعش متفاوت است، در کشورهای دیگر به نوعی فرهنگ سازی شده البته منابع بانکی از بین نمی رود و معمولا در دنیا خود بانک عامل رانت خواری است و کشوری را نمی توان نام برد که عاری از مفسده باشد.
کشورهایی که نظارت بر نظام پولی و بانکی دقیق دارند و طرح و پروژه ها را در تضمین بانک ها قرار می دهند موفق تر بوده و در هر جای دنیا که نرخ سود کمتر از 4 یا 5 درصد باشد مفسده های اقتصادی به حداقل رسیده است.
مفسده های اقتصادی رابطه تنگاتنگی با سود بانکی داشته و در صورت تفاوت داشتن رابطه بین سود بازدهی بانک با بیرون، مفسده اقتصادی رخ خواهد داد.
در کشورهای توسعه یافته چون سود بانکی پایین است و گردش پول در بیرون هم با این سود متفاوت است سیستم بانکی سالم تری دارند.
پول شویی در کشورها یکی از عوامل مفسده اقتصادی است، در کشورهای اروپایی و توسعه یافته حجم معینی را می توان به صورت نقدی در بانکها سپرده گذاشت؛ اما در کشور ما حجم بسیار بالایی پول نقد را هم می توان در بانکها سپرده گذاشت.
پول نباید به صورت گردش نقدینگی در جامعه دست به دست بدون حساب بانکی باشد ، بلکه باید پول در چرخه نظام بانکی بچرخد زیرا اینچنین می توان از بروز مفسده های بانکی هم جلوگیری کرد.
این در حالی بود که با انتشار ماجرای پرونده اختلاس در بیمه ایران و پرونده سنگین بابک زنجانی معادلات بر هم خورد و حالا هم رونمایی از فساد 12 هزار میلیاردی در بانک ها توسط وزیر اقتصاد نشان می دهد، نه تنها اختلاس 3 هزار میلیاردی بزرگترین پرونده فساد در ایران نبوده بلکه با وضعیت فعلی می توان منتظر اخبار بدتر در حصوص فساد نیز بود.
در همین خصوص، گفتگوی شهرخبر با عباسعلی نورا نماینده اسبق مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی را در خصوص سیستم فسادزای بانکی در کشور و دلایل نفوذ مفسدان در لایه های بانکی را در زیر می خوانید:
* آقای نورا همین چند وقت پیش محسنی اژه ای اشاره داشته که ساختار پولی بانکی فسادزاست و حالا هم وزیر اقتصاد از فساد 12هزار میلیاردی در بانک های کشور رونمایی کرده است، به نظر شما چرا ساختار بانکی در کشور فسادزاست و دلایل فسادانگیز بودن سیستم پولی و بانکی کشور چیست؟
نخست اینکه ضعف نظارت در کشور سبب شده بانک ها به سمت و سوی منافع خود پیش روند، بانکها عملا به جای کار بانکداری کار موسسات صندوقی یا اعتباری را انجام می دهند، همچنین عدم اجرای قانون از سوی بانکها سبب ورود بانک ها به معاملات بازار شده است.
بانکداری در کشور ما به پشتوانه صاحبان قدرت متکی است از همین جهت شاهد گریز از قوانین و آیین نامه ها هستیم، ضوابط و ساختارها در نظام بانکداری دارای چالش هایی است که در زمان دولت احمدی نژاد قرار بود اصلاح شود که متاسفانه تا کنون هم این اصلاحات صورت نگرفته است.
معضل و دلیل بزرگ دیگر عدم نظارت بر سودهای بانکی بالا در کشور است، در حال حاضر بزرگترین صنعت سودآور در کشور صنعت بانکداری است که عموما در دیگر کشورها وجود ندارد و همچنین شاهد هستیم بانکها بیش از ظرفیت قانونی خود سپرده گذاری و وام پرداخت می کنند که این تهدید جدی است و همچنین مفسده های نقدینگی غیر مستقیم را بر کشور تزریق می کند.
همچنین باید بگویم بخشی از تورم ما ناشی از عملکرد بانکها است که متاسفانه در نظام اقتصادی عزم برای رفع این مشکل کمتر دیده می شود. یکی از مهمترین دلایل هم عدم نظارت بر نظام پولشویی است که به نوبه خود عامل فساد است.
* به نظر شما مفسدان اقتصادی چگونه در لایه های بانکی نفوذ می کنند؟
مفسدان اقتصادی همیشه از راه های رشوه و فساد در لایه های بانک نفوذ کرده و با دریافت وام های کلان آنها را در خارج از محل خود سرمایه گذاری می کنند. به دلیل ضعف نظارت عموما مسئولین بعد از گذشت زمان طولانی متوجه پرداخت های میلیونی وام و رشوه که نهایتا هم منجر به اختلاسهای کلان است، می شوند.
در همین اختلاس 3 هزار میلیاردی از طریق پارتی بازی در سیستم داخلی و رشوه و اختلاس ورود کردند و به نظر بنده در این مورد مسئولین بر حسب تصادف متوجه چنین اختلاس بزرگی شدند نه بر اثر یک نظام نظارتی دقیق.
* یعنی تنها رانت و رشوه است که باعث فاسد بانکی می شود؟
مفسده های بانکی ریشه های غیر رانتی و رشوه ای هم دارند، ارز چند نرخی در کشور ما یک علت عمده مفاسد اقتصادی است و نبود سود متوازن در بخش های مختلف منجر به مفسده اقتصادی می شود. در حال حاضر نیز منابع بانکی به درستی سرمایه گذاری نمی شود حتی خود بانک ها عامل رکود تورمی در کشور هستند.
بانکها سرمایه را نه تنها در بخش تولید و اقتصاد زاینده وارد نکرده اند بلکه منابع خو را هم از این بخش ها خارج می کنند و در بخش های سود ده و زود بازده سرمایه گذاری می کنند که عامل مهمی در رکود تورمی در کشور شدند.
اگر کسی بانکهای خصوصی را رصد کند سرمایه اولیه شان به هزارها میلیارد تبدیل شده که در نظام جمهوری اسلامی چنین سودی نباید رصد شود! عدم پرداخت مالیات در سیستم بانک ها نیز سرمایه های هنگفتی را به بخش خصوصی وارد کرده است.
* چه اقداماتی را باید انجام داد تا سیستم بانکی فسادزا نباشد؟
در مرحله اول باید از رشد قارچ گونه بانک های خصوصی جلوگیری کرد، بانک های خصوصی در کشور عامل بروز مشکلات بسیاری هستند و دوم تقویت نظام عالیه کشور تا همه بدانند سرمایه ای که در بانک ها است از آن مردم است و به خود بانک ها تعلق ندارد.
سوم اینکه از ورود بانکها به واسطه گری و دلالی جلوگیری شود و دیگر اصلاح و ساماندهی نظام وام دهی، تا دیگر به هرکسی، با هر عنوانی یا در هرجایگاهی و یا به هر شکلی وام داده نشود. همچنین برای نجات سیستم بانکداری باید تضمین را از نظام وام دهی برداشت .
نظارت بانکها بر وامها تقویت شود یعنی در واقع نظارتی بر نظام بانکی از طریق خود بانکها صورت بگیرد، در کشورهایی که نظام بانکداری قوی دارند وقتی وامی برای طرحی یا پروژه ای داده می شود خود بانک آن را رصد می کند تا از صرف سرمایه در محل واقعی خود اطمینان به عمل آورد.
* یعنی مشکل نظارت را مشکل اساسی بانکداری در ایران می دانید؟
بله در واقع در کارشناسی و ارزیابی سیستم بانکی کشور ما خسارات فراوانی وارد شده است، بخش عمده مفسده های اقتصادی به دلیل عدم نظام کارشناسی و ارزیابی دقیق است. در کشور با کارشناسانی که ارزیابی دقیقی نمی کنند هیچ برخوردی صورت نمی گیرد، و تا زمانی که ارزیابی در واحد های صنعتی و تولیدی به صورت صحیح انجام نشود فسادهای بانکی نیز ادامه خواهد داشت.
در همه دنیا ناظر باید پاسخگوی عملکرد خود باشد که متاسفانه در کشور ما بحران بزرگی ایجاد شده که تاکنون هم مطرح نشده است. البته در قانون پیش بینی شده اما در اجرا هیچ اقدامی صورت نگرفته است. وامهایی که بعضی از آقایان گرفته و میلیارها ثروت به دلیل عدم ارزیابی دقیق در اختیار گرفته اند و بابت این وامها نه قوه قضاییه و نه هیچ نهاد و مسئول دیگری برخورد نکرده است.
* نقش عدم وجود سازمان مدیریت در فسادهای بانکی را چگونه می بینید؟
ببینید، سازمان برنامه و بودجه، تنها نهادی بود که مسوولیت و امکان ارزشیابی پروژه‌های توسعه‌ای را در کشور داشت.این سازمان همچنین تنها نهادی در کشور بود که توان برنامه‌ریزی برای آینده توسعه اقتصاد کشور را دارا بود.
سازمان برنامه و بودجه همچنین این امکان را داشت که با اصلاح ساختارهای اقتصادی، شرایط کلان توسعه را تحلیل کند و راه اصلاح روش‌ها را به دولت و جامعه نشان دهد. مسلما این سازمان با چنین کارکردهایی می تواند از بروز فساد گسترده جلوگیری کند.البته در سطح کلان و نه فقط بانک ها.در بانک ها ابزار کارشناسی و نظارت موثر تر است.
* به نظر شما کدام کشورها سیستم بانکی سالمی دارند؟
در سیستم های بانکی اکثر کشورهای دنیا مفسده های اقتصادی وجود دارد، اما نوعش متفاوت است، در کشورهای دیگر به نوعی فرهنگ سازی شده البته منابع بانکی از بین نمی رود و معمولا در دنیا خود بانک عامل رانت خواری است و کشوری را نمی توان نام برد که عاری از مفسده باشد.
کشورهایی که نظارت بر نظام پولی و بانکی دقیق دارند و طرح و پروژه ها را در تضمین بانک ها قرار می دهند موفق تر بوده و در هر جای دنیا که نرخ سود کمتر از 4 یا 5 درصد باشد مفسده های اقتصادی به حداقل رسیده است.
مفسده های اقتصادی رابطه تنگاتنگی با سود بانکی داشته و در صورت تفاوت داشتن رابطه بین سود بازدهی بانک با بیرون، مفسده اقتصادی رخ خواهد داد.
در کشورهای توسعه یافته چون سود بانکی پایین است و گردش پول در بیرون هم با این سود متفاوت است سیستم بانکی سالم تری دارند.
پول شویی در کشورها یکی از عوامل مفسده اقتصادی است، در کشورهای اروپایی و توسعه یافته حجم معینی را می توان به صورت نقدی در بانکها سپرده گذاشت؛ اما در کشور ما حجم بسیار بالایی پول نقد را هم می توان در بانکها سپرده گذاشت.
پول نباید به صورت گردش نقدینگی در جامعه دست به دست بدون حساب بانکی باشد ، بلکه باید پول در چرخه نظام بانکی بچرخد زیرا اینچنین می توان از بروز مفسده های بانکی هم جلوگیری کرد.
روحانی مچکریم
"در هر جای دنیا که نرخ سود کمتر از 4 یا 5 درصد باشد مفسده های اقتصادی به حداقل رسیده است."در هر جاي دنيا نرخ تورم هم بين ٢ تا ٤ درصد است نه ٤٠ درصد آقاي كارشناس!
مرگ بر امریکا؟!