.svg)
استعفای سعد حریری؛ واقعیت‌ها و گمانه‌ها
پارسینه: کناره گیری ناگهانی سعد حریری و وضعیت مبهم او در عربستان سعودی باعث شد تا گمانه زنی های گوناگونی در مورد اتفاقات رخ داده مطرح شوند. در نظر گرفتن روابط حریری با سعودی‌ها و همچنین حزب‌الله می تواند ما را در برابر نگاهی متفاوت قرار دهد.
حمیدرضا ابراهیمی *
هم‌زمان با استعفای ناگهانی سعد حریری نخست‌وزیر لبنان در ریاض و حملات نسبتاً تند او به ایران در نطق استعفا، گمانه‌زنی‌های گسترده‌ای درباره شکل و محتوای این استعفا در رسانه‌ها و محافل سیاسی منطقه مطرح شد.
رسانه‌های مایل به عربستان ضمن استفاده از این موقعیت مناسب نوک تیز حمله‌ها را به سمت ایران متوجه کردند و رسانه‌های نزدیک به حزب‌الله هم ضمن خروج از شوک اولیه با هوشمندی رسانه‌ای بالا به ابهام افکنی درباره این استعفا و ترویج تئوری اجباری بودن استعفا و دربند بودن سعد حریری پرداختند و دستگاه سیاست خارجی لبنان هم که در اختیار جبران باسیل داماد میشل عون و از متحدان حزب‌الله است با فعالیت زیاد و سفرهای آونگی به پایتخت‌های اروپایی و مسکو سعی در جا انداختن این نظریه کرد که حریری در حبس خانگی است و استعفا به او تحمیل شده است.
در این بین فضاسازی‌های برخی محافل مطبوعاتی مانند واشنگتن‌پست هم به ابهام‌ها اضافه کرد. این روزنامه در مقاله‌ای ضمن تأکید بر نظریه متحدان حزب‌الله، اضافه کرد که نیروهای امنیتی سعودی در بدو ورود حریری موبایل و کمربند وی را از او گرفته‌اند و او را اجباراً به اقامتگاه مدنظر خود هدایت کرده‌اند، اما واشنگتن‌پست توضیح نداد که این اطلاعات دقیق و موبه‌مو را چگونه از یک محیط بسته و امنیتی در ریاض به دست آورده است.
برای روشن شدن ابعاد این استعفا ابتدا باید نسبت خانواده حریری با عربستان و سپس نسبت سعد حریری را با حزب‌الله به‌دقت بررسی کرد
خانواده حریری به‌طور سنتی از متحدان عربستان محسوب می‌شود و شخص رفیق حریری و فرزندش سعد از زمان جنگ‌های داخلی لبنان در این کشور اقامت داشته و به انجام پروژه‌های کلان بازرگانی در عربستان می‌پرداخته‌اند، رفیق حریری و فرزندش هر دو تابعیت سعودی داشته و دارند و طیف المستقبل که وابسته به خاندان حریری است دارای پیوندهای عمیق سیاسی و خانوادگی با خاندان حاکم بر عربستان است تا جایی که دختر فؤاد سنیوره نخست‌وزیر سابق و عضو جریان المستقبل عروس خاندان سلطنتی عربستان است.
با نگاهی به این سابقه اتحاد و پیوندهای گسترده اقتصادی و سیاسی می‌توان دریافت که حجم تقارب نظر بین عربستان و حریری آن‌قدر بالاست که حتی تصور گروگان گرفتن یا بازداشت حریری برای واداشتن وی به استعفا دور از ذهن می‌نماید. ممکن است تصور کرد که حریری با رضایت خاطر تن به استعفا نداده است اما این تئوری که عربستان برای واداشتن وی به استعفا به تهدید و حبس او متوسل شده است دور از ذهن است. از سویی دیگر پس از ورود حزب‌الله به بیروت در سال 2008 که خلاف پیمان طایف مبنی بر انحصار استفاده از سلاح حزب‌الله بر ضد اسراییل بشمار می‌آمد، رابطه حریری و نصرالله وارد مرحله خصمانه‌ای شده است که همچنان ادامه دارد.
گام بعدی تشدید تخاصم بین حزب‌الله و سعد حریری رأی دادگاه رسیدگی به ترور رفیق حریری به جلب تنی چند از اعضای حزب‌الله و برخی عناصر نظام سوریه بود که با واکنش شدید نصرالله مواجه شد و این عمل تیرگی بیشتر روابط بین حزب‌الله و حریری و همچنین حریری و سوریه را در پی داشت.
مرحله بعدی بحران آغاز بحران سوریه و حضور همه‌جانبه حزب‌الله در جنگ داخلی سوریه بود در حالی که سیاست رسمی دولت لبنان درباره جنگ سوریه سیاست «النآی بالنفس» یا بی‌طرفی کامل بود و حزب‌الله به‌عنوان عضوی از دولت مکلف به رعایت آن بود اما با بی‌توجهی به آن، ضمن کنار گذاشتن رسمی سیاست اعلامی دولت لبنان برای بار دیگر پیمان طائف را نقض و سلاح خود را در جایی غیر از جنوب لبنان به کار بست. مجموعه این اختلافات و خصومت‌های سنگین نشان می‌دهد که نگرانی جریان 8 مارس از سلامت و استقلال سعد حریری جز ژست‌های رسانه‌ای چیز بیشتری نیست و عملاً آنچه این جریان به دنبال آن است فضاسازی خبری و هدایت سعد حریری به موضعی کمتر تهاجمی نسبت به ایران و جریان حزب‌الله است.
اما آنچه درنهایت حریری را با طیب خاطر یا بدون آن به سمت استعفا رهنمون ساخت بالا گرفتن شدید اختلافات بین تهران و ریاض خصوصاً پس از پرتاب موشک از سوی جنبش انصارالله به‌سوی پایتخت عربستان بوده است. در این بین گویا عربستان حریری را به‌عنوان واسطه برای مذاکره با ایران در نظر می‌گیرد و او پس از اخذ جواب احتمالاً ناامیدکننده از سوی ولایتی در بیروت ضمن بردن نتایج مذاکرات به ریاض، تصمیم به استعفا می‌گیرد.
در این بین محدودیت‌های موجود در تماس‌های حریری و یا برخی نشانه‌های با ربط یا بی‌ربط موجود در مصاحبه او با شبکه المستقبل نمی‌تواند اماره‌های قابل‌اعتنایی برای محبوس بودن او در نظر گرفته شود چرا که او حداقل دو سفر خارجی به امارات و بحرین داشته، در توییتر خود فعال است، چندین دیدار با سفرا و وزرای خارجی داشته و در آخرین نمونه اسقف مارونی لبنان را ملاقات کرده است. ضمن اینکه باقی ماندن دو تن از فرزندان او در سعودی نیز نمی‌تواند نشانه‌ای از گروگان بودن آنان در نظر گرفته شود چراکه فرزندان او متولد سعودی هستند و در زمان نخست‌وزیری او نیز در عربستان تحصیل می‌کرده‌اند و همسرش نیز قرار است پس از سفر فرانسه به عربستان برگردد.
با این حال، گذشت زمان و تحولات آتی در لبنان بیش‌ازپیش این نکته را اثبات خواهد که فشار بین‌المللی بر حزب‌الله برای خروج از سوریه با توجه به پایان رسمی داعش بیشتر خواهد شد و می‌توان استعفای حریری را هم پروژه‌ای در همین راستا توصیف کرد پروژه‌ای که بیشتر واجد نشانه‌هایی از یک طرح سیاسی همه‌جانبه است تا یک گروگان‌گیری آماتور و قطعاً با پروپاگاندای رسانه‌ای و دلسوزی‌های مصنوعی نمی‌توان مقابل آن ایستادگی کرد .
ارسال نظر