چرا کودتای زیمبابوه رخ داد؟

سرعت اتفاقاتی که در زیمبابوه رخ داد حتی آفریقایی‌های باتجربه را نیز غافلگیر کرد. تسلط نظامیان بر کشور، بازداشت خانگی «رابرت موگابه» رئیس‌جمهور برکنار شده زیمبابوه و همسرش به سرعت انجام شد. هنوز مشخص نیست چه کسی بر زیمبابوه حکومت خواهد کرد؛ اما هر کسی برای این کار انتخاب شود به حمایت ارتش و چین که یکی از سرمایه‌گذاران اصلی این کشور است نیاز دارد. بنابر گزارش‌ها موگابه ۹۳ ساله تا روز پنج‌شنبه هنوز هم تلاش می‌کرد ژنرال‌های ارشد را متقاعد کند تا برگزاری انتخابات سال آینده در سمتش باقی بماند. اما این ژنرال‌ها مایل بودند «امرسون منانگاگوا» معاون سابق موگابه به قدرت برسد. در ادامه به درس‌هایی که باید از اتفاقات زیمبابوه بیاموزیم، می‌پردازیم.

هیچ کس در پکن یا هراره نمی‌گوید که آیا چین پیش از کودتای زیمبابوه از آن خبر داشته است یا نه. مدت کوتاهی قبل از اینکه تانک‌های ارتش زیمبابوه به خیابان‌ها بیایند، وزیر دفاع چین به ملاقات فرمانده ارشد ارتش زیمبابوه و همتای چینی او در پکن اشاره کرد. خبر این دیدار در کنار پیشرفت کودتا به طور گسترده در جنوب آفریقا گزارش شد. برخی از ناظران منطقه‌ای به چین مظنون هستند و این کشور را در کودتای مذکور دخیل می‌دانند. چین پیش از این از مبارزان چریکی جنبش «اتحادیه ملی آفریقایی زیمبابوه» در زمان مقابله موگابه با رژیم سفید «رودزیا» که در اقلیت بود، حمایت کرد. پکن در یک دهه گذشته دارایی‌هایش را به میزان قابل توجهی در آفریقای سیاه (مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا) افزایش داده است و مداخله‌اش در رخدادهای این قاره از امروز به بعد، دور از انتظار نیست.

موگابه یکی از بازماندگان بزرگ سیاست‌های بین المللی به حساب می‌آید و یک سفیر آمریکایی او را «یک جنگجوی متخصص با استعداد» توصیف کرد. رقیب اصلی او در انتخابات سال ۲۰۰۸ از رقابت‌ کناره‌گیری کرد. موگابه ۹۳ ساله ۳۷ سال قدرت را در دست داشته است. از زمانی که او حدوداً نود ساله شد و مشخص شد که «گریس موگابه» همسر او نیز مایل است برای رسیدن به ریاست‌جمهوری تلاش کند، این روند تغییر کرد. طرح‌ریزی برای این هدف هفته گذشته به اوج رسید و منانگاگوا که معاون محبوب موگابه بود از سمتش برکنار شد. این اقدام برای تحکیم موقعیت گریس موگابه انجام شد.همسر موگابه که به دلیل عادت‌هایش در خرید به «گریس گوچی» معروف شده است، هرگز در زیمبابوه محبوب نبوده است و در دولت نیز کسی از او حمایت نمی‌کند.

پس از اینکه منانگاگوا هفته گذشته اخراج شد به نظر می‌آمد قدرتش را از دست داده است. اما حالا انتظار می‌رود قدرت در اختیار او قرار بگیرد. این شرایط فقط به کشور زیمبابوه محدود نیست. «عبد الفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر نیز از جهات زیادی شبیه معاون مستعفی موگابه است. او نیز پس از برکناری حسنی مبارک و پسرانش قدرت را در دست گرفت. آنها برای رسیدن به این موقعیت فقط منتظر نمانده‌اند. آنها در این سال‌ها با نسلی از شخصیت‌های مشابه با ناامیدی‌های مشابه در ارتباط بوده‌اند. این افراد شبکه قدرتمندی را تشکیل می‌دهند که در شرایط کنونی زیمبابوه مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

سرعت و موفقیت کودتای زیمبابوه با کودتای نافرجام ترکیه در ژوئیه ۲۰۱۶ کاملاً متفاوت بود. در ترکیه گروه کوچکی از افسران ارتش علیه «رجب طیب اردوغان» رئیس‎جمهور این کشور به پا خواستند. درست در زمانی که اردوغان در اوج قدرتش بود. آنها نتوانستند ساختمان‌های اصلی دولت را بگیرند و اجازه دادند اردوغان با ملت و کسانی که به او وفادار بودند ارتباط برقرار کند. این در حالی است که موگابه در زمان کودتا در اوج قدرت نبود و ارتش نیز ساختمان تلویزیون رسمی کشور را به تسلط خود درآورد.