ﻏﺎر ﺳﻬﻮﻻن، جلوه ای از طبیعت زیبای آذربایجان غربی

دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻫﺎ: اﯾﻦ ﻏﺎر درﺟﻨﻮب اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ و روﺳﺘﺎی ﺳﻬﻮﻻن، ﺣﺪود ۴۲ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﺷﻬﺮ ﻣﻬﺎﺑﺎد، ﺟﺎده ﺑﺮﻫﺎن و روﺳﺘﺎی ﻋﯿﺴﯽ ﮐﻨﺪ، ﻣﺎﺑﯿﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﻬﺎﺑﺎد و ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮﮐﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ. از ﺳﻤﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻮﮐﺎن، ۲۵ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﺎ ﻏﺎرﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ.

ﺳﻬﻮﻻن در زﺑﺎن ﮐﺮدی ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﺨﺒﻨﺪان اﺳﺖ و ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﯽ، ﻏﺎر را» ﮐﻮﻧﻪ کۆﺗﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻻﻧﻪ ﮐﺒﻮﺗﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ. دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬاری وﺟﻮد ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی ﻻﻧﻪ ﮐﺒﻮﺗﺮ درون ﻏﺎر اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻏﺎر دوﻣﯿﻦ ﻏﺎر آﺑﯽ اﯾﺮان اﺳﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﻒ ﻏﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺣﻮاﻟﯽ آن، روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﻮده و ﻣﺮدم ﻫﻤﻮاره از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه و ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای ﺷﮑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ ژاک دﻣﻮرﮔﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻫﻤﺮاه اﻫﺎﻟﯽ روﺳﺘﺎی ﺳﻬﻮﻻن دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﻠﮏ (ﻗﺎﯾﻖ ﭼﻮﺑﯽ ﮐﻮﭼﮏ) زدﻧﺪ و از ﻣﺴﯿﺮ اﺑﯽ دﯾﺪن ﮐﺮدن و ﯾﮏ ﮐﺮوﮐﯽ از ﻏﺎر ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ۶۰ درﺻﺪ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻫﻤﺨﻮاﻧﯽ دارد.

ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺣﺪود ۲۵۰ ﻣﺘﺮ از ﻣﺤﺪوده ﺧﺸﮑﯽ و ۳۰۰ ﻣﺘﺮ از ﻣﺤﺪوده آﺑﯽ اﯾﻦ ﻏﺎر زﯾﺒﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﺪهاﺳﺖ. اﯾﻦ ﻏﺎر از ﭼﻨﺪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ داﻻﻧﻬﺎی آﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻋﻤﻖ اﯾﻦ ﺣﻮﺿﭽﻪ و درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺣﺪود ۲۲ ﺗﺎ ۶۰ ﻣﺘﺮ ﻣﯽرﺳﺪ. ارﺗﻔﺎع ﺳﻘﻒ ﻏﺎر از ﮐﻒ درﯾﺎﭼﻪ در ﺣﺪود ۵۰ اﻟﯽ ۶۰ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. دﻣﺎی دروﻧﯽ ﻏﺎر ﻧﯿﺰ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﻣﺎی ﺑﯿﺮن از ﻏﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ۱۵ درﺟﻪ ﺧﻨﮏ ﺗﺮ و ﺑﯿﻦ ۵ ﺗﺎ ۱۰ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد اﺳﺖ.

ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﯾﮏ ﻫﯿﺌﺖ ﻏﺎرﻧﻮرد از داﻧﺸﮕﺎه آﮐﺴﻔﻮرد ﮐﻪ در ﺳﺎل ۱۳۵۰ ه. ش از آن دﯾﺪن ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ، ﻏﺎر ﺳﻬﻮﻻن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ ﻋﺠﯿﺐﺗﺮﯾﻦ ﻏﺎرﻫﺎی آﺑﯽ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آوردﻧﺪ. در ﺳﺎل ۱۳۷۰ ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ از ﻏﺎر دﯾﺪن ﮐﺮده و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎل ۱۳۷۶ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺎﯾﯽ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ورودی ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ۱۳۷۹ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻬﺮداری ﻣﻬﺎﺑﺎد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﻗﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ، ﻏﺎر ﺳﻬﻮﻻن در زﻣﺮه ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻏﺎرﻫﺎی آﺑﯽ اﯾﺮان ﻗﺮار دارد و ﻗﺎﯾﻖﺳﻮاری در درﯾﺎﭼﻪ آن ﯾﮑﯽ از ﺟﺬاب ﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎی اﯾﻦ ﻏﺎر اﺳﺖ.

در اﻧﺘﻬﺎی ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺎﯾﻖ ﺳﻮاری ﺑﻪ ﺻﺨﺮه ﻫﺎ و دﯾﻮاره ﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ اداﻣﻪ راه را ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻟﺤﻈﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ راه ﺑﺮﮔﺸﺖ را در ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ. ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻏﺎرﻧﻮردان از اﯾﻨﺠﺎی ﻣﺴﯿﺮ را ﻓﻘﻂ ﻏﻮاﺻﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ. آب اﯾﻦ درﯾﺎﭼﻪﻫﺎ از ﺳﻔﺮهﻫﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﺟﻮﺷﺶ ﭼﺸﻤﻪﻫﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﻏﺎر ﺳﻬﻮﻻن دارای دو ورودی اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ورودی ﺑﺎ ۱۷۸ ﭘﻠﻪ و دﯾﮕﺮی ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎ ۱۰۷ ﭘﻠﻪ اﺳﺖ و درﺧﺘﺎن روی آن ﺳﺎﯾﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ.

در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ ﻏﺎر ﻧﯿﺰ در ﺣﺪود ۱۰۰ ﭘﻠﻪ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﺎر ورود ﺑﻪ داﺧﻞ ﻏﺎر را آﺳﺎن ﺗﺮ ﮐﻨﺪاﻣﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ در ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﻟﯿﺰ ﻧﺨﻮرﯾﺪ. اﯾﻦ ﻏﺎر ﺗﺎ اﻧﺪازه‌ای ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻏﺎر ﻋﻠﯿﺼﺪر ﻫﻤﺪان اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺸﻒ ﺷﺪه آن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭼﻨﺪان ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﺒﻮده و ﻗﻨﺪﯾﻞﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎ و ﻓﺮاوان ﻣﻮﺟﻮد در ﻏﺎر ﻋﻠﯿﺼﺪر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮردی ﻣﯽﺗﻮان در اﯾﻦ ﻏﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد، در اﯾﻦ ﻏﺎر ﻗﻨﺪﯾﻞ ﻫﺎی آﻫﮑﯽ زﯾﺒﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ. رﺳﻮﺑﺎت داﺧﻞ ﻏﺎر اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارد: ﭘﺎی ﻓﯿﻞ، ﻋﺮوس درﯾﺎﯾﯽ، ﺧﻔﺎش و... ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻮرﭘﺮدازی ﻗﻨﺪﯾﻞﻫﺎی زﯾﺒﺎی ﻏﺎر آﻧﺮا ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺪﻧﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﮐﺒﻮﺗﺮان ﭼﺎﻫﯽ و ﺧﻔﺎشﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن اﯾﻦ ﻏﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﮐﻤﺎل آراﻣﺶ، روی ﺗﺨﻢﻫﺎی ﺧﻮد ﺧﻮاﺑﯿﺪه و ﯾﺎ در ﺣﺎل اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺧﻔﺎشﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺪک ﻧﻮری ﮐﻪ از ﭼﺮاغﻫﺎی داﺧﻞ ﻏﺎر ﺑﻪ اﻃﺮاف ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﺗﺎرﯾﮏ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺻﺪای ﺟﯿﻎ ﻫﺎی ﻣﻬﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻫﺎ از آن ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺟﯿﻎ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺻﺪای ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ اﯾﻦ ﻏﺎر ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻔﺎش ﻫﺎﺳﺖ.

ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺒﻮﺗﺮان ﻻﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﺤﻞ ﺗﺮدد ﻗﺎﯾﻖﻫﺎ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ، ﺗﺨﻢﻫﺎ و ﯾﺎ ﺟﻮﺟﻪﻫﺎی آﻧﺎن را ﻟﻤﺲ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎرﯾﮏ ﺑﻮدن و ﻧﺒﻮد ﻧﻮر ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺟﻠﺒﮑﯽ در آب درﯾﺎﭼﻪ اﯾﻦ ﻏﺎر رﺷﺪ ﻧﮑﺮده و ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﺟﺎﻧﺪاران ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ ﻫﯿﭻ ﻣﻮﺟﻮی دﯾﮕﺮی زﯾﺴﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. آب درﯾﺎﭼﻪ ﻏﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺷﻔﺎف و زﻻل اﺳﺖ. ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎﻻر اﺑﻌﺎدی در ﺣﺪود ۴۲*۵۸ ﻣﺘﺮ دارد. ﺣﺪاﮐﺜﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﻏﺎر ﺧﺪود %۷۵ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ و در اﺛﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻ روی ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﺻﺨﺮهﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﺰهﻫﺎی ﺳﺒﺰ و ﻗﻬﻮ‌های ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه و ﮔﺎﻫﯽ ﻗﻄﺮات آب از ﺑﺎﻻی اﯾﻮانﻫﺎ ﺑﻪ روی ﺳﻄﺢ آب ﻣﯽﭼﮑﺪ.

ﺣﺪوداً دوﻫﮑﺘﺎر از ﻣﺴﺎﺣﺖ اﯾﻦ ﻏﺎر ﮐﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﯽ ﻏﺎر آﺑﯽ-ﺧﺎﮐﯽ-ﺳﻨﮓ آﻫﮏ ﺑﻮده و دﯾﺮﯾﻨﮕﯽ آﺛﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻏﺎر ﺣﺪود ﻫﺰاره دوم ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻏﺎر رﻓﺖ و ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﯿﺮ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﯿﺎده روی ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻏﺎر، ﻣﻨﻄﻘﻪ‌ای وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺟﺎذﺑﻪ ﻣﻌﮑﻮس" در ﮐﻨﺎر ﺟﺎده دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد، ﻇﺎﻫﺮاً در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺮازﯾﺮی ﺟﺎده ﺑﺮ اﺛﺮ ﮐﺸﺶ ﮐﻮه، ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. از ﻧﻄﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯾﻦ ﻏﺎر ﺑﻪ ﺑﻮﮐﺎن ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺟﺰء دﯾﺪﻧﯿﻬﺎی ﻣﻬﺎﺑﺎد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻫﻤﻪ ﻓﺼﻞﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ دﯾﺪن ﻏﺎر ﺳﻬﻮﻻن ﺑﺮوﯾﺪ. وﻟﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ اﺳﺘﺎن ﺳﺮدی اﺳﺖ و ﺣﺘﻤﺎ در ﻃﯽ ﻣﺎهﻫﺎی ﺳﺮد ﺳﺎل ﺟﺎدهﻫﺎ ﺑﺮﻓﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻮای درون ﻏﺎر ۱۰ ﺗﺎ ۱۵ درﺟﻪ از ﺑﯿﺮون ﺳﺮدﺗﺮ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﯿﺪ.