دنیای اقتصاد/ جزئيات تورم در سبد مصرفي

بررسی اطلاعات منتشر شده حاکی از این است که گروه کالایی «دخانیات» که سال گذشته با تورمی بالغ بر 90 درصد پیشتاز افزایش قیمت در کشور بوده، در اردیبهشت‌ماه نیز همچنان با نرخی 6/4 درصدی، بیشترین رشد قیمت در بین اقلام مصرفی را به خود اختصاص داده‌است. پس از دخانیات، بیشترین افزایش بها در بین گروه‌های اصلی «سبد مصرفی خانوار»، متعلق به گروه «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» با 1/80 درصد، «پوشاک و کفش» با 5/63 درصد و «تفریح و امور فرهنگی» با 6/56 درصد بوده‌است.


کاهش 30 درصدی قدرت خرید مصرف‌کنندگان
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد قدرت خرید مصرف‌کننده در کشور در اردیبهشت‌ماه امسال در حدود 2 درصد کاهش یافته‌است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، تازه‌ترین گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده نشان می‌دهد که قیمت کالاها و خدمات مصرفی در کشور در دومین ماه سال جاری، با افزایشی 2 درصدی روبه‌رو بوده‌است.

این گزارش حاکی از این است که متوسط قیمت‌ها در اردیبهشت‌ماه سال 92، نسبت به اردیبهشت سال قبل، رشدی 7/41 درصدی به خود دیده‎است. همچنین میانگین قیمت‌ها در دو ماه نخست امسال در مقایسه با دو ماه ابتدایی سال 91، در حدود 9/41 درصد افزایش یافته‌است. علاوه بر این، تورم میانگین اردیبهشت‌ماه سال 92 (رشد متوسط قیمت‌ها در دوازده ماه منتهی به این ماه نسبت به متوسط قیمت‌ها در دوازده‌ماه منتهی به ارديبهشت سال قبل) با افزایشی 34 درصدی مواجه بوده‌است.

به این ترتیب می‌توان چنین محاسبه کرد که قدرت خرید مصرف‌کننده نوعی در اردیبهشت‌ماه (با فرض ثابت بودن درآمد اسمی او در این ماه) در حدود 2 درصد کاهش یافته‌است. علاوه بر این، محاسبه تغییرات قدرت خرید با استفاده از رشد سالانه قیمت‌ها (تورم نقطه‌ای اردیبهشت) نشان می‌دهد در بازه زمانی یک ساله منتهی به اردیبهشت‌ماه امسال، قدرت خرید خانوارهای مصرف‌کننده کشور در مناطق شهری، در حدود 4/29 درصد کاهش یافته‌است.

چرخش از کالاها به خدمات در تورم اردیبهشت
در بخش «خلاصه نتايج شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي در مناطق شهري ايران»، ارقام شاخص قیمت و تورم به تفکیک 12 گروه اصلی و 3 گروه اختصاصی تشکیل‌دهنده «سبد مصرفی خانوار»، درج شده ‌است. مطابق اطلاعات این بخش، بیشترین افزایش قیمت در اردیبهشت‌ماه در بین گروه‌های اختصاصی، متعلق به گروه «خدمت» با 8/2 درصد رشد بوده و پس از آن گروه «مسكن، آب، برق و گاز و ساير سوخت‌ها» و گروه «کالا»، به ترتیب با 7/2 درصد و 4/1 درصد قرار دارد.

این در حالی است که در بازه زمانی یک ساله منتهی به اردیبهشت‌ماه سال جاری، بیشترین افزایش قیمت در گروه‌های اختصاصی متعلق به گروه کالا با 55 درصد و سپس گروه‌های خدمت با 7/24 درصد و مسكن، آب، برق و گاز و ساير سوخت‌ها با 8/17 درصد افزایش قیمت بوده‌است. این موضوع نشان‌دهنده نوعی چرخش در تورم گروه‌های اختصاصی است؛ یعنی با اینکه در یک سال گذشته، سهم عمده تورم ناشی از افزایش قیمت کالاها بوده، در اردیبهشت‌ماه افزایش قیمت کالا از دیگر گروه‌های اختصاصی کمتر بوده و خدمات بیشترین افزایش قیمت را داشته است.

دخانیات، همچنان پیشتاز تورم
در بین «گروه‌های اصلی» اما بیشترین افزایش قیمت از آن گروه «دخانیات» بوده که متوسط قیمت‌های آن در ماه دوم امسال، افزایش قابل ملاحظه‌ای به میزان 6/4 درصد را تجربه کرده‌است. البته جزئیات گزارش بیانگر این است که در این یک ماه، سیگار خارجی به میزان 2/5 درصد و سیگار ایرانی به میزان 2/3 درصد افزایش یافته‌است. پس از دخانیات، بیشترین افزایش قیمت مربوط به گروه «کالاها و خدمات متفرقه» با 4/4 درصد رشد، «رستوران و هتل» با 9/3 درصد رشد و دو گروه «پوشاک و کفش» و «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» با 5/3 درصد رشد بوده‌است. کمترین افزایش قیمت در اردیبهشت نیز متعلق به «ارتباطات» با 1/0 درصد، «تحصیل» با 2/0 درصد و «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» با 4/0 درصد تورم بوده‌است.

بررسی تغییرات سالانه قیمت این گروه‌ها نیز نشان‌دهنده صدرنشینی تورم دخانیات نسبت به افزایش قیمت دیگر گروه‌های اصلی در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه است. به طوری که طبق آمار رسمی، در این مدت متوسط قیمت دخانیات در ایران با افزایشی در حدود 7/90 درصد روبه‌رو بوده است. پس از دخانیات نیز، بیشترین تورم در بین گروه‌های اصلی متعلق به گروه اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه با 1/80 درصد، کالاها و خدمات متفرقه با 0/70 درصد، پوشاک و کفش با 5/63 درصد و تفریح و امور فرهنگی با 6/56 درصد بوده‌است.

افزایش 38 درصدی قیمت سیب زمینی در یک‌ماه
گزارش بانک مرکزی حاکی از رشد 4/51 درصدی قیمت «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» در مناطق شهری ایران در یک سال منتهی به اردیبهشت‌ماه امسال است. در این میان، در بازه زمانی دوازده‌ماهه فوق، «آشامیدنی‌ها» به میزان 3/74 درصد و «خوراکی‌ها» به اندازه 5/50 درصد افزایش قیمت‌ داشته‌اند.

بررسی اجزای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در گزارش منتشر شده، بیانگر این است که بیشترین افزایش قیمت «ماهانه» در این گروه متعلق به هویج با 3/40 درصد، سیب‌زمینی با 6/37 درصد، لیموترش با 5/26 درصد، انواع روغن نباتی با 4/19 درصد و بادنجان با 0/15 درصد بوده‌است. طبق این گزارش، در اردیبهشت‌ماه بهای برخی اقلام خوراکی و آشامیدنی نیز با کاهش روبه‌رو بوده است. در بین این گروه، بیشترین کاهش‌ها متعلق به هندوانه با 1/39 درصد، گوجه فرنگی با 8/38 درصد و پیاز با 9/35 درصد بوده‌ است.

64 درصد تورم در 19 ماه
در گزارش‌های منتشر شده، سال پایه که قیمت‌ها نسبت به آن سنجیده می‌شود، سال 90 در نظر گرفته‌شده و جزئیات گزارش‌ها حاکی از این است که در مهرماه سال 90، عدد شاخص در حدود 100 (به طور دقیق 8/99) بوده‌است. با استفاده از این موضوع می‌توان محاسبه کرد که از مهرماه این سال تا زمان انتشار آخرین گزارش بهای مصرف‌کننده (اردیبهشت‌ماه 92)، عدد شاخص به 7/163 رسیده که نشان‌دهنده تورم 64 درصدی «کالاها و خدمات مصرفی» کشور در بازه زمانی 19 ماهه است. علاوه بر این، برای برخی از گروه‌ها عدد شاخص به طور چشمگیری از این مقدار بالاتر رفته که نشانگر رشد قابل ملاحظه قیمت‌ها در این گروه‌ها است.

به عنوان مثال، با استفاده از اعداد شاخص می‌توان محاسبه کرد که در این بازه زمانی قیمت «دخانیات» در ایران به میزان 4/171 درصد، قیمت «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» به میزان 9/114 درصد، قیمت «کالاها و خدمات متفرقه» به میزان 4/105 درصد و قیمت «پوشاک و کفش» به میزان 1/99 درصد افزایش یافته‌است که برای یک بازه زمانی کمتر از دو سال، رشد قابل ملاحظه‌ای در قیمت محسوب می‌شود.

بیشترین تورم در ایلام و کمترین در هرمزگان
بخش دیگری از گزارش بهای مصرف‌کننده، شاخص قیمت‌ و تورم را به تفکیک استان‌های کشور نشان می‌دهد. مطابق اطلاعات این بخش، در اردیبهشت‌ماه سال 92 بیشترین افزایش قیمت در استان ایلام و به میزان 2/3 درصد رخ داده‌است. پس از ایلام، بیشترین تورم ماهانه در استان‌های کشور به ترتیب در آذربایجان غربی به میزان 0/3 درصد، سیستان و بلوچستان و مرکزی به میزان 8/2 درصد و سمنان به میزان 7/2 درصد بوده است. این در حالی است که در اردیبهشت‌ماه، کمترین تورم ماهانه متعلق به استان هرمزگان با 2/0 درصد بوده و پس از این استان نیز، کمترین تورم در استان‌های کشور متعلق به خوزستان و یزد با 1/1 درصد و بوشهر، خراسان جنوبی و کهكيلویه‌وبویراحمد با 3/1 درصد بوده‌است.

رشد 2 درصدی شاخص بهای تولیدکننده در یک ماه
بانک مرکزی در بخش دیگری از به روز رسانی آماری خود از شاخص‌های ماهانه اقتصادی، ارقام مربوط به شاخص بهای تولید‌کننده را نیز منتشر کرده که در واقع شاخص «تورم در بخش تولید و هزینه تمام شده تولید کالا در بنگاه‌ها» است. بانک مرکزی اعلام کرده که در اردیبهشت‌ماه امسال شاخص بهای تولید‌کننده 2 درصد نسبت به فروردین‌ماه رشد کرده است. این روند رو به رشد، قدری بیشتر از عددی بوده که بانک مرکزی برای فروردین ماه امسال نسبت به اسفند ماه اعلام کرده است. بنا به ارقام ارائه شده، شاخص بهای تولید‌کننده در فروردین ماه نسبت به اسفند ماه سال گذشته، 6/1 افزایش پیدا کرده بود. حال با رقم جدید شاخص بهای تولیدکننده مشخص می‌شود که روند شاخص بهای تولید‌کننده در دو ماه اول سال رو به افزایش بوده است.

ضمن اینکه بانک مرکزی اعلام کرده این شاخص در دو ماه اول امسال نسبت به دو ماهه اول سال گذشته 5/41 درصد رشد کرده است. شاخص بهای تولید‌کننده در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه 92 نسبت به دوازده ماه منتهی به اردیبهشت 91 نیز بالغ بر 5/33 درصد افزایش پیدا کرده است. ارقام ارائه شده از سوی بانک مرکزی برای دو گروه اصلی و اختصاصی مورد بررسی بانک مرکزی نیز نشان از رشد ماهانه شاخص بهای تولیدکننده در این گروه‌ها دارد. به طور مثال در گروه كشاورزي، شکار و جنگلداری شاخص بهای تولید‌کننده در فاصله یک ماهه فروردین تا اردیبهشت امسال 2/1 درصد و در اردیبهشت امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل، 39 درصد رشد کرده است.