.svg)
حدادعادل :رهبر انقلاب پدر دانشنامه‌نويسي ايران
رييس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با اشاره به تأكيد مقام معظم رهبري در سال 62 مبني بر تأليف دانشنامه، ايشان را پدر دانشنامه‌نويسي ايران معرفي كرد.
غلامعلي حداد عادل رئيس بنياد دايره‌المعارف اسلامي در اولين همايش سراسري دانشنامه‌نويسي در ايران به ايراد سخنان كلي درباره دانشنامه، فايده و جايگاه آن در نقشه علمي كشور پرداخت.
وي گفت: دانشنامه‌نگاري به معناي امروزي كلمه كه ما به آن مشغوليم در ايران يك كار جديد است كه از خصوصيات دوره تجدد علمي است.
وي افزود: ما به اين معناي امروزي در تاريخ خودمان دانشنامه يا دايرة‌المعارف نداشته‌ايم. كتاب‌هاي جامعي داشتيم كه شامل رياضيات، طبيعيات و الهيات مي‌شده است. مثل شفاي بوعلي سينا به زبان عربي و علايي به زبان فارسي. اما اين كتاب‌ها دانشنامه محسوب نمي‌شود گرچه ما اسم دانشنامه را از علايي بوعلي سينا وام گرفتيم.
حداد عادل با بيان اينكه فلسفه در گذشته مادر علوم بوده است، اظهار داشت: وقتي كسي مثل ارسطو و ابن سينا مي‌خواست فلسفه بنويسد هستي‌شناسي را شامل رياضيات، طبيعيات و الهيات در يك كتاب مي‌نوشت ولي كاري كه ما امروز مي‌كنيم شبيه لغت‌نامه است منتهي در لغت‌نامه مقابلش معناي واژه مي‌آيد ولي در دانشنامه رو به روي هر مدخل توضيحي مي‌آيد. پس دانشنامه با كتاب جامع فرق مي‌كند، اما اين سابقه در كشور ما كه دانشمندان كتاب جامع مي‌نوشتند طبعا پشتوانه‌اي است براي كار امروز ما.
رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي به تاريخچه دانشنامه‌نويسي جديد در ايران اشاره و تصريح كرد: ايراني‌ها پس از ورود علوم جديد همانطور كه با مدرسه و دانشكده و دانشگاه در غرب آشنا شدند با دانشنامه هم آشنا شدند خصوصا كه در فرانسه دايرة‌المعارفي به دست عده‌اي از دانشمندان معروف به اصحاب دايره المعارف تدوين شد ه بود كه شاخص يك فرهنگ، تمدن و دوره بود.
حداد عادل ادامه داد: اين دايرة‌المعارف در كشورهاي اسلامي اين فكر را ايجاد كرد كه خوب است ما هم دايرة‌المعارفي داشته باشيم و من هم تصور مي‌كنم نامه دانشوران ناصري در همين راستا بوده است يعني همان طور كه دارالفنون خواستيم تا دانشگاه داشته باشيم اين نامه نيز خواستار ايجاد دانشنامه بود.
وي با اشاره به تاريخ 150 ساله دانشنامه نويسي جديد در ايران گفت: خوب است مقاله‌اي در اين زمينه عرضه شود. نمي‌دانم كسي تاريخ دانشنامه فارسي را در اين همايش بيان مي‌كند يا نه ولي اگر بيان شود خوب است و اگر نشود همانطور كه تاريخ مطبوعات را نوشتيم خوب است تاريخ دانشنامه‌نويسي هم تدوين شود.
رئيس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي بيان داشت ما متأسفانه هنوز در ايران دانشنامه‌اي كه خودمان تأليف كرده باشيم نداريم و كاملترين دايره‌المعارف موجود از حرف «الف» تا «يا» كار مرحوم مصاحب است كه آن هم بيشتر ترجمه دايره‌المعارف كلمبياست و پاسخگوي نيازهاي جامعه ما نيست.
حداد عادل با بيان اينكه چند دانشنامه قبل از انقلاب شروع شد و به پايان نرسيد و بعد از انقلاب هم اين اتفاق عملي نشد گفت: جاي خوشبختي است كه اكنون بيش از 30 دانشنامه در ايران در دست تدوين است كه خودم مسئول 3 دانشنامه از اين ميان هستم.
وي افزود: دانشنامه جهان اسلام در 12 جلد، دانشنامه تحقيقات فارسي زير نظر استاد سعادت در دو جلد و دانشنامه زبان و ادب فارسي در شبه قاره هند زيرنظر دكتر معظمي در دو جلد تاكنون منتشر شده و اين وفور دانشنامه‌ها در زمان ما پديده مباركي است به طوري كه برخي اين زمانه را عصر دانشنامه در ايران نام نهاده‌اند كه از آينده خوب دانشنامه خبر مي‌دهد.
وي پيشنهاد جمع شدن دانشنامه‌نويسان براي تبادل نظر را مطرح كرده افزود: اين دور هم جمع شدن براي تبادل نظر سبب مي‌شود دانشنامه‌نگاري به صورت علم درآيد و اين كار ضرورت دارد و به همين دليل ما از پيشنهاد همايش سراسري دانشنامه‌نويسي در ايران استقبال كرديم. حداد عادل در ادامه اين همايش به تعريف شخصي خود از دانشنامه پرداخت و گفت: دانشنامه مجموعه اهم معلومات بشري در يك حوزه علم يا همه حوزه‌هاست كه بر حسب نظم الفبايي مدخل مقالات گرد آمده باشد.
وي درباره فوايد دانشنامه عنوان كرد: بحث فايده را در دو قسمت مي‌توان مطرح كرد كه يكي فايده براي خوانندگان دانشنامه و به صورت نگاه خرد است و ديگري فايده آن براي مديران و توليد‌كنندگان و كشور است كه اين نگاه كلاني است.
رئيس بنياد دايره‌المعارف اسلامي درباره فوايد دانشنامه از نگاه خرد گفت: در هر مبحث خواننده با مراجعه به مقالات دانشنامه با تاريخ و جغرافياي آن مبحث آشنا مي‌شود و منظورم از جغرافيا حدود و ثغور آن بحث است و با تاريخ تحول اين مبحث از گذر زمان آشنا مي‌شود.
حداد عادل آشنايي خواننده با اهم موضوعات و ذيل مدخل‌ها و همچنين ديدگاه‌هاي گوناگون و اختلاف نظر‌هاي اساسي در هر موضوع را از ديگر فوايد دانشنامه براي خواننده ذكر كرد.
وي درباره نبايد‌هاي يك دانشنامه گفت: مقاله دانشنامه‌اي نبايد به شكل يك كتاب نوشته شود و اجمال در دايره‌المعارف اهميت دارد و جانبداري رسم نيست. نويسنده دانشنامه نبايد هيجان‌زده شود و رگ‌هاي گردن به حجت كلفت كند بلكه مقاله او بايد سنديت داشته باشد. البته اين به آن معنا نيست كه دانشنامه نبايد جهت داشته باشد.
رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي در بيان فوايد كلان دانشنامه بيان داشت: تجربه خود ما در اين 25 سال حاكي از آن است كه ورود به عالم دانشنامه‌نويسي مهمترين فايده‌اش اين است كه ما از علم و جهل خودمان از هر موضوعي مطلع مي‌شويم و علم و جهل خود را از اجمال به تفصيل تبديل مي‌كنيم.
حداد عادل با انتقاد از نقاط جهل در عرصه دانشنامه‌نويسي گفت: چرا ما درباره جنوب شرق آسيا و كشورهايي مثل اندونزي و مالزي و قسمتي از تايلند يا آفريقا و اندلس متخصص نداريم كه درس خوانده باشد؟ چقدر اطلاعات ما در اين زمينه داراي نقص است و تازه وقتي وارد كار شويم مي‌بينيم در اين جاها چقدر موضوع براي پرداختن وجود دارد.
وي تاكيد كرد: اصلا نقاط كور ما از نقطه گذشته و به خط تبديل شده كه تنها در جاهايي منقطع است مثلا درباره تصوف در ايران اگر از ما بپرسند چه كسي متخصص تصوف در تركيه، بالكان و آفريقا است چه جوابي داريم كه بدهيم.
حداد عادل مقام معظم رهبري را پدر دانشنامه‌نويسي نوين در ايران دانست و گفت: وقتي سال 62 رهبري ما را دعوت كرد دايرة‌المعارفي در ايران تدوين كنيد زمان جنگ و اوج سختي‌ها و بي‌پولي‌ها بود. خودشان مي‌گفتند در دوران طلبگي اهل علم هر وقت مي‌خواستند مراجعه كنند جز ترجمه دايره‌المعارف‌هاي عربي و فارسي منبع ديگري موجود نبود. رهبري مي‌فرمودند كه ما جمهوري اسلامي را آورديم و انقلاب كرديم و حق و وظيفه ماست كه جهان اسلام را از ديدگاه خودمان بيان كنيم. مثلا آيت‌الله بروجردي كه فرد تاثير‌گذاري در جهان اسلام است را ما خودمان بايد معرفي كنيم و از ديگران نبايد انتظار داشته باشيم.
رئيس بنياد دايره‌المعارف اسلامي اذعان داشت كه براي تاليف مقاله «ترجمه قرآن» ما در عرض 3 سال ميليون‌ها تومان پول براي اين مدخل خرج كرديم.
حداد عادل با بيان اينكه دانشنامه كليد تحقيق و نقشه راه است گفت: با دانشنامه مبتديان و نوخاستگان روش تاليف مقاله را مي‌آموزند و انضباط دانشنامه‌نويسي مي‌تواند الگوي مقاله‌نويسي باشد.
وي با بيان اينكه دانشنامه يك سند است خاطرنشان كرد: يك جنبش علمي در كشور در حال تكوين است ما شاهد ظهور جوانان مستعد و با انضباط علمي هستيم
ارسال نظر