چرا عملکرد فیسبوک زیر ذره‌بین است؟

این نشست مارک زاکربرگ با نمایندگان پارلمان اروپا در پی رسوایی فعالیت‌های شرکت کمبریج آنالیتیکا و استفاده از اطلاعات خصوصی کاربران فیسبوک صورت می‌پذیرد.

در ماه مارس اتهام نقض حریم خصوصی میلیون‌ها کاربر فیسبوک در راستای تبلیغ برای کارزار انتخاباتی دونالد ترامپ در انتخابات سال ۲۰۱۶، از سوی شرکت کمبریج آنالیتیکا به جنجال آفرین شد.

کمبریج آنالیتیکا، یک شرکت خصوصی بود که در زمینه واکاوی و پردازش داده در انتخابات فعالیت می‌کرد. این شرکت به عنوان یکی از شاخه‌های شرکت بریتانیایی آزمایشگاه‌های ارتباطات استراتژیک (CLS) برای مشارکت در سیاست‌های آمریکا در سال ۲۰۱۳ احداث شد.

کمبریج آنالیتیکا که در سال ۲۰۱۶ میلادی با کارزار انتخاباتی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا همکاری داشت، به کمک یک پرسشنامه به این اطلاعات دسترسی پیدا کرده بود. کاربران، اپلیکیشن این پرسشنامه را دانلود کرده و سپس به کمک حساب کاربری خود در فیسبوک می‌توانستند به آن وارد شوند. این شرکت همچنین در دیگر انتخابات‌های کلیدی در سراسر دنیا از جمله همه‌پرسی عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ فعالیت داشت.

به این منظور، این شرکت با جمع‌آوری اطلاعات شهروندان آمریکایی و بریتانیایی برای مشاوران کارزار‌های انتخاباتی این امکان را فراهم آورد تا آنان را براساس ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها هدف تبلیغات سیاسی قرار دهد.

گرچه در ابتدا مارک زاکربرگ در مورد اتهامی که متوجه او و فیسبوک بود سکوت پیشه کرد، اما چند روز پس از برملا شدن این رسوایی وی اشتباهات شرکتش را پذیرفت و متعهد شد با ایجاد تغییراتی در رابطه با حفظ حریم خصوصی کاربران، امکان دسترسی شرکت‌های دیگر به اطلاعات شخصی افراد را سخت‌تر کند.

در پی این رسوایی سهام فیسبوک سقوط قابل توجهی کرد و بسیاری از کاربران آن از جمله برخی سلبریتی‌ها و افراد سرشناس حساب کاربری خود را برای همیشه پاک کردند.

این رسوایی بجز فیسبوک دامنگیر کمبریج آنالیتیکا نیز شد و این شرکت بریتانیایی که نامش به رسوایی فیسبوک گره خورده بود، تعطیل شد. کمبریج آنالیتیکا در بیانیه‌ای با اعلام تعطیلی همیشگی، ضمن رد اتهامات وارده، عملکرد خود را «قانونی» دانست، ولی در عین حال تاکید کرد که «اتهامات بی‌اساس علیه این شرکت» ادامه فعالیت آن را غیرممکن کرده است.

حفظ حریم خصوصی شهرواندان کشور‌ها و ممانعت از درز اطلاعات شخصی آنان یکی از دغدغه‌های سیاستمداران در دهه‌های گذشته بوده است. با این حال این پرسش مطرح است که چرا رسوایی فیسبوک تا این حد جنجال برانگیز شد؟

حجم اطلاعات سرقتی
یکی از دلایل جنجالی شدن این رسوایی حجم اطلاعات درز کرده بود؛ چرا که میزان اطلاعات سرقت شده در جریان این مساله بسیار بزرگتر از اتفاقات مشابه آن بود. در جریان این اتفاق شرکت «گلوبال ساینس ریسرچ» با دسترسی به پروفایل ۸۷ میلیون کاربر فیسبوک، اطلاعات شخصی کاربران را در قالب داده و بدون جلب رضایت آنها، در اختیار شرکت کمبریج آنالیتیکا قرار داده بود.

عدم شفافیت فعالیت‌های فیسبوک
آقای زاکربرگ همواره بر شفافیت فعالیت‌های فیسبوک تاکید کرده است. وی از ابتدای تاسیس این شرکت اعلام کرد که برخلاف رویه دیگر شرکت‌های آمریکایی به صورت بسیار باز و شفاف عمل خواهد کرد. وی قصد داشت تا اطلاعات مرتبط با کسب و کار این شرکت را که در بیشتر کشور‌های جهان فعال است به صورت آشکار در مقابل دید جهانیان قرار دهد. با این حال سکوت چند روزه وی در برابر رسوایی اخیر این سوال را مطرح کرد که آیا فیسبوک به تعهدات خود نسبت به شفافیت عملکردش پایبند بوده است؟

ناتوانی در حفظ حریم خصوصی کاربران
از زمان تاسیس فیسبوک مسئولان آن متعهد به حفظ حریم خصوصی کاربران خود شدند. در دنیای امروز حفظ حریم خصوصی کاربران و مقررات مربوط به حفظ داده‌ها امری بسیار ضروری است. هک شدن حساب‌های کاربری و به سرقت رفتن اطلاعات کاربران شبکه‌های اجتماعی از مسائل مهم و مورد بحث بسیاری از مجامع سیاسی و علمی از سیاستمداران تا کارشناسان فن‌آوری اطلاعات است. درز اطلاعات کاربران فیسبوک کاملا برخلاف تعهدات این شرکت بود. ناتوانی در حفظ حریم خصوصی کاربران خشم کاربران را برانگیخت و سبب شد که بسیاری از آنان بدلیل بی‌اعتمادی به این شرکت حساب‌های کاربری خود را برای همیشه پاک کنند.

دخالت در امور سیاسی و اقتصادی کشور‌ها
رسوایی فیسبوک توجه بسیاری را به قدرت شبکه‌های اجتماعی در ایفای نقش‌های کلیدی در حوزه سیاست و اقتصاد به خود جلب کرد. اطلاعات کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به عنوان منبعی برای هدف‌گیری مقاصد سیاسی و اقتصادی کشور‌ها بکار برده شود. دسترسی به اطلاعات خصوصی افراد به همراه تحلیل شخصیت آنان روشی برای جلب یا تغییر نظر آنان در برهه‌های حساس سیاسی است و می‌تواند دموکراسی را به خطر بیاندازد.