قفل خانه‌های خالی باز نشد

تیرماه 89 وزارت مسکن از «دو خط تلفن ویژه‌ای» برای معرفی خانه‌های خالی از سکنه در شهرهای تهران و کرج رونمایی و از ساکنان این شهرها درخواست کرد با تلفن گویای 88779354 به‌صورت شبانه‌روزی و همچنین شماره تلفن 82932833 فقط در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه -از ساعت 8 صبح تا 4 بعدازظهر- نسبت به معرفی خانه‌های خالی از سکنه اطلاع‌رسانی کنند.

مسئولان وزارت مسکن همان زمان اعلام کردند که دو خط تلفن ویژه محور عملیاتی طرح ساماندهی بازار اجاره‌بهاست تا به این ترتیب از فعالیت محتکران و سوداگران این بخش جلوگیری شود.

بازخورد طرح مبتکرانه وزیر مسکن و شهرسازی شناسایی حدود 1000 خانه خالی در پایتخت بود، در حالی که همان زمان بر اساس روش معاون امور مسکن و ساختمان (بررسی قبوض برق) حدود 400 هزار واحد مسکونی خالی از سکنه در تهران وجود دارد. این بدان معنا بود که وزارت مسکن با تلفن ویژه توانست 25 صدم درصد خانه‌های را شناسایی کند و عملا برنامه این وزارتخانه برای ساماندهی بازار اجاره‌بهای مسکن شکست خورد.

یکسال بعد یعنی در تیرماه سال 90 ماموریت تلفن گویای 88779354 تغییر کرد. ماجرا از این قرار بود که علی نیکزاد وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی قبل از عزیمت به مجلس برای اخذ رای اعتماد، شماره تلفن مذکور را به مستاجران اختصاص داد تا تخلف احتمالی موجران و تخطی آنها از طرح تعزیراتی بازار مسکن را گزارش کنند.

لازم به ذکر است که این خط تلفن در حال حاضر دیگر گویا نیست، به عبارتی بهتر تماس با این خط نتیجه‌‌ای در بر ندارد.

آمار خانه‌های خالی

مسئولان و دست‌اندکاران بازار مسکن روایت‌های مختلفی از تعداد خانه‌های خالی دارند. وزیر راه و شهرسازی در جدیدترین اظهار نظر اعلام کرده که 400 هزار خانه خالی در تهران وجود دارد، این در حالی است که رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک سه سال پیش تعداد خانه‌های خالی پایتخت را حدود 800 هزار اعلام کرد. مرکز آمار ایران نیز تعداد خانه‌های خالی از سکنه را حدود 370 هزار در تهران و 1.6 میلیون در کل کشور اعلام کرده است.

مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک با اصلاح آمار قبلی در این‌باره به تسنیم گفت: ما تعداد خانه‌های خالی را بر اساس آمار مرکز آمار یا وزارت راه و شهرسازی اعلام می‌کنیم و نمی‌توانیم غیر از اینها چیز دیگری بگوئیم. بر اساس همین آمار در حال حاضر حدود 400 هزار واحد مسکونی خالی از سکنه در تهران وجود دارد.

وی با تاکید بر این‌که شیوه شناسایی خانه‌های خالی با تلفن گویا کارایی نداشت، افزود: برای جلوگیری از خالی ماندن واحدهای مسکونی باید از ابزارهای مالیاتی خیلی قوی استفاده شود تا بخش زیادی از نابسامانی‌ها در بازار اجاره مسکن برطرف شود.

وی تصریح کرد:‌ بهترین راه برای شناسایی خانه‌های خالی و ممانعت از تداوم خالی بودن آنها این است که برای هر واحد مسکونی کد اقتصادی صادر شود.

وی توضیح داد: اگر این کار انجام شود، در زمان خرید و فروش یا اجاره مشخص خواهد شد که واحد مسکونی چه مدتی خالی بوده است و دولت بر این اساس می‌تواند تا دو برابر میزان اجاره از مالک مالیات بگیرد.

رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک گفت: تا یکماه پیش وزیر راه و شهرسازی تعامل خوبی با ما داشت، اما با توجه به این‌که آخر عمر دولت دهم است دیگر خبری از وزیر نیست و احتمالا درگیر تسویه حساب هستند.

اخذ مالیات از خانه‌های خالی

به موازات برنامه‌ریزی دولت برای معرفی خط تلفن ویژه شناسایی خانه‌های خالی، نمایندگان مجلس هشتم طرح اخذ مالیات از خانه‌های خالی را در مجلس مطرح کردند. اما با گذشت حدود سه سال این طرح هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است.

ارسلان فتحی‌پور مرداد سال گذشته خبر از بررسی و تصویب این طرح در مجلس داد و با اشاره به تجربه اخذ مالیات از خانه‌های خالی در سایر کشورها، گفت: افرادی که مالک بیش از دو واحد مسکونی هستند، شناسایی شده و از آنها مالیات سنگینی اخذ می‌شود. مالکانی که از ارائه واحد مسکونی برای اجاره یا فروش خودداری می‌کنند، با مالیات تصاعدی روبه‌رو می‌شوند و مالیات اخذ شده صرف ساخت واحدهای مسکونی اقشار ضعیف جامعه می‌شود. این طرح همچنان در مجلس مسکوت مانده است.

فرافکنی به سبک دولت

در سال‌های اخیر مسئولان دولتی و برخی نمایندگان مجلس خانه‌های خالی را متهم ردیف اول نابسامانی بازار اجاره‌بها معرفی کرده‌اند. این در حالی است که کارشناسان اقتصاد مسکن نظر دیگری درباره خانه‌های خالی دارند و دولت را متهم به فرافکنی در این زمینه می‌کنند.

بیت‌الله ستاریان، کارشناس اقتصاد مسکن معتقد است دولت برای فرافکنی موضوع خانه‌های خالی را مظرح کرده است.

وی در این‌باره به تسنیم، گفت: نکته‌ای که در خصوص خانه‌های خالی از سکنه فراموش شده این بود که دولت نهم و دهم برای این‌که بیشتر مسئله را فراکنی کنند روی خانه‌های خالی برنامه‌ریزی کرد. در حالی که طبق آمار و اطلاعاتی که داشتیم خانه‌های خالی کشور مانند میانگین تمام دنیا بود.

وی افزود: یعنی میزان خانه‌های خالی برای شهرهای معمولی و شهرهای زیارتی و توریستی به ترتیب 4 تا 8 درصد است. اما برنامه‌ریزی دولت برای این بود که مشکل را بیاندازند گردن افرادی که خانه را خالی نگه داشته‌اند و آنرا نه اجاره می‌دهند و نه می‌فروشند.

این کارشناس مسکن ادامه داد:‌ این امر (وجود خانه‌های خالی) در شرایط کنونی اقتصاد غیرممکن است، چراکه وقتی اجاره‌بهای یک خانه معادل حقوق دو مهندس است، امکان ندارد کسی خانه را خود خالی نگه دارد.

ستاریان با بیان این‌که مسئله فوق برای کشورهایی صدق می‌کند که آمار تولید و عرضه مسکن با هم مساوی است، گفت: در این صورت برای یک صاحبخانه مقرون به صرفه نیست که ملک خود اجاره دهد، چراکه هزینه‌های اجاره‌داری بیشتر از درآمد آن است.

وی افزود: در ایران چنین موضوعی نداشتیم، اما با این وجود دولت در سال‌های اخیر طرح‌هایی را برای اخذ مالیات خانه‌ها خالی به مجلس ارائه کرده است.

کارشناس اقتصاد مسکن با تاکید بر این‌که مشکلی در خانه خالی نداریم، گفت:‌ در تمام شهرهای دنیا عدد 4 تا 8 درصد خانه خالی نیاز است، در واقع برای جابجایی‌ها تبادل ضریب خانه‌ها خالی یا ذخیره در تمام کشورها از جمله ایران ثابت است.