عکس هایی تکان دهنده از یک بحران جهانی

تصویری از نجات بافتگان حادثه جزیره لامپدوسا

در دنیای پست مدرن امروزی که همه چیز به سمت ایماژ یا همان تصویر حرکت می کند، هنر عکاسی مهم‌ترین رسانه تلقی می‌شود که قابلیت بالایی در انتقال اخبار و تأثیرگذاری عاطفی بر مخاطب دارد و همین ویژگی است که باعث می‌شود یک تصویر گاه گویاتر از هزاران کلمه‌ای باشد که در وصف آن نوشته می‌شود.

حدود هشت سال قبل (سوم اکتبر سال ۲۰۱۳) در همین روزها، جزیره لامپدوسا واقع در کشور ایتالیا ۳۶۰ پناهجو را در درون آب‌هایش به خاک سپرد. حادثه ای تلخ که انتشار تصاویر آن جهان را تکان داد. به همین مناسبت نگاهی داریم بر تصاویری از عکاسان مختلف در سراسر دنیا که تلاش کرده اند بحران پناهجویی را به تصویر بکشند. برخی از این عکس ها قدرت خبری بیشتری دارند و برخی دیگر قدرت تأثیرگذاری عاطفی.

اولین عکسی که مشاهده می‌کنید مربوط به پدر افغان و فرزندش است که در آن پدری افغان زیر باران کودک خود را در فرودگاهی در هند در آغوش گرفته است و با نگاهی ملتمسانه، به جهتی خارج از کادر نگاه می‌کند. این عکس که به یک اندازه از قدرت خبری بالا و تأثیرگذاری عاطفی برخوردار است، در مکانی به ثبت رسیده و در زمانی منتشر شده که اتفاقات اخیر افغانستان را به یاد مخاطب می‌اندازد. سیف الله صمدیان، عکاس و مستندساز در گفت‌وگویی با ایسنا درباره این عکس گفته بود: «اینکه این عکس فتوشاپ باشد یا نه، مهم نیست؛ مهم تأثیر گذاری عاطفی و قدرت خبری بالایی است که این تصویر را به یکی از تکان دهنده‌ترین تصاویر از خیل بی شمار پناهجویان امروز جهان تبدیل کرده است.»

تصویر بعدی که شاید بارها آن را دیده باشید مربوط به یک کودک سوری است که امواج دریا جسد او را به ساحل رسانده بود. این تصویر که از قدرت خبری بسیار بالایی به منظور انتقال حوادثی که برای پناهجویان رخ می‌دهد، برخوردار است، در زمان خشم و ناراحتی گسترده‌ای را در میان افکار عمومی ایجاد کرد و باعث شد تا بار دیگر بحران پناهجویان برای مردم دنیا پررنگ‌تر شود.

عکسی که در پایین‌تر مشاهده می‌کنید، اثری از سام فلپس است. این عکس از مادربزرگ ۷۰ساله ای که در مدرسه‌ای در جمهوری آفریقای مرکزی پناه گرفته بود، ثبت شده است. عکاس می گوید: مادربزرگ در حالی که وسایل خانواده خود را محاصره کرده بود، فریاد زد که آن‌ها توانستند قبل از اینکه ستیزه جویان ضد شورش چند هفته پیش خانه‌ها را تخریب کنند، پا به فرار بگذارند.»

فردریک نوی، عکاس که از ورود پناهجویان آفریقای مرکزی عکاسی کرده است، درباره اثرش که تصویر آن را در پایین‌تر مشاهده می‌کنید، این چنین می‌گوید: «چند هفته پیش به کامرون رفتم تا از ورود پناهجویان آفریقای مرکزی که از خشونت در کشورشان فرار کرده‌اند، عکاسی کنم. عکسی که انتخاب کرده‌ام برای من نمادی از وضعیت بد پناهندگان است. کودک آفریقایی بر روی یک پادری خوابیده است و اگرچه گرسنگی او آشکار است اما همچنان باوقار به خواب رفته است.»

سباستین ریچ، عکاس و فیلمبردار بریتانیایی در شرح عکسی که تصویر آن را در پایین‌تر مشاهده می‌کنید، این چنین می‌گوید: «در اردوگاهی در شهرستان مابان، سودان جنوبی یک دختر جوان حدودا هفت ساله هنگامی که از زندگی روزمره عکس برداری می‌کردم، مرا دنبال می‌کرد. هر از چند گاهی با دستان نرم کوچکش از مچ دستانم می‌گرفت. به پایین که نگاه کردم او را با دقت در حال تماشای چندین پروانه دیدم. محمد، مترجمم به من گفت که او می‌گوید اردوگاه به قدری کثیف است که می‌خواهد پروانه‌ها را از آغوش شما بیرون بکشد و آن‌ها را در جیب خود بگذارد تا بال‌هایش تمیز و نرم باقی بماند.»

اندرو مک کانل که تصویر یک پناهنده ۱۰۲ ساله اهل سوریه را ثبت کرده است، در توضیح این تصویر می‌گوید: «سعدا یک زن انعطاف پذیر است. او در سنین جوانی هفت فرزند خود و شوهرش را از دست داد. اکنون اما این زن که کشور خود را از دست داده است، حتی وقتی بمب گذاری در محل زندگی‌اش آغاز شد، به زندگی خود ادامه داد.»

تصویری که در پایین‌تر مشاهده می‌کنید اثری دیگر با موضوع پناهندگان است که توسط فیل بهان به ثبت رسیده است. او درباره این عکس می‌گوید: «چیزی که بلافاصله توجه من را به خود جلب کرد، سن این زن بود. نام او رسول است و در سن ۷۵ سالگی به دلیل خشونت‌های فرقه‌ای در ایالت راخین برمه مجبور به ترک خانه‌اش شد. پس از عکس گرفتن از او با خودم فکر کردم چگونه کسی در این سن با چنین شرایطی کنار می‌آید؟»

از زمان آغاز درگیری ها در سوریه، تعداد افرادی که در این کشور نیاز به کمک دارند، همواره یک روند افزایشی را طی کرده است و این در حالی است که بیشتر جمعیت این افراد را کودکان تشکیل می‌دهند. تصویری که در پایین‌تر مشاهده می‌کنید، مویسس سامان، عکاس از ملاقات با خانواده‌هایی که از درگیری‌ها جان سالم به در برده‌اند، به ثبت رسانده است.

* تعدادی از این تصاویر از بخش فرهنگی خبرگزاری بی بی سی برداشته شده‌اند.