رابطه عقلانیت و معنویت در عرصه های فرهنگی و اقتصادی

همایش «جوانان، عقلانیّت، پیشرفت و ارزش‌مداری» صبح امروز با حضور کار‌شناسان، اساتید دانشگاه و دانشجویان در مجتمع امام خمینی دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.

در این همایش دکتر محمد نهاوندیان رییس اتاق بازرگانی ایران ، دکتر حسین میرمحمدصادقی از حقوقدان های برجسته کشور، دکتر شهرام محمد نژاد استاد دانشگاه علم و صنعت و دکتر سید مصطفی ابطحی حضور داشتند و به سخنرانی پرداختند.

موضوع اصلی این همایش یک روزه که توسط موسسه فرهنگی - اجتماعی حرا و با همکاری مؤسسه ‌ی البرز فاراب عمّار لو و مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی برگزار شد، بررسی مفاهیم عقلانیّت و معنویّت در عرصه‌های اجتماعی، حقوقی، فرهنگی و علمی و توجه به چالش‌های پیشرو در خصوص عملیاتی کردن این مفاهیم بود.

از آنجا که مخاطب اصلی این همایش جوانان بودند، در این همایش تلاش شد تا با همفکری نخبگان و اساتید برجسته‌ دانشگاه به بررسی راهکارهایی انقلابی و اسلامی، جهت حرکت و رشد در مسیری معتدل و عقلانی پرداخته شود.

هدف دیگر این همایش بررسی راهکارهای ممکن عملیاتی کردن بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص پیشرفت، عدالت و عقلانیت بود.

DSC_0504

در این همایش پس از تلاوت آیاتی چند از کلام الله قرآن مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، دکتر ابطحی با موضوع «معنویّت و عقلانیّت کلید پیشرفت جامعه» به سخنرانی پرداخت.

وی به عنوان اولین سخنران جلسه با اشاره به نسبت عقلانیت و معنویت، گفت: ما در جامعه ای زندگی می کنیم که شتاب تغییرات بسیار بالا است و تغییرات بر تدبیرات ما پیشی می گیرد و موظف هستیم که رسالت بزرگ انسانی و دینی را انجام دهیم که از تغییرات پیشی بگیریم و خود را با مدیریت های راهبردی و اعمال سیاست های درست بر تغییرات مسلط کنیم.

DSC_0654

وی افزود: برای اینکه به چنین هدفی برسیم به دو بال نیاز داریم یکی عقلانیت و دیگری معنویت که منظور بنده از معنویت مجموعه احکامی است که در منابع معتبر دینی به ما رسیده است. دین آمده که ما را ارتقا ببخشد و جانها را به ارزش خود آگاه کند. زمانیکه دین اینچنین باشد برای برپایی و اقامه این دین نیاز به عقلانیت است و نسبت عقلانیت و دین مانند نسبت درخت است به میوه؛ عقلانیت درخت و معنویت میوه این درخت است و چنانچه عقلانیت وجود نداشته باشد معنویتی شکل نمی گیرد.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنرانی اش تاکید کرد: اگر می خواهیم پرچم عقلانیت و معنویت را در این جامعه به اهتزاز دربیاوریم و بخواهیم این پرچم را در دست داشته باشیم و به صاحب اصلی آن یعنی امام زمان (عج) برسانیم باید این ویژگی ها را در خودمان احیا کنیم و رفتار عاقلانه معنویت گرا فردی را به عزم ملی تبدیل کنیم.



وی تصریح کرد: برای ایجاد این عزم ملی باید یک راهکار راهبردی و استراتژیک در سطح کلان داشته باشیم. به نظر می رسد برای احیا و عملیاتی کردن این تفکر به یک مثلثی نیاز داریم مثلثی که یکی از اضلاع این مثلث تلفیق خردمندانه ارزشهای دینی و فرهنگی باشد ضلع دوم آن استفاده از تجربیات بشری باشد و ضلع سوم استنباط درست از عینیت جامعه باشد.

دکتر ابطحی خاطرنشان کرد: اگر سطح جامعه و مخصوصا جوانان به این مثلث توجه کنند و ما بتوانیم این مثلث را عملیاتی کنیم بخشی از این مسیر را پیموده ایم.

دکتر محمد نهاوندیان، نیز در رابطه با رشد و عقلانیت و اقتصاد اظهار داشت: معمولا وقتی سخن از اقتصاد می‌شود، رشد اقتصادی به عنوان هدف اقتصاد مطرح می‌شود و گاهی اقتصاد‌دانان نقد می‌شوند که همه زندگی رشد اقتصادی نیست. رشد در مقابل توسعه مطرح و معنای افزایش در تولید از آن برداشت می‌شود، در حالی که افزایش درآمد در یک کشور به معنای توسعه آن کشور نیست. این‌ که هدف حیات اجتماعی را افزایش تولید قرار دهیم، نقد خواهد شد زیرا توزیع را فراموش می‌کنیم و وقتی به افزایش در تولید توجه داریم، باید به نحوه‌ی توزیع آن هم توجه کنیم.

DSC_0604

وی ادامه داد: اگر رشد را در منظومه فکری اسلامی مورد توجه قرار دهیم، مفهوم عمیقی دارد. رشد در مفهوم اسلامی معنای هدفمندی دارد و از جنس هدایت است و منظور ما از رشد همین مفهوم اسلامی است.

رییس اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از صحبت هایش تاکید کرد: اگر ما برای رشد جامعه تمام مرز‌ها را برداریم و رشد را مبتنی بر خواسته‌های نامحدود ایجاد کنیم، نتیجه‌ی آن مصرف‌گرایی خواهد بود. اما برای وصول به رشد صحیح نیاز به عقلانیت همراه با معنویت است.

دکتر نهاوندیان با تاکید بر اینکه تعارضی بین دین و عقل وجود ندارد یاد آور شد: افراد گاهی در انتخاب بین عقل و دین قرار می‌گیرند اما بر اساس فرمایش امام علی (ع)، عقلی که در مقابل دین قرار بگیرد عقل نیست، شیطنت است و از طرفی دینی هم که در مقابل عقلانیت قرار بگیرد باید به آن شک کرد.

دکتر حسین میرمحمدصادقی، حقوقدان برجسته کشور به عنوان سومین سخنران در جایگاه حاضر شد و با اشاره به تاریخچه قانون اساسی در کشور گفت: اگر در جای جای قانون اساسی و اصول قانون اساسی جستجو کنیم موضوع ارزش مداری در کنار عقلانیت ، تعبد دینی در کنار فکر و تفکر و تعقل را می توان در اصول مختلف و این تلفیق را به خوبی دید.

وی اضافه کرد: در خصوص بحث تعبد و ارزش مداری از جمله اصولی که می توان ذکر کرد اصل پنجم است که ولایت فقیه را مطرح می کند که در زمان ولی عصر(عج) در جمهوری اسلامی ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه عادل، باتقوا، آگاه به زمان و می باشد و اشاره می کند که چنین فقیهی باید ولایت امر یا رهبری را بر عهده داشت باشد.

DSC_0531

استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران در بخش دیگری از سخنرانی اش، تصریح کرد: خارج از این بحث ها امروزه آنچه در دنیا مشاهده می کنیم مسئله بی توجهی به یکی از این دو بعد- ارزش مداری در کنار عقلانیت و تعبد دینی در کنار فکر- است یعنی در دنیا این دغدغه ایجاد شده که اگر بنا است در دنیا به ارزشی پایبند نباشیم و ارزشها ثبات نداشته باشد، پس نقطه پایان کجا است و بر چه ارزشی می توان پایبند بود که بگوییم این ارزش غیر قابل تخطی است.

میرمحمدصادقی با بیان اینکه اعتقاد به روز قیامت و جهان دیگر در شیوه اداره مسئولین تاثیر بسیاری دارد، خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد عقلانیت و تفکر را تعطیل کنیم طبیعی است که نمی توان با بی عقلی مملکت را اداره کرد. بنده معتقدم بین مسئولی که فکر می کند آنچه که هست در این جهان است و اگر در این جهان گریبان او را نگرفتند دیگر فرار کرده با مسئولی که می داند باید یک جایی پاسخگوی مسئولیتش باشد تفاوت بسیاری وجود دارد.

همچنین دکتر شهرام محمدنژاد از اساتید برجسته دانشگاه در زمینه های علمی و فرهنگی نیز در رابطه با ارزش مداری و مرزهای نوین دانش گفت:۷۸۰ آیه در قرآن وجود دارد که در خصوص علم صحبت کرده و نکته ی جالبی که در خصوص این آیات وجود دارد مرتبط بودن این آیات با نظریه های علمی جدید است که به تازگی مورد تایید جامعه علمی قرار گرفته است.

DSC_0665



وی تاکید کرد: بحث جالبی وجود دارد، که هر پدیده ای در جهان اعم از گیاهان و غیر گیاهان در زوجیت هستند، همانطور که در سوره ذاریات بیان شده و سخن از زوجیت عمومی است، که نه تنها گیاهان بلکه هر موجودی به صورت زوج در می آید و این نشان از تطبیق علم امروز و آیات قرآن باهم دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت افزود: هدف از تطبیق این آیات با علوم روز این است که در حال حاضر اگر کمی به داشته های خود و ارزشهای اسلامی توجه کنیم، به هیچ عنوان شایسته ی وضعی که در حال حاضر در کشور وجود دارد و یا همچنین وضعیت موجود در جهان نیستیم. ما مسلمان هستیم و اگر از سرمایه های ذاتی که خداوند به ما اعطا کرده استفاده کنیم، شاهد ترقی و پیشرفت خواهیم بود.

دکتر محمدنژاد همچنین اظهارداشت: بنده به عنوان یک دانشگاهی به خود می بالم چرا که معتقدم اگر اتفاق مثبتی در جامعه رخ داده و یا انجام وظیفه ای به درستی انجام شده است به وسیله ی دانشگاهیان در این کشور بوده است و اگر همه ی اصناف از جمله اقتصادی، سیاسی و غیره به درستی عمل کنند ما شایسته کشوری با شرایط بهتر خواهیم بود.

منبع: حرا