.svg)
پردرآمدها ۲۳ برابر کم‌درآمد‌ها یارانه انرژی می‌گیرند!
پارسینه: وقتی در سال ۸۹ قانون هدفمندی یارانه‌ها تصویب شد و قرار شد به ازای دریافت ۴۵ هزارو۵۰۰ تومان قیمت انرژی و نان واقعی شود، کسی تصور نمی‌کرد که با گذشت هشت سال همچنان پردرآمدها ۲۳ برابر کم‌درآمد‌ها یارانه انرژی دریافت کنند.
براساس آمار ساز و کار فعلی تخصیص یارانه در کشور به گونه‌ای است که دهک دهم یعنی پردرآمدها ۲۳ برابر دهک یکم یعنی کم‌درآمد‌ها از یارانه گاز، برق و بنزین بهره‌مند می‌شوند. طبق برآورد‌های انجام‌شده در سال ۹۸ مجموع یارانه آشکار و پنهان ۸۹۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود. این رقم معادل ۹/ ۱۰ میلیون تومان یارانه اعطایی به ازای هر فرد و تقریبا ۲/ ۲ برابر بودجه سالانه کشور است. به نظر می‌رسد، ساز و کار توزیع یارانه‌ها که باید منجر به بهبود شاخص‌های رفاهی باشد، کارایی مناسبی نداشته و اصابت آن به اقشار هدف اندک است.
در گزارش پژوهشی انجام‌شده توسط دفتر اقتصاد کلان معاونت هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه، عنوان شده در چارچوب اصلاحات ساختاری لازم است، نظام فعلی یارانه‌ای کشور بازنگری شود. حاصل نظام فعلی توزیع و تخصیص یارانه را باید به کمک شاخص‌های رفاهی سنجید که البته نشان می‌دهد کارایی زیادی نداشته‌است.
ساز و کار فعلی تخصیص یارانه سبب‌شده یارانه لزوماً به اقشار هدف طرح؛ یعنی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی نرسد و در اختیار گروه‌های دیگر زنجیره توزیع قرار گیرد و در طول این زنجیره به هدر برود. به‌رغم تلاش دولت برای دستیابی به عدالت اجتماعی و فراهم‌آوردن فرصت‌های برابر برای همه اقشار، ضریب اصابت کاهش و اختلاف طبقاتی و نابرابری افزایش می‌یابد. متوسط یارانه مستقیم به ازای هر خانوار ایرانی فارغ از دهک‌های درآمدی معادل ۱۰ میلیون تومان در سال و مجموع یارانه پنهان مستقیم خانوار مستتر در حامل‌های انرژی مانند بنزین، برق، گاز، دارو و کالای اساسی معادل ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است.
دریافتی یارانه پنهان دهک دهم ۷ برابر دریافتی دهک اول
توزیع یارانه پنهان در اقتصاد بر اساس برخورداری دهک‌های درآمدی جامعه نشان می‌دهد متوسط دریافتی یارانه پنهان دهک دهم بیشتر از هفت برابر متوسط دریافتی دهک اول است. به طوری که هر خانوار دهک دهم سالانه به‌طور متوسط از ۲۱ میلیون تومان یارانه پنهان مستقیم خانوار بهره‌مند می‌شود. طبق ایناطلاعات دهک اول (کم درآمدها) ۳/ ۱ درصد مجموع یارانه بنزین و دهک دهم ۶/ ۲۲ درصد را مصرف کرده‌اند.
در حالی‌که هر خانوار دهک اول فقط ۳ میلیون تومان از یارانه پنهان بهره‌مند می‌شود. این اعداد گواه توزیع ناعادلانه یارانه پنهان از جمله یارانه انرژی، کالای اساسی و دارو است که می‌توان به آسانی و با یک نظام بازتوزیع کارآمد و عادلانه مکانیزم‌هایی طراحی کرد که دهک‌های پایین بیشتر از این یارانه بهره‌مند شوند. بیشترین یارانه مصرفی از سوی دهک‌های پردرآمد به ترتیب مربوط به بنزین، گاز طبیعی، کالای اساسی، دارو و در نهایت برق است. ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد ضریب اصابت برق برای دهک دهم برابر ۱۸ درصد و برای دهک اول برابر با ۵ درصد است. در نتیجه می‌توان گفت: اهداف حمایتی دولت جهت اقشار آسیب‌پذیر تحقق نیافته، زیرا در ظاهر امر بیشترین سهم از یارانه انرژی نصیب افراد با درآمد‌های بالا شده‌است.
اساساً یارانه‌ها باید به گونه‌ای بازتوزیع شود که بتوان گروه‌های هدف را که عمدتاً افراد نیازمند حمایت بیشتر هستند، مورد‌توجه قرار دهد، اما آمار و اطلاعات موجود از نظام توزیع درآمد نه‌تن‌ها بهبود نداشته که بر فاصله و توزیع نامناسب در طرح هزینه‌درآمد خانوار خود را نمایان کرده‌است.
منبع: روزنامه جوان
در گزارش پژوهشی انجام‌شده توسط دفتر اقتصاد کلان معاونت هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه، عنوان شده در چارچوب اصلاحات ساختاری لازم است، نظام فعلی یارانه‌ای کشور بازنگری شود. حاصل نظام فعلی توزیع و تخصیص یارانه را باید به کمک شاخص‌های رفاهی سنجید که البته نشان می‌دهد کارایی زیادی نداشته‌است.
ساز و کار فعلی تخصیص یارانه سبب‌شده یارانه لزوماً به اقشار هدف طرح؛ یعنی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی نرسد و در اختیار گروه‌های دیگر زنجیره توزیع قرار گیرد و در طول این زنجیره به هدر برود. به‌رغم تلاش دولت برای دستیابی به عدالت اجتماعی و فراهم‌آوردن فرصت‌های برابر برای همه اقشار، ضریب اصابت کاهش و اختلاف طبقاتی و نابرابری افزایش می‌یابد. متوسط یارانه مستقیم به ازای هر خانوار ایرانی فارغ از دهک‌های درآمدی معادل ۱۰ میلیون تومان در سال و مجموع یارانه پنهان مستقیم خانوار مستتر در حامل‌های انرژی مانند بنزین، برق، گاز، دارو و کالای اساسی معادل ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است.
دریافتی یارانه پنهان دهک دهم ۷ برابر دریافتی دهک اول
توزیع یارانه پنهان در اقتصاد بر اساس برخورداری دهک‌های درآمدی جامعه نشان می‌دهد متوسط دریافتی یارانه پنهان دهک دهم بیشتر از هفت برابر متوسط دریافتی دهک اول است. به طوری که هر خانوار دهک دهم سالانه به‌طور متوسط از ۲۱ میلیون تومان یارانه پنهان مستقیم خانوار بهره‌مند می‌شود. طبق ایناطلاعات دهک اول (کم درآمدها) ۳/ ۱ درصد مجموع یارانه بنزین و دهک دهم ۶/ ۲۲ درصد را مصرف کرده‌اند.
در حالی‌که هر خانوار دهک اول فقط ۳ میلیون تومان از یارانه پنهان بهره‌مند می‌شود. این اعداد گواه توزیع ناعادلانه یارانه پنهان از جمله یارانه انرژی، کالای اساسی و دارو است که می‌توان به آسانی و با یک نظام بازتوزیع کارآمد و عادلانه مکانیزم‌هایی طراحی کرد که دهک‌های پایین بیشتر از این یارانه بهره‌مند شوند. بیشترین یارانه مصرفی از سوی دهک‌های پردرآمد به ترتیب مربوط به بنزین، گاز طبیعی، کالای اساسی، دارو و در نهایت برق است. ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد ضریب اصابت برق برای دهک دهم برابر ۱۸ درصد و برای دهک اول برابر با ۵ درصد است. در نتیجه می‌توان گفت: اهداف حمایتی دولت جهت اقشار آسیب‌پذیر تحقق نیافته، زیرا در ظاهر امر بیشترین سهم از یارانه انرژی نصیب افراد با درآمد‌های بالا شده‌است.
اساساً یارانه‌ها باید به گونه‌ای بازتوزیع شود که بتوان گروه‌های هدف را که عمدتاً افراد نیازمند حمایت بیشتر هستند، مورد‌توجه قرار دهد، اما آمار و اطلاعات موجود از نظام توزیع درآمد نه‌تن‌ها بهبود نداشته که بر فاصله و توزیع نامناسب در طرح هزینه‌درآمد خانوار خود را نمایان کرده‌است.
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظر