چرا آذربایجان و اسرائیل علیه ایران همدست شده اند؟

پارسینه: پس از تأسیس جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱، این کشور اقدام به تغییر ساختار اقتصادی خود، مقررات‌زدایی از آن و پیوستن به اقتصاد آزاد جهانی کرد. به واسطه این امر، شرکت های اسرائیل فرصت طلایی برای حضور در اقتصاد این کشور یافتند.

در سال های اخیر، روابط رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان همواره در حال گسترش بوده است. این روابط بیشتر بر محوریت خرید تجهیزات نظامی و پشتیبانی لجستیکی این رژیم از جمهوری آذربایجان (مشابه آنچه در مناقشه قره باغ رخ داد) و تأمین نفت مورد نیاز اسرائیل بوده است؛ به طوری که جمهوری آذربایجان نزدیک به ۴۰ درصد از نفت مورد نیاز این رژیم را تأمین می‌کند.

مصارف انرژی رژیم صهیونیستی
در سال ۲۰۲۲، رژیم صهیونیستی دارای دومین نرخ رشد جمعیت در میان کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی(OECD) بوده است. به لحاظ شاخص تراکم جمعیت نیز این رژیم رتبه سوم را میان اعضای این سازمان دارد. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۴۰، جمعیت این منطقه به ۱۳.۲ میلیون نفر افزایش یابد؛ به همین دلیل، تقاضای انرژی داخلی رژیم صهیونیستی در سال‌های آینده به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

در ادامه به بررسی موردی نوع و میزان مصارف انرژی این رژیم می‌پردازیم.

انرژی الکتریسیته

به دلیل عدم اتصال شبکه برق رژیم صهیونیستی به کشورهای همسایه، این رژیم برای تأمین برق خود باید سالانه به طور متوسط سه درصد رشد تولید برق داشته باشد. تنها یک شبکه اتصال برق به خارج از رژیم صهیونیستی وجود دارد که آن هم از طریق شبکه اتصال زیردریایی بوده و از اروپا تا این منطقه امتداد یافته است. ظرفیت انتقال این خط در حال حاضر ۲۱.۵ گیگاوات است که این مقدار برای تأمین نیاز رژیم صهیونیستی به برق تا سال ۲۰۲۵ باید به ۲۷.۹ گیگاوات افزایش یابد. برق مورد نیاز این رژیم، بیشتر از انرژی خورشیدی و گاز طبیعی تأمین می‌شود.

زغال سنگ

مصرف زغال سنگ نسبت به میزان ۶۱ درصدی خود در سال ۲۰۱۲، به ۲۱.۸ درصد رسیده و گاز طبیعی جایگزین مصرف زغال سنگ شده است. ذخایر ذغال سنگ نیز به ذخایر استراتژیک این کشور در مواقع بحران تخصیص یافته است.

گاز طبیعی

از کشف نخستین میدان گازی رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۰۹، این رژیم اقدام به توسعه مستمر این میدان‌های فراساحالی کرده است. در ۲۰ سال گذشته، این رژیم از یک وارد کننده گاز طبیعی به یک صادرکننده تبدیل شده است. سال ۲۰۲۱، ۷۹ درصد از مصرف گازی رژیم صهیونیستی به بخش تولید برق اختصاص یافت؛ در دسامبر(آذر_دی) ۲۰۲۱ نیز وزیر نیرو رژیم صهیونیستی مجوزهای جدید اکتشاف میدان‌های گازی را به دلیل تمرکز این رژیم بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر متوقف کرد اما در سال ۲۰۲۳، ۱۲ مجوز به ۶ شرکت برای اکتشاف گاز طبیعی در منطقه انحصاری اقتصادی رژیم اعطا شد.

رژیم صهیونیستی بیش از ۴۳ درصد از انرژی اولیه خود را از گاز طبیعی تولید می‌کند. براساس گزارش‌های منتشر شده در سال ۲۰۲۱، این رژیم ۱۱.۳ میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده است. در سال ۲۰۲۳، میدان گازی کاتلان کشف شد که تخمین زده می‌شود دارای ۶۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی باشد.

نفت

نفت، منبع اصلی مصرف انرژی رژیم صهیونیستی است. مصرف نفت این رژیم در دسامبر ۲۰۲۲ (آذرماه ۱۴۰۱) ۲۳۲ هزار بشکه در روز گزارش شده است. اکتشاف نفت از زمان کشف نخستین چاه در سال ۱۹۴۷ در رژیم صهیونیستی ادامه یافته است اما امروزه نفت وارداتی بیش از ۹۹ درصد نیاز نفت داخلی را تامین می‌کند.

انرژی‌های تجدیدپذیر

دولت رژیم صهیونیستی تصمیم دارد تا سال ۲۰۳۰، ۳۰ درصد از تولید برق مورد نیاز خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کند. طبق این طرح، انرژی خورشیدی ۹۰ درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر را شامل می‌شود و ۱۰ درصد دیگر توسط انرژی‌های بادی و آبی تأمین خواهد شد.

این رژیم برای تحقق بهره‌برداری ۹۰ درصدی از انرژی خورشیدی، باید ظرفیت تولیدی پنل‌های خورشیدی خود را به ۱۷.۱ گیگاوات (۳.۵ برابر میزان کنونی) افزایش دهد. تخمین زده می‌شود به همراه انرژی‌های تجدیدپذیر، نیروگاه‌های هسته‌ای این رژیم تا ۱۵ درصد از برق اسرائیل را تأمین می‌کنند. در سال ۲۰۲۱، سهم انرژی خورشیدی در ترکیب کلی برق به ۱۱ درصد رسید که یکی از بالاترین نرخ‌ها در جهان است. طبق آمار سال ۲۰۲۰، بیش از ۸۴ درصد از خانوارها در این منطقه از آبگرمکن خورشیدی استفاده می‌کنند.

اسرائیل دومین مشتری بزرگ نفت جمهوری‌ آذربایجان است و در عین حال حداقل یک‌سوم تقاضای نفت این رژیم را دولت علیف تأمین می‌کند

نقش جمهوری آذربایجان در تأمین انرژی رژیم صهیونیستی

یکی از خطوط اصلی انتقال نفت جمهوری آذربایجان به رژیم صهیونیستی، خط لوله باکو_تفلیس_جیحان است. این خط‌ لوله که نفت میدان گونشلی آذربایجان را از گرجستان به ترکیه و از آنجا به مدیترانه می‌فرستد، اهمیت فراوانی برای رژیم‌صهیونیستی دارد. اسرائیل دومین مشتری بزرگ نفت جمهوری‌ آذربایجان است و در عین حال حداقل یک‌سوم (این میزان از وابستگی برای محصولی مانند نفت بسیار زیاد است) تقاضای نفت این رژیم را دولت علیف تأمین می‌کند.

بهره‌بردار اصلی این خط‌لوله مانند دیگر بخش‌های نفتی آذربایجان شرکت «بی‌پی» انگلیس است. طول خط‌ لوله یک هزار و ۷۶۸ کیلومتر، قطر آن ۴۲ اینچ و ظرفیت انتقال روزانه آن ۲.۱‌ میلیون بشکه در روز است. این خط‌ لوله هشت ایستگاه کنترل و نظارت دارد که دو ایستگاه در آذربایجان، دو ایستگاه در گرجستان و چهار ایستگاه در ترکیه قرار دارد.

نفت وارد شده از آذربایجان از طریق خط‌ لوله باکو_تفلیس_جیحان وارد بندر اشکلون می‌شود. آذربایجان در سال ‌۲۰۱۱ با صادرات ۵.۱۸ ‌میلیون بشکه نفت به اسرائیل به ارزش ۱.۲‌ میلیارد دلار در ردیف بزرگ‌ترین شریک تجاری اسرائیل در حوزه انرژی در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی قرار گرفت.

بُعد دیگر همکاری‌های دو طرف در حوزه نفت و گاز، سرمایه‌گذاری‌های متقابل شرکت‌های آذری و اسرائیلی در میادین نفتی و صنایع مرتبط است. سرمایه‌گذاری‌های انجام شده از سوی شرکت سونل اسرائیل در پروژه استخراج نفت آذربایجان و انتقال آن به اسرائیل از مهم‌ترین موارد آن به شمار می‌آید که توافق‌نامه آن در زمان سفر نتانیاهو به آذربایجان منعقد شده بود.

در مقابل، شرکت ملی نفت آذربایجان نیز فعالیت‌های زیادی در اسرائیل انجام داده که مورد بسیار مهم آن، مشارکت در حفاری و بهره‌برداری میدان نفتی (مد اشدود) و پروژه نفتی سوکار در اسرائیل است. طبق اعلام خبرگزاری اسرائیلی هاآرتص، «آویگدور لیبرمن» نقش قابل توجهی در دلالی و لابی در حاکمیت آذربایجان برای تامین نفت اسرائیل دارد.

به گزارش خبرگزاری آذری «ترند»، خرید نفت اسرائیل از جمهوری آذربایجان ۴۴ درصد افزایش داشته است. همه صادرات نفت آذربایجان به اسرائیل از مسیر باکو_تفلیس_جیحان و از ساحل ترکیه انجام می‌شود. با وجود موضع گیری‌های ترکیه در برابر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، نه فقط انتقال نفت به اسرائیل از این مسیر کمتر نشده بلکه افزایش نیز یافته است.

با وجود موضع گیری‌های ترکیه در برابر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، نه فقط انتقال نفت به اسرائیل از خط لوله باکو-تفلیس_جیحان کمتر نشده بلکه افزایش نیز یافته است

جمع‌بندی

موضع گیری جمهوری آذربایجان در رابطه با عملیات طوفان‌الاقصی و حمایت آن از رژیم صهیونیستی، چیزی جز بازی کردن این کشور در زمین رژیم صهیونیستی نیست. توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های اقتصادی و نظامی، منجر به ارتقای روابط این دو رژیم به سطح استراتژیک شده است.

از نگاه برخی تحلیلگران، تلاش رژیم صهیونیستی برای نمایش هویتی متجاوز از ایران، از دیگر دلایل نزدیکی جمهوری آذربایجان به رژیم صهیونیستی است. یکی از مسائل اساسی که باعث اهمیت این روابط برای رژیم صهیونیستی شده، تأمین بخش قابل توجهی از نیاز رژیم صهیونیستی به نفت توسط جمهوری آذربایجان است. با وجود تلاش‌های این رژیم برای متنوع کردن منابع و نوع انرژی مصرفی، نفت همچنان اصلی‌ترین مبع تأمین انرژی آن است.