نگاهی به حاشیه‌های اخیر رسانه ملی - خروج آرشیو و دستکاری آرای مردمی

بیژن نفیسی درباره حاشیه‌های اخیر صداوسیما مبنی بر خروج آرشیو این سازمان و همچنین دستکاری نظرسنجی آرای مردمی، اظهاراتی را بیان کرد.

او درباره حاشیه‌های مربوط به خروج آرشیو صداوسیما اظهار کرد: آرشیوها یکی از گنجینه‌های تاریخ هر کشور هستند و از اهمیت زیادی برخوردارند؛ چراکه در آینده زمانی که محققان بخواهند تحقیقاتی را انجام دهند و مسائلی را دنبال کنند به کمک این آرشیوهاست که می‌توانند اطلاعات دقیق‌تری را به دست آورند. به همین جهت در همه جای دنیا این آرشیوها دارای اهمیت بسیار زیادی هستند؛ به ویژه آرشیوهایی که بیشتر حالت انحصاری پیدا می‌کنند. کشوری که ۱۰ ایستگاه رادیو و تلویزیون مختلف دارد هر کدام هر رویدادی را با دیدگاه خودش پوشش می‌دهد و هر کدام یک آرشیو محسوب می‌شود. اما کشوری مثل ما که یک رادیو و تلویزیون دارد تنها برایش یک آرشیو وجود دارد. بنابراین اهمیت آن چند برابر بیشتر می‌شود.

نفیسی ادامه داد: رسانه‌های نوشتاری ما نیز همین‌طور هستند. رسانه‌های ما باید برای نگهداری عکس‌ها و مطالبی که دارند، آرشیو و سیستم نگه‌دارنده خوبی داشته باشند که از نظر کیفیت صدمه‌ای به آنها وارد نشود. از طرفی نحوه دسترسی به صورتی نباشد که به سهولت در اختیار هر کسی قرار بگیرد. باید یک سیستم نظارتی باشد که مشخص شود که چه کسی و برای چه کاری می‌خواهد از آن آرشیو استفاده کند. تفریح نیست که هر کسی بتواند به آرشیو دسترسی داشته باشد و در نهایت سر از رسانه‌های دیگر دربیاورد.

این کارشناس رسانه سپس درباره آرشیو صداوسیما و نگهداری آن گفت: قطعاً در صداوسیما هم کارهایی انجام می‌شود. به این ترتیب که ابتدا این آرشیوها به شکل ویدئویی بوده و حالا به دیجیتالی تبدیل شده است. در این جابه‌جایی این امکان وجود دارد که از روی آنها کپی‌برداری شود. بنابراین هیأت صاحب صلاحیتی باید بر این موضوع نظارت داشته باشد که آنها به چه شیوه‌ای از آرشیو استفاده می‌کنند و اگر سهل‌انگاری شود عملاً یک عده نگاه مادی به این قضیه دارند. همه این موارد دست به دست هم می‌دهند که از آرشیوها استفاده‌ای شود که خلاف واقعیت است و همه اینها به سیستم‌های نظارتی و مدیریتی ما برمی‌گردد. در این میان کسانی که سالم کار کردند نیز زیر سوال می‌روند. وقتی در تشکیلاتی چنین اتفاقاتی می‌افتد مشخص می‌شود که چه کسانی این سهل‌انگاری را انجام داده‌اند.

نفیسی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا درباره حواشی مربوط به دستکاری نظرسنجی‌های اخیر صداوسیما نیز اظهار کرد: اصولاً نظرسنجی شرایطی دارد که بر اساس اعتماد مخاطب شکل می‌گیرد. به نوعی که وقتی من به شما اعتماد داشته باشم وارد نظرسنجی شما می‌شوم. برای اینکه اطمینان دارم رأی من در انتخاب برنامه تأثیر دارد، اما اگر که بعد متوجه شوم این نظرسنجی‌ها دستکاری شده است خود به خود این اعتماد از دست می‌رود.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه وسیله ارتباط جمعی در مدت زمان طولانی مخاطب خود را جمع می‌کند، در عین حال مطرح کرد: یک سهل‌انگاری هم باعث می‌شود مخاطب به راحتی کنار برود.

او با بیان اینکه صداوسیما باید برای جلوگیری از آسیب بیشتر خیلی شفاف توضیح دهد که چه اتفاقی در آرای نظرسنجی افتاده است، اظهار کرد: باید ابهامات موضوع را از بین برد و در واقع ابهام‌زدایی کرد؛ چراکه با این کار مردم دیگر به دیدگاه‌های مختلف درباره این شایعه اهمیت نخواهند داد، زیرا واقعیت ندارد. از طرفی اگر مشکل فنی پیش آمده است، مطرح کند که چگونه این اتفاق افتاده است و بعد رفع و رجوع کند و پس از آن آرای اصلی را اعلام کند. هرچند مطرح کردن اشکالات فنی یکی از دیوارهای کوتاهی است که اغلب رسانه‌ها از آن شگرد استفاده می‌کنند. بنابراین صرف اینکه بگویند اشکال فنی بوده است توجیه پذیر نیست. تلویزیون باید به نظر مردم احترام بگذارد و آمار واقعی را پس از رفع اشتباه اعلام کند.

نفیسی با بیان اینکه حیات یک رسانه به اعتماد مخاطب بستگی دارد، یادآور شد: بدون مخاطب رسانه‌ای وجود ندارد. تلویزیون، رادیو، خبرگزاری‌ها و رسانه‌های ما وسایل ارتباط جمعی هستند؛ یعنی مخاطب عام و وسیع دارند. اگر این اعتماد از آنها سلب شود نباید دیگر نام ارتباط جمعی را برای آنها گذاشت. تنها چیزی که مخاطب را برای تلویزیون بیشتر می‌کند همین اعتماد، اخبار، آمار و ارقام درست است، در غیر این صورت زمان طولانی باید به دنبال بازگرداندن مخاطب بود.

این مدرس دانشگاه در پایان درباره اتفاق اخیر صداوسیما درباره نظرسنجی گفت: تلویزیون در فاصله کوتاهی میلیون میلیون مخاطب را از دست داد و برای به دست آوردن تک تک این مخاطبان باید سال‌ها تلاش کند. اگر از وسیله ارتباط جمعی به عنوان یک ابزار استفاده کنیم با این مسائل روبه‌رو خواهیم بود، اما اگر به عنوان هدف استفاده کنیم آنجاست که هدفِ وسیله ارتباط جمعی اینگونه تعریف خواهد شد که بالا بردن آگاهی و دانش است.