راهکارهایی برای مهار دلار

پدرام سلطانی با بیان اینکه سیاست‌های غلط اقتصادی زمینه مستعدی را برای بحران در اقتصاد ما به وجود آورد که فشارهای بین‌المللی روی آن نتیجه داد و فضا را شعله‌ور کرد، اظهار کرد: در سال‌های گذشته چند مسئله جدی داشتیم که به تدریج انباشته شدند و شرایط را برای جهش نرخ ارز و تورم به وجود آوردند. در درجه اول حجم نقدینگی در کشور از سال 1392 تا پایان سال گذشته عملا بیش از چهار برابر شد و از ۴۵۰ هزار میلیارد تومان به بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار میلیارد تومان رسید؛ یعنی یک میلیون و ۱۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

وی ادامه داد: در همین مدت عدم برخورد جدی با موسسات پولی غیرمجاز و آشفتگی در نظام بانکی و بی‌انضباطی موسسات و بانک‌های مجاز باعث افزایش نقدینگی و مطالبات معوق در اقتصاد کشور شد. موضوع دیگر عدم توجه به ضرورت رعایت استانداردهای بین المللی بانکی توسط نظام بانکی است که امکان و اجازه تعامل نظام بانکی ایران را عملا از بین برد. در کنار این موارد کنترل قیمت ارز و فراهم نکردن زمینه افزایش قیمت ارز در تناسب با تورم سالانه و افزایش نقدینگی، فنر ارز را فشرده کرد.

نائب‌ رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه این موارد به صورت همگرا امکان کنترل را از ظرفیت اقتصاد دستوری گرفت، افزود: از سال گذشته نرخ ارز افزایش یافت که مشکلات داخلی به آن دامن زد و تحریم‌های آمریکا هم آن را شعله‌ور کرد. در درجه اول، شرایط واقعا بسیار خطیر و وخیم است. بانک مرکزی هم، دیگر ابزارهایش برای کنترل متعدد و موثر نیست.

به گفته وی، در حال حاضر اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام شود، اصلاح سیاست‌های ارزی است.

اولین قدم برای کاهش نرخ دلار

سلطانی قیمت‌گذاری نرخ ارز به ۴۲۰۰ تومان و این ادعا که این ارز را می‌توان به همه نیازهای کشور تخصیص داد، یک ادعای نادرست دانست و بیان کرد: نتایج این سیاست را دیدیم که منابع ارزی کشور را تا حد زیادی ضایع و زمینه رانت و فساد را فراهم کرد. برای مقابله، در درجه اول بانک مرکزی باید اولا ارز دولتی را در این قیمت پایین نگه ندارد و ثانیا این ارز به حداقل و ضروری‌ترین نیازهای کشور تخصیص پیدا کند.

وی با بیان اینکه در شرایط موجود، این ارز حتی به کالاهای اساسی هم قابلیت تخصیص ندارد، گفت: شاید لازم باشد به تعدادی از داروهای بیماری‌های خاص که در کشور تولید نمی‌شود و قیمت بالایی دارد ارز دولتی تخصیص داده شود و سایر نیازهای ارزی کشور به ساز و کار بازار سپرده شود. این موضوع می‌تواند کمک کند که با ورود ارز نفت دولتی به جریان تبادلات ارزی، شرایطی که به وجود آمده و جهش‌های بسیار ارز که بعضا به روزانه ۱۰ درصد می‌رسد، تا حدی کنترل شود.

نائب‌رئیس اتاق بازرگانی در ادامه شمردن راهکارهای لازم برای بهبود شرایط ارزی اظهار کرد: بانک مرکزی باید بانک‌های تجاری را به سمت انضباط پولی ببرد. اینکه آنها اجازه اضافه برداشت از حساب‌های بانک مرکزی را نداشته باشند و موسسات مالی و پولی غیرمجاز همه در کوتاه‌ترین زمان ممکن جمع و از دست‌اندازهای آنها به بازار جلوگیری شود و بخشی از نقدینگی کشور که عملا توسط آنها از بین رفته و به عنوان دارایی و ثروت ملی به تاراج برده شده، حتی بتواند از آنها باز ستانده شود.

سلطانی ادامه داد: بانک‌های مجاز هم باید کاملا در چهارچوب منضبطی فعالیت‌شان را انجام دهند، صورت‌های مالی‌شان را باید اصلاح کنند و بر مبنای استاندارد IFRS یا استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی نوسان‌های خود را آشکار و از تولید دارایی موهومی اجتناب کنند. این موضوعات کمک می‌کند از یک طرف تا حدی حجم نقدینگی کنترل شود و از طرف دیگر فشار از بازار ارز برداشته شود. البته این کارها در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی به سمت شدید و وخیم‌تر شدن می‌رود و اینکه مجاری ارتباطی ما با بانک‌های بین‌المللی بسته شود، دامنه‌ اثر محدودی دارد.

در موضوع مذاکره، نیاز به انعطاف بیشتری داریم

وی در ادامه با بیان اینکه این موارد خارج از اختیارات بانک مرکزی این دولت است و باید مسئله تحریم و مذاکرات را با دنیا دنبال کنند، گفت: قطعا نیاز به انعطاف بیشتری داریم و باید تغییرات جدی اتفاق بیفتد. اینکه مذاکره در کشور ما به یک تابو تبدیل شده، یک اشتباه استراتژیک در سیاست‌های ما بوده است. کما اینکه امروز هم بسیاری از صاحبنظران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی معتقدند آمریکا هر اندازه هم با ما رویکرد خصمانه داشته باشد، ما نمی‌توانیم در شرایط فعلی برخی از مشکلاتمان را بدون مذاکره با آمریکا حل کنیم.

نائب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: در دوره برجام هم مذاکره کردیم و مذاکرات‌مان در کابینه قبلی به نتایج خوبی رسید اما رویکرد ترامپ و کابینه‌اش در همه شئونات بین‌المللی نامعقول بوده است. با وجود این، این موارد نباید مانع از این باشد که ما درصدد حل مشکلات بین‌المللی خود با مذاکره با کشورها باشیم.

سلطانی دربار رئیس جدید بانک مرکزی نیز بیان کرد: بانکداری مرکزی خصوصا در این شرایط نیاز به جسارت، قاطعیت و عدم تاثیرپذیری از سیاست‌های دولت و عدم دستورپذیری از دولت دارد. اگر او این روحیه را داشته باشد می‌تواند تا حدی موفق عمل کند. از طرفی بازار ارز قابل پیش‌بینی نیست و اگر سیاست‌های ارزی جدیدی که در راه است، به سمت توضیحات ارائه‌شده باشد، می‌تواند یک آرامش نسبی به بازار برگرداند در غیر این صورت کمکی نمی‌کند و ارز البته با افت و خیز به راه خود ادامه می‌دهد.