.svg)
یادداشت | حفظ وحدت آرمان بلند امام علی (ع) در حکومت‌داری
پارسینه: در تفکر وحدت‌آفرین امیرالمؤمنین (ع) حفظ وحدت مسلمین از اولویت‌های یک دولت اسلامی محسوب می‌شود. امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب نیز به تبعیت از این سیره وحدت‌بخش امیر مؤمنان همواره بر موضوع وحدت در عرصه‌های دینی، سیاسی و اجتماعی تأکید داشته‌اند.
اهتمام به اتحاد و همبستگی بین مسلمین در سیره کلامی و عملی امامان معصوم (ع) به وفور دیده می‌شود. اوج پاینبدی به وحدت را در دوران امیرالمؤمنین (ع) و در رفتار آن حضرت شاهدیم تا جایی که برای حفظ اسلام و اتحاد مسلمین از بزرگ‌ترین حق مسلم خود یعنی خلافت مسلمین گذشتند؛ لذا این سیره اهل عترت (ع) همواره در طول تاریخ مورد توجه و تأکید علمای اسلام قرار گرفت. امام خمینی (ره) نیز از بدو شکل‌گیری نهضت انقلاب اسلامی تا زمان پیروزی انقلاب بر ضرورت حفظ و تقویت «وحدت کلمه» آحاد جامعه تاکید کرده‌اند.
در یک نگاه کلی گفتمان وحدت پس از انقلاب اسلامی در برگیرنده وحدت فرق اسلامی، وحدت مستضعفین جهان، وحدت اقشار و طبقات گوناگون اجتماعی، وحدت حوزه و دانشگاه، وحدت دولت و ملت، وحدت اجزا و عناصر دولت و حکومت اسلامی، مثل وحدت ارتشی و سپاهی، وحدت مسئولین و مدیران با کارمندان و مجریان امور است.
امام راحل (ره) خود به عنوان منادی وحدت، سیره عملی و کلامی مناسبی در جهت تحقق وحدت در بین مسلمین و آحاد ملت و دولت پیش گرفتند؛ نفی فرقه‌گرایی دینی، ایراد فتاوی فقهی حضرت امام (ره) در جهت تحقق وحدت، پیام‌های روشنگرانه به مسلمین در دعوت به اتحاد و اجتناب از هرگونه رفتار یا گفتار تفرقه افکنانه از مهم‌ترین سلوک رفتاری ایشان در موضوع وحدت بود.
در ادامه و بر اساس ضرورت به برخی از این گزاره‌های وحدت در عرصه‌های دینی، سیاسی و اجتماعی اشاره می‌شود.
وحدت بین فرق اسلامی
نامگذاری فاصله بین ۱۲ ربیع‌الاول (سالروز ولادت رسول اکرم (ص) به رویات اهل سنت) تا ۲۲ ربیع‌الاول از سوی امام خمینی (ره) به عنوان «هفته وحدت» مهر تثبیتی بر رویکرد وحدت‌زای نظام جمهوری اسلامی ایران در قبال دشمنان تفرقه‌افکن بود. انتخاب این عنوان از سوی امام (ره) در شرایطی که دشمنان به دنبال اختلافات مذهبی بودند، نقطه عطفی برای ایجاد اتحاد و همبستگی بین مسلمانان شد و تاکنون تأثیر آن به صورت گسترده‌ای جهان اسلام را فرا گرفته است.
این رویکرد جمهوری اسلامی ایران در مسأله وحدت تا جایی پیش رفت که تعدادی از کرسی‌های نمایندگان مجلس را به اهل سنت اختصاص داد.
اما متأسفانه در این بین معدود افرادی از خواص، عوام و نخبگان جامعه هستند که عامدانه و جاهلانه بر طبل تفرقه می‌کوبند و با زیر پا گذاردن ارزش‌های دینی، اهانت به مقدسات مذاهب اسلامی را در پیش می‌گیرند و به این ترتیب بهانه‌ای به دشمنان اسلام برای رواج اختلافات فرقه‌ای و مذهبی می‌دهند. این گروه که خود را محبان اهل‌بیت (ع) می‌نامند، بدون هیچ گونه توجیه دینی و صرفاً به دلیل تعصبات دینی و با زیر پا گزاردن ارزش‌های انسانی به صورت آشکارا مقدسات مذاهب اسلامی را مورد اهانت قرار می‌دهند و زمینه را برای تداوم اختلافات مذهبی فراهم می‌کنند غافل از اینکه مولای متقیان علی (ع) همواره بر حفظ وحدت تأکید داشتند.
حضرت امام علی (ع) در بیاناتی با تأکید بر احترام مسلمانان نسبت به یکدیگر فرمودند: «همانا هر مسلمانی با مـسلمان دیـگر بـرادر اسـت. پس القـاب زشـت بر هم ننهید و دست از یاری هم نشویید که همانا شرایع و قوانین دین یکی و راه‌های آن هموار و مستقیم است، هرکه قدم در آن نهد، به مقصد رسد و غنیمت برد و هرکه بدان راه نرود، گمراه شـود و پشیمانی برد؛ إِنّ الْمـُسْلِمَ أَخُوالْمُسْلِمِ فَلا تَنابَزُوا وَ لَا تَخَاذَلُوا فَإِنَّ شَرَائِعَ الدِّینِ وَاحِدَةٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَةٌ مَنْ أَخَذَ بِهَا لَحِقَ وَ مَنْ تـَرَکهَا مـَرَقَ وَ مـَنْ فَارَقَهَا مُحِق» (الامـالی، ص. ۲۳۴) امام علی (ع) در این بیان شیوا مسلمانان را به دو گزاره مهم نسبت به یکدیگر یعنی پرهیز از به کارگیری القاب زشت و دست نکشیدن از یاری یکدیگر پند می‌دهند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان دیده‌بان انقلاب نیز طی سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره بر موضوع وحدت تأکید داشتند تا جایی که هرگونه گفتار یا کردار و رفتاری که در زمان حاضر سوژه و بهانه دشمن بدهد و یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین شود را شرعاً حرام معرفی کردند. ایشان در بیاناتی با تأکید بر حفظ وحدت فرمودند: «وحدت را حفظ کنید و اگر دیدید در جامعه بین شما کسانی هستند که عکس این رفتار می‌کنند، آن‌ها را طردشان کنید؛ مخالفت خودتان را به آن‌ها ابراز و اعلام کنید؛ این‌ها ضرر می‌زنند، ضربه می‌زنند. ضربه‌ای به اسلام می‌زنند، ضربه‌ای به تشیع می‌زنند، ضربه‌ای به جامعه‌ی اسلامی می‌زنند. این از جمله مسائل بسیار مهم است.» (۱۴ /۴ /۸۶)
بنابراین باید دانست به طور قطع تاکنون یکی از مهم‌ترین عوامل نفوذ دشمن اختلافات مذهبی بوده است؛ لذا بزرگ‌ترین دستاورد حفظ وحدت مسلمین، ناامیدی و هراس دشمنان قسم‌خورده اسلام یعنی صهیونیست‌ها، آمریکا و انگلیس خبیث خواهد بود.
وحدت بین دولت و ملت
در تفکر وحدت‌آفرین امیرالمؤمنین (ع) حفظ وحدت مسلمین از اولویت‌های یک دولت اسلامی محسوب می‌شود. امیرالمؤمنین (ع) در فرمایشاتی ضمن بیان ضرورت حفظ وحدت مسلمانان، عوامل تفرقه‌انگیز را خوراک شیطان معرفی کردند و فرمودند: «به جمعیت عظیم مسلمانان بپیوندید که دست [قـدرت و عـنایت]خدا با جماعت است؛ زیرا آن که از جمع مسلمانان به یک سو شود، بهره شیطان است، چنان که گوسفند که از گله درماند، نصیب گرگ بیابان است. آگاه باشید هرکس که مردم را به این شـعار [تـفرقه و جدایی]دعـوت کند، او را بکشید، هرچند که زیر عمامه من باشد؛ وَ الْزَمُوا السـَّوَادَ الْأَعـْظَمَ فَإِنَّ یدَ اللَّهِ [عَلَی]مـَعَ الْجـَمَاعَةِ وَ إِیاکمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیطَانِ کمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ أَلَا مَنْ دَعَا إِلَی هَذَا الشِّعَارِ فَاقْتُلُوهُ وَ لَوْ کانَ تَحْتَ عِمَامَتِی هَذِهِ» (نهج‌البلاغه، خطبه ۱۲۸)
امام خمینی (ره) نیز به تبعیت از این سیره وحدت‌بخش امیر مؤمنان همواره بر موضوع وحدت تأکید داشتند تا جایی که یکی از دلایل تشکیل حکومت اسلامی را رسیدن به وحدت و جلوگیری از تفرقه مسلمین می‌داند؛ این وحدت شامل وحدت بین جوامع اسلامی و وحدت درون نظام جمهوری اسلامی بود. ایشان بار‌ها در سخنان خود ملّت ایران را به حفظ وحدت و اتّحاد سفارش کرده‌اند به این جهت که وحدت عموم ملّت را رمز پیروزی می‌دانستند؛ به عبارتی وحدت ملّی باعث به ثمر رسیدن انقلاب به رهبری امام خمینی شد. ایشان در قسمتی از وصیت نامه سیاسی الهی خود در مورد رمز پیروزی و رمز بقاء انقلاب اسلامی می‌فرمایند: «بی تردید رمز بقاء انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملّت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن انگیزة الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی و اجتماع ملّت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد. اینجانب به همه نسل‌های حاضر و آینده وصیت م.ی کنم که اگر بخواهید اسلام و حکومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از کشورتان قطع شود این انگیزه الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید و در مقابل این انگیزه که رمز پیروزی و بقاء آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است.».
اما آنچه که باعث شکاف بین دولت‌ها و ملت‌ها می‌شود و عاملی برای شکستن وحدت بین دولت‌ها و ملت‌هاست، نادیده انگاشتن حقوق ملت در سایه حزب‌گرایی‌ها و جناح‌بندی‌های سیاسی با عبارتی مثل طرفدار دولت و طرفدار حکومت یا موافق و مخالف است. در واقع این رفتار‌ها که با عنوان سیاسی «دو قطبی کردن جامعه» شناخته می‌شود، هشدار‌های مکرر مقام معظم رهبری را در پی داشت. به عنوان نمونه معظم له در بیاناتی که در خردادماه سال جاری در جمع مسئولان نظام داشتند، با هشدار نسبت به عدم دو قطبی کردن جامعه فرمودند: «کشور را دوقطبی نباید کرد، مردم را به دو دسته نباید تقسیم کرد؛ آن حالتی که در سال ۵۹ متأسّفانه از ناحیه‌ی رئیس‌جمهور آن روز اتّفاق افتاد که مردم را به دو دسته‌ی موافق و مخالف تقسیم کرده بودند که چیز خطرناکی است.» (۹۶/۳/۲۲) و یا در سخنانی دیگر با اشاره به ضرورت وحدت و همبستگی ملت با دولت فرمودند: همه باید به‌عنوان یک واحد، با دولتی که مسئول کار و بر سر کار است اتّحاد کلمه نشان بدهند و به آن کمک کنند؛ مخصوصاً در آن مواردی که کشور با مسائل مهم و چالش‌های مهمّی روبه‌رو است. (۱۳۹۴/۰۱/۰۱) هرچه بین ملّت و دولت صمیمیّت بیشتر و همکاری بیشتر و همدلی بیشتری باشد، کار‌ها بهتر پیش خواهد رفت (۱۳۹۴/۰۱/۰۱)
(۱۴ /۴ /۸۶)
یادداشت: سعید شیری
منابع:
پرتال امام خمینی (ره)؛ مقاله اکرم استیری
سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه
ارسال نظر