فغانی: فوتبال در ایران شده جنگ و دعوا و فحاشی

علیرضا فغانی داور بین المللی فوتبال ایران که سابقه قضاوت در جام جهانی، جام باشگاه‌های جهان، جام ملت‌های آسیا و مسابقات المپیک را داشت، اواخر شهریورماه به کشور استرالیا مهاجرت کرد تا در این کشور به قضاوتش ادامه بدهد.

فغانی که اخیرا دربی شهر سیدنی را هم قضاوت کرده است، در تازه‌ترین گفتگوی خود به مقایسه فوتبال ایران و استرالیا و نحوه برخورد بازیکنان با داوران پرداخت و از صحبت‌های یکی از مسئولان وزارت ورزش انتقاد کرد.

فغانی با بیان اینکه چندبرابر هزینه‌ای که برایش شده، افتخارآفرینی کرده است اظهار امیدواری کرد آدم‌هایی که در فوتبال ایران برای رسیدن به اهداف و مقاصد شخصی خودشان مردم را بازیچه قرار می‌دهند، زودتر از صحنه فوتبال محو شوند.

بعد از چند ماه حضور در استرالیا آیا با شرایط زندگی در این کشور هماهنگ شده اید؟
خدا را شکر دوستان خوبی در شهر بریزبین دارم و کار‌ها را از قبل هماهنگ کرده بودم. برنامه‌ها خوب پیش رفته است. بچه هایم دو هفته است که درس خود را شروع کرده اند و من هم بعد از شروع لیگ، تمریناتم را از سر گرفتم و مسابقاتی را پشت سر گذاشتم.

کودکان شما توانسته اند با بحث زبان و آموزش در استرالیا کنار بیایند؟
شرایط طوری است که زبان را باید یاد بگیرند. پسرم سپهر ۱۷ ساله است. او چند سال کلاس زبان رفته و شرایطش بهتر است، ولی برای ساغر که کلاس اول است، یک مقدار شرایط سخت‌تر است. امیدوارم یک مقدار زودتر سازگار شود.

آیا در استرالیا در اوقات فراغت حوصله شما سر نمی‌رود؟
خیر. اینجا دوستان خوبی داریم. ضمن اینکه به قدری آدم درگیر کار‌های روزمره می‌شود که بحث حوصله سر رفتن نیست. بچه‌ها درگیر درس خواندن هستند. من هم دو جلسه در روز تمرین دارم.

چرا از بین شهر‌های بزرگ استرالیا مثل سیدنی و ملبورن شهر بریزبین را انتخاب کردید؟ بریزبین تابستان گرمی دارد و خلوت‌تر است.
۴۱ سال از خدا عمر گرفته‌ام و همیشه در اوج شلوغی و ترافیک و کانون توجه بوده‌ام. از سرما هم فراری و عاشق گرما هستم. دوستان زیادی در استرالیا هستند که به من پیام دادند. همین که پیام می‌دادند و تماس می‌گرفتند باعث دلگرمی ام بود. سیدنی شهر شلوغی است. علاقه‌ای هم به هوای ملبورن ندارم. سعی کردم جایی را انتخاب کنم که هم از نظر آب و هوا و هم سکوت نهایت استفاده را ببریم، ولی شرایط کاری ام طوری است که باید هر هفته به ملبورن و سیدنی بروم.

با توجه به اینکه باید در کلاس‌های داوری شرکت کنید آیا توانسته اید با لهجه استرالیایی کنار بیایید؟
از سال ۲۰۰۸ که داور بین المللی شدم در تورنمنت‌های مختلف داوران استرالیایی مثل بنجامین ویلیامز، پیتر گرین، کریستوفر و دیگرانی بوده اند که همه با لهجه آن‌ها مشکل داشتند و بعد از کلاس هایشان دوباره باید صحبت هایشان ترجمه می‌شد، ولی من الان مشکلی ندارم و خوشبختانه آن‌ها هم به ما لطف داشتند.

تفاوت بزرگ زندگی در ایران و استرالیا چیست؟ آیا چیزی در ایران و فوتبال ایران هست که دلتان تنگ شده باشد؟
قبل از اینکه به استرالیا بیایم در ایران می‌گفتند دچار غربت و دلتنگی می‌شویم، ولی یک حُسنی که من دارم این است خوب با شرایط سازگار می‌شوم و خانواده ام هم این شرایط را پیدا کرده است. شاید یک مقدار دلم برای نزدیکانم تنگ شده باشد، ولی چیز دیگری در ایران و فوتبال ایران نبود که دلم برایش تنگ شود. فوتبال همه جای دنیا یک زبان دارد. همه می‌خواهند از فوتبال لذت ببرند. ما هم جزوی از فوتبال هستیم. نمی‌خواهم درباره تفاوت‌ها وارد جزئیات شوم. یک تصمیم شخصی بود گرفتم. مردم زیادی شهر ری بودند و من آنجا به دنیا آمدم و بزرگ شدم. آنجا هم مردم خونگرمی داشت. از صبح که از خانه بیرون می‌آمدم شوخی‌های فوتبالی تا شب ادامه داشت. شاید اگر ایران بودم راضی‌تر بودم، ولی تصمیم برای مهاجرت را برای بچه هایم گرفتم.

آیا برای قضاوت در لیگ استرالیا لازم بود از AFC مجوز بگیرید؟
باید هماهنگی‌هایی از قبل صورت می‌گرفت. با فدراسیون ایران و استرالیا هماهنگی‌هایی شد. با AFC رایزنی صورت گرفت. برای سال ۲۰۲۰ هم از سوی فدراسیون فوتبال ایران نامزد داور بین المللی شدم و هفته گذشته در چین با کمک‌های ایرانی قضاوت کردم. در ماه نوامبر هم با بچه‌های ایرانی یک بازی دیگر را سوت می‌زنم. هماهنگی‌ها صورت گرفت، ولی اگر مخالفت می‌شد داوری‌ها را کنار می‌گذاشتم.

به این سؤال زیاد پاسخ داده‌اید، ولی یکبار دیگر بگویید که چطور شد به سمت داوری آمدید؟
در ایران کار‌ها موروثی است و اگر پدر، کار اداری نداشته باشد و بحث پارتی نباشد، بچه‌ها دنباله رو راه پدر هستند. این شرایط برای من هم بود. از زمانی که یادم می‌آید فوتبال در زندگی ما بوده است. از سن ۱۶ سالگی به اجبار پدرم کلاس داوری رفتم و کم کم علاقه‌مند شدم. پدر همسرم هم داور و مشوقم بود. اکثر افراد خانواده ام داور هستند. پسرم هم در ایران قضاوت می‌کرد و اینجا هم می‌تواند به فوتبالش ادامه بدهد و حتی داوری کند. برادر همسرم در ایران قضاوت می‌کند. این کار را با جان و دل دوست داریم.

آیا همسر شما هم داور است؟
خیر، ولی دو خواهر همسرم در کلاس داوری شرکت کردند که در نهایت از داوری زده شدند و دنبال زندگی خودشان هستند.

یکی از مسائلی که می‌تواند مورد توجه باشد، حضور شما با آن همه تجربه در استرالیا بود. آیا برای مسئولان این کشور سؤال نبود که چرا با این گذشته درخشان به این کشور مهاجرت کردید؟
در استرالیا زیاد به مسائل شخصی افراد ورود نمی‌کنند. پیگیر هستند که آینده چطور می‌شود و آیا قرار است در استرالیا قضاوت کنم یا خیر. جواب این سؤالات مشخص است و از قبل هماهنگی‌ها صورت گرفته است. استرالیا مهاجرپذیر است و برایشان این مسائل جدید نیست. من دوست داشتم پیش برادرم به سوئد بروم، ولی شرایط خوب پیش نرفت. اینجا هم راضی هستیم. خوشبختانه در ایران به اندازه کافی در تمام زمینه‌ها و رشته‌ها به قدری استعداد و چهره‌های جوان و تحصیلکرده داریم که اگر فضا فراهم شود آدم‌هایی خواهیم داشت با رزومه‌ای درخشانتر.

قبول دارید با افتخاراتی که داشتید در ایران آنطور که شایسته‌تان بود با شما برخورد نمی‌شد؟
با شما موافق هستم. یکسری خواسته‌ها و اهداف شخصی داشتم. خدا آنقدر به من توان داد که بدون آنکه بخواهم گردنم را پیش کسی کج کنم به افتخارات برسم. البته بر گردن بعضی از پیشکسوتان و بخصوص گردن پدر و پدر همسرم خیلی حق دارم. آنطور که باید در ایران از ما تجلیل می‌شد، نشد. این اواخر هم یک عده ما را مورد انتقاد و فحاشی که همیشه بوده، قرار دادند. حتی یکی از مسئولان وزارت ورزش که چند سال در تلویزیون بود و اخبار می‌گفت: (مازیار ناظمی رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت ورزش) توئیت می‌زد که «ایران برای فغانی هزینه کرده، ولی او اینجا را رها کرده و رفته است.» ببخشید؛ اگر ایران برای من هزینه کرده من هم چند برابر آن برای ایران افتخار آورده ام. من توانستم این کار را با تیم داوری ایران رقم بزنم. به هیچکس بدهی ندارم. تصمیم من -برای مهاجرتشخصی بوده است.
اگر مخالفتی صورت می‌گرفت داوری را بدون دردسر کنار می‌گذاشتم. به اندازه کافی در داوری اشباع شده بودم. وقتی شرایطش در استرالیا پیش آمد و یک زندگی داوری جدید فراهم شد دوست داشتم آنرا تجربه کنم. خوشحالم در لیگی هستم که هر مسابقه اش از نظر کیفیت و نحوه برگزاری مثل لیگ قهرمانان آسیا است. استرالیا، ایران، ژاپن، کره جنوبی و بعضی از کشور‌های عربی جزو تاپ‌ترین کشور‌های فوتبالی هستند و خوشحالم بخشی از این فوتبال هستم.

جنجال‌ها و انتقاداتی که به داور می‌شد روی خانواده شما تاثیر می‌گذاشت؟ مثلاً در مدرسه به فرزند شما بگویند پدرت پرسپولیسی یا استقلالی است؟
این چیز‌ها در زندگی ما عادی است. مشکلی با آن نداشتیم، ولی در ایران از فوتبال هیچ لذتی نمی‌برند. فوتبال ایران شده جنگ و دعوا و فحاشی. مربی یا بازیکنی که تیمش نتیجه نمی‌گیرد جوی علیه داور، تیم حریف و مربی مقابل راه می‌اندازند و مردم را به جان هم می‌اندازند؛ مردمی که شاید حقشان این نباشد و جوان‌هایی به خاطر ندانستن حتی در این راه اعضای بدنشان را از دست داده اند. امیدوارم آدم‌هایی که برای رسیدن به اهداف و مقاصد شخصی خودشان مردم را بازیچه قرار می‌دهند، زودتر از صحنه فوتبال محو شوند.
به هر حال شیطنت‌هایی صورت می‌گیرد. بعضی اخبار از سمت جامعه داوری می‌آید. شاید عده‌ای قبلا از داوران حرفه‌ای استرالیا پرسیده‌اند که حقوقشان چقدر است و این اطلاعات را در اختیار روزنامه‌نگاران قرار می‌دهند. هیچ چیز مخفی در زندگی‌ام نبوده است. اعداد و ارقام دریافتی من در استرالیا تقریباً در همین حدود است، ولی اینکه اینقدر به آن می‌پردازند جالب است. مثل جام جهانی که بعضی از کارشناسان در تلویزیون می‌نشستند و پول و درامد جام جهانی ما را حساب و کتاب می‌کردند به جای اینکه دنبال نکات مثبت جام جهانی باشند.

شناخت شما قبل از مهاجرت از لیگ استرالیا چقدر بود و با چه کسانی مشورت کردید؟
شناختم در حد قضاوت برای تیم‌های استرالیایی در لیگ قهرمانان آسیا بود. در جام ملت‌ها هم یک دوره ۴۰ روزه استرالیا بودم. شناخت آنچنانی از فوتبال استرالیا نداشتم.

در سه هفته‌ای که قضاوت کردید ارزیابی‌تان از فوتبال استرالیا چیست؟
فوتبال استرالیا و ایران جزو لیگ‌های تاپ هستند، ولی در بحث برگزاری و رفتار‌ها بین ایران و استرالیا تفاوت است و رفتار‌هایی که در فوتبال ایران دیده می‌شود، اینجا نیست. تقریبا هر بازی لیگ داخلی استرالیا شرایط لیگ قهرمانان آسیا را داشته است.

شما در سه هفته ابتدایی لیگ استرالیا قضاوت داشتید. برخورد بازیکنان و مربیان با داوران در ایران و استرالیا چقدر با هم تفاوت دارد؟
اعتراض و برخورد‌هایی که همیشه در فوتبال بوده، اینجا هم هست و همه اش فوتبالی است. با این اعتراضات ناآشنا نیستیم. در آن سه بازی هم این اتفاقات افتاد. همان مسائلی که در ایران بود، اینجا هم افتاد. البته در ایران کمی شناخته شده‌تر بودیم و بیشتر مراعات می‌کردند، اما اینجا شاید زمان ببرد!

واقعا در ایران مراعات شما را می‌کردند؟
داخل زمین مشکلی نداشتم مگر اینکه بیرون از زمین از سوی سرمربیان یا بازیکنان که می‌دانستند بازی تمام شده حرف‌هایی زده می‌شد. اما بازی‌های بعد با این دوستان دیدار داشتیم! (باخنده)

دربی سیدنی بین دو تیم اف. سی سیدنی و وسترین سیدنی را قضاوت کردید. داوری در این دربی چطور بود؟ جو این مسابقه چه تفاوتی با دیدار استقلال و پرسپولیس دارد؟
اولا که استادیوم جدیدی بود و به جای اینکه تماشاگران صبح بازی داخل ورزشگاه بریزند و به هم فحاشی کنند، یک ساعت مانده به شروع بازی وارد استادیوم شدند. تماشاگران کاری به هم نداشتند. هرکسی تیمش را تشویق کرد. شرایط ۹۰ به ۱۰ رعایت شده بود و طرفداران تیم میهمان کمتر بودند. قانون پیاده شده بود و کدخدامنشی در بحث برگزاری نبود. در زمین هم بازیکنان خوشبختانه فوتبالی می‌جنگیدند، ولی به تصمیمات داور تقریبا احترام می‌گذاشتند. همه از فوتبال لذت بردند و به جز یکی دو صحنه که بطری پرتاب شد مشکل دیگری نبود. یک بحث خوب دیگر در استرالیا استفاده از VAR است و تقریبا در هر بازی حق به حقدار می‌رسد.

اتفاقا به موضوعی اشاره کردید که یکی از سؤالات بنده بود. فکر می‌کنید VAR چقدر می‌تواند مشکلات و جنجال فوتبال ایران را کم کند؟
قطعا تاثیرگذار خواهد بود. وقتی ایران بودم و زمان ریاست رفعتی در دپارتمان داوری، این برنامه استارت خورد و با تلاش مهدی تاج این مراحل دارد طی می‌شود. امیدوارم زودتر در ایران اجرایی شود تا همه از این تکنولوژی و کم شدن اشتباهات بهره ببرند.

درست است که می‌گویند داوران در کیفیت مسابقات تاثیر دارند یا صرفا نحوه بازی یک تیم تعیین کننده است؟
مدل داوری، مدل بازی کردن و ... تاثیرگذار است. تماشاگر می‌خواهد از بازی لذت ببرد. بگذریم که یک عده تماشاگران را بازیچه می‌کنند تا فقط برنده باشند. در مصاحبه با یکی از روزنامه‌های ملبورن از من سؤال شد که شما بازی را رها می‌کنی و بازی روان می‌شود که گفتم نه؛ این تیم‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند چطور باشند. یک موقع تیم‌ها دوست دارند فوتبال بازی کنند و ما هم اجازه می‌دهیم که بازی روان باشد. یک موقع تیم‌ها نمی‌خواهند بازی کنند و تاکتیکشان جوری است که بازی به خشونت کشیده می‌شود. این مسائل در مدل بازی کردن تاثیر دارد.

آیا این صحت دارد که یکی از کارشناسان تلویزیونی استرالیا گفته است حضور شما در این کشور بهترین نقل و انتقال لیگ استرالیا بوده است؟
این روز‌ها یک مقدار سرم شلوغ است و زیاد وقت نکردم به رسانه‌ها و اظهارنظر‌ها توجه کنم. اگر هم گفتند لطف دارند و امیدوارم طوری کار کنم که جامعه ایرانی را سربلند کنم.

غیر از فینال جام جهانی چه دیداری را دوست دارید قضاوت کنید؟
تقریبا برای تمام تیم‌های بزرگ داوری کرده ام. از قدیم هم که سؤال می‌کردند دوست نداشتم بگویم برای فلان تیم ملی یا فلان بازیکن یا تیم اروپایی. بیشتر به دوستان می‌گویم تمرکز کنیم در هر بازی بهترین عملکرد را بر جای بگذاریم و جوری باشیم که زنگ تفریح نباشیم. خدا را شکر اتفاقات مثبتی برایم رقم خورد. این نگرش به ما کمک کرده است مسابقات مهم را قضاوت کردیم.

توصیه‌ای برای ایرانی‌های جوان که می‌خواهند داوری را در استرالیا شروع کنند دارید؟
همان توصیه‌ای که بزرگتر‌ها به من می‌کردند را می‌گویم. همیشه می‌گفتند در تمام زمینه‌ها خودت را قوی کن تا نتوانند نقطه ضعفی از تو پیدا کنند. در بحث تجربه هم باید آنقدر قضاوت کنید تا باتجربه باشید.