۵۰ سال واعظ اول ایران که بود؟

آیت الله علم الهدی گفت: استاد محمد تقی فلسفی حق الزحمه های دریافتی را میان علما و طلاب تقسیم می کرد.

برای نمایش بخشی از زندگی حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فلسفی، واعظ شهیر، اشاراتی به شخصیت سیاسی و اخلاقی ایشان داریم؛ زیرا علاوه بر تبحر و مهارت مثال زدنی و ستودنی، مبارزی نستوه و عالمی شب زنده دار بودند. برای شناخت بیشتر این بعد آن عالم ربانی، به دیدار آیت الله سیدعبدالجواد علم الهدی استاد درس خارج فقه و اصول و تولیت مدرسه علمیه امام القائم (عج) تهران که سالها ارتباط نزدیک با آن عالم ربانی داشت، رفته ایم؛ که حاصل آن، گفت وگوی خواندنی پیش روست

آیت الله علم الهدی با بیان اینکه مرحوم آقای فلسفی بیش از 50 سال، شخصیت اول وعظ و خطابه در تهران و حتی ایران بودند، گفت: ایشان فرزند مرحوم آیت الله شیخ محمدرضا تنکابنی، از شاگردان آخوند خراسانی است که در جوانی همراه با ابوالقاسم و محمدعلی (فرزندان) به تهران مهاجرت کردند.

نقش مادر در تربیت زبان گویای اسلام

وی با اشاره به علاقه فراوان حجت الاسلام والمسلمین فلسفی به خطابه و وعظ که با استقبال خانواده به ویژه مادر روبرو شد، افزود: این علاقه همراه با حمایت های مادر و تلاش های خودشان، زمینه ساز تربیت واعظی شهیر که "زبان گویای اسلام" نام گرفت، شد. ایشان در شرح خاطرات شان نوشته اند: "علاقه مفرطی به سخنرانی داشتم و خدای متعال این عنایت را به بنده فرمود".

استاد درس خارج با بیان اینکه حضور بنده در مجامع تهران به ویژه مسجدی در خیابان شاپور قدیم، زمینه ساز ارتباط نزدیک با آقای فلسفی (ره) شد، خاطرنشان کرد: حاصل این ارتباط نزدیک، استفاده معنوی از آن مرحوم و درک کمالات لطیف ایشان است. برای نمونه مرحوم فلسفی هیچگاه منبر را بدون آیات قرآن و احادیث اهل بیت (ع) اداره نمی کردند؛ ضمن اینکه متن روایات را از روی نوشته با زبانی لطیف برای مردم بازگو می کردند.

منزلی که شعبه ای از حوزه بود

وی ادامه داد: منزل وسیع ایشان در خیابان ری تهران که پس از درگذشت شان تبدیل به مدرسه علمیه دارالمبلغین فلسفی شده است، مرکز بحث و جستجوی اخبار و معارف الهی برای وعاظ تهران و طلاب جوان بود. به عبارت صحیح تر آن منزل، شعبه ای از حوزه علمیه بود.

آیت الله علم الهدی گفت: تالیفات مرحوم فلسفی مانند آیت الکرسی؛ پیام آسمانی توحید، اخلاق از نظر همزیستی و ارزش های انسانی، جوان از نظر عقل و احساسات، سخن و سخنوری از نظر فن بیان و فن خطابه،‌ معاد از نظر روح و جسم و ... حائز نکاتی ارزشمند و قابل استفاده برای روحانیون، طلاب و وعاظ است؛ به طوری که مطالعه آنها خطبا را در ایراد سخنان مفید، کمک می کند.

تقسیم حق الزحمه میان طلاب

وی با اشاره به شخصیت معنوی و اخلاقی آقای فلسفی (ره) که آمیخته ای از توجه به آخرت و کم توجهی به دنیا بود، افزود: ایشان در شهرهای مختلف کشور منبر می رفتند و در خاتمه جلسات، حق الزحمه های دریافتی را به روحانی اولِ آن شهر می دادند و می فرمودند: این مبلغ را بین روحانی و طلاب تقسیم کنید. این رفتار نشان دهنده روح بلند و شخصیت عظیم اخلاقی ایشان است که در همه حال متوجه مردم به ویژه سربازان امام زمان (عج) بودند.

وقتی مورد تحسین آیت الله بروجردی قرار گرفت

وی با بیان اینکه مرحوم فلسفی شخصیتی ممتاز و خاص نزد مراجع نجف مانند آیات عظام خوئی، حکیم و شاهرودی و در میان مراجع قم، همچون آیات عظام بروجردی و امام خمینی داشتند، گفت: به خاطر دارم زمانی که شیعیان هند از ایشان دعوت کردند آن مرحوم با مشورت آیت الله بروجردی (ره) عازم شدند. در پایان سفر، مبالغی را که تقدیم شان شد میان مستمندان تقسیم کردند. در بازگشت آقای بروجردی (ره) مبلغ 500 هزار تومان که در آن زمان وجه بسیار هنگفتی بود، به آقای فلسفی دادند و فرمودند: "شما فضایل امیرالمومنین (ع) را به آن مملکت هدیه کردید".

تلاش برای آزادسازی آیت الله علم الهدی

تولیت مدرسه امام القائم با اشاره به عنایات حجت الاسلام والمسلمین فلسفی به خودشان، خاطرنشان کرد: بنده به مناسبت های مختلف به ویژه در محرم و صفر از قم به تهران می آمدم و در مجالس بازار منبر می رفتم. ضمنا به دلیل اینکه جزو تقریرنویسان درس امام بودم، خواص، وجوهات شرعیه را می دادند تا به امام (ره)‌ تقدیم کنم. همین موضوع موجب حساس شدن ساواک شد و مکررا بنده را دستگیر کردند.

چند مرتبه ماموران مخفی ساواک تماس گرفتند و گفتند فلان روز در بهمان ساعت نزد ما بیا و شماره ای نیز می دادم. بنده شماره آنها را به آقای فلسفی می دادم و به سمت اداره ساواک می رفتم. مرحوم فلسفی با شخصیت محترمی که حتی مورد قبول دولت بود البته قبل از ممنوع المنبر شدن شان، هر بار وساطت می کردند تا بنده آزاد شدم. روزی به خاطر دارم که ایشان به ماموران ساواک فرمودند: "چرا سیدعبدالجواد علم الهدی که از شاگردان درس نویس و فاضل آیت الله بروجردی است، احضار کرده اید؟ هیچگونه خبر سیاسی نزدشان نیست. خواهشمندم آزادشان کنید و دیگر بازداشت نفرمایید."

ارادت ویژه به سادات روحانی

وی افزود: در مجلسی از مرحوم آقای فلسفی به دلیل وساطت چند باره شان در آزادیم تشکر کردم که، فرمودند: "چنین سخنی نگویید. من و پدرانم سر سفره اجداد شما متنعم بوده و هستیم و ارادت خاصی به سادات روحانی داریم."

آیت الله علم الهدی در پایان، شخصیت حجت الاسلام والمسلمین فلسفی را در یک عبارت خلاصه کردند: "واعظ اولِ ایران، برای 50 سال".

منبع: شبستان