چه کسی در بزرگ‌ترین جنگ تجاری تاریخ پیروز خواهد شد؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، بامدادی روز جمعه ۶ ژوئیه، چین تعرفه‌های جدیدی را بر ۳۵ میلیارد دلار کالا‌ی وارداتی آمریکایی اعمال کرد تا جنگ تجاری دو کشور وارد مرحله تازه ای شود که پکن از آن به عنوان بزرگترین جنگ تجاری تاریخ یاد می‌کند.

به نوشته یورونیوز، مطابق اعلام گمرک چین، تعرفه وضع شده بر واردات کالا‌های آمریکایی معادل ۲۵ درصد و در مقابله به مثل با وضع تعرفه مشابه از سوی آمریکا بر واردات کالا‌های چینی تعیین شده است.

این تصمیم چین در واکنش به آغاز اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر ۳۴ میلیارد دلار از کالا‌های وارداتی چینی از سوی آمریکاست.

جنگ تجاری میان این دو کشور در شرایطی آغاز شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا طی هفته جاری با اعزام تیمی از مشاوران ارشد اقتصادی خود به چین، تلاش کرد تا مانع از آغاز جنگ تجاری میان دو کشور شود.

با این حال چین اعلام کرد که تامین دو خواسته اصلی آمریکا مبنی بر تسهیل واردات کالا‌های آمریکایی و اعطای تعهد نسبت به رعایت حقوق مالکیت معنوی تولیدات آمریکایی، برای این کشور امکان‌پذیر نیست.

بدین ترتیب بزرگ‌ترین جنگ تجاری جهان از روز جمعه بین دو قدرت بزرگ اقتصاد جهان آغاز شد، جنگی که به لحاظ وسعت تاثیرگذاری آن از هم اینک گمانه‌زنی‌ها برای تعیین برنده آن را کلید زده است.

جنگ تجاری چیست؟

کشور‌های عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) متعهد هستند تا با ترویج تجارت آزاد مانع از شکل‌گیری تجارت غیرمنصفانه شوند. تجارت غیرمنصفانه زمانی شکل می‌گیرد که کشوری با اعطای یارانه‌های دولتی به یک محصول موجب ارزان‌تر شدن آن نسبت به تولید سایر اعضاء و یا یک عضو رقیب شود. در این صورت کشور متضرر از این اقدام سه گزینه پیش رو دارد. اول این که شکایتی به سازمان تجارت جهانی تقدیم کند. سازمان تجارت جهانی یا کشور خاطی را متقاعد می‌کند که اعطاء یارانه دولتی را متوقف کند و یا به کشور متضرر اجازه می‌دهد تا به نسبت یارانه اعطایی، تعرفه‌ای بر واردات این محصول وضع کند.

گزینه دوم، مذاکره دو جانبه یا چند جانبه کشور‌ها با یکدیگر است تا با حصول تفاهمی اختلاف تجاری میان آن‌ها حل شود. ممکن است گاهی برای کشاندن طرف خاطی به پای میز مذاکره، کشور‌ها ناچار به اعمال تعرفه وارداتی موقت علیه کالا‌های مشمول یارانه دولتی شوند.

اما گزینه سوم زمانی رخ می‌دهد که مساله از اختلاف تجاری فراتر می‌رود و به تعبیر کارشناسان حوزه تجارت بین الملل جنگ تجاری آغاز می‌شود. در جنگ تجاری، دو طرف با پافشاری بر مواضع و خواسته‌های خود راه را بر دست‌یابی به هر توافقی می‌بندند و تنش سیاسی میان آن‌ها افزایش می‌یابد. در این صورت دو طرف به اعمال تعرفه‌های سنگین علیه کالا‌های مورد تجارت مابین خود اقدام می‌کنند. همچنین موانع تجاری غیرتعرفه‌ای نیز میان دو طرف تشدید می‌شود.

این اقدام به دلیل تسری زیان تجاری از دامنه یک یا چند کالای خاص به محدوده تعداد بیشتری از کالا‌ها موجب افزایش هزینه سربار تجاری دو کشور در عرصه تجارت بین‌الملل می‌شود و نیز هزینه مبادله در بعد اقتصاد و بازار‌های داخلی دو کشور را نیز افزایش می‌دهد.

آمریکا و چین چگونه وارد جنگ تجاری شدند؟

نخست در سوم آوریل گذشته دونالد ترامپ با انتشار فهرستی از حدود ۱۳۰۰ کالای چینی شامل تلویزیون، قطعات هواپیما و وسایل پزشکی اعلام کرد که قصد دارد با هدف برقراری عدالت تجاری میان دو کشور بر این کالا‌ها تعرفه ۲۵ درصدی وضع کند. پیشتر و در جریان مبارزات انتخاباتی نیز آقای ترامپ در قامت یک نامزد احراز سمت رئیس جمهوری آمریکا از وضعیت موجود در تجارت میان چین و آمریکا انتقاد کرده بود.

به اعتقاد او، چین با اعمال محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای مانع از رشد صادرات آمریکا به چین می‌شود و در عین حال چین حق مالکیت معنوی محصولات تولیدی آمریکا را رعایت نمی‌کند و با تولید کپی‌های ارزان از آن‌ها به صنعت آمریکا ضربه می‌زند. حالا او به عنوان رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که با وضع تعرفه‌های جدید واردات ۵۰ میلیارد دلار کالای چینی را نشانه گرفته است.

یک روز بعد چین، آمریکا را به مقابله به مثل تهدید کرد. دولت چین نیز با انتشار فهرستی حاوی حدود ۱۰۰ کالای آمریکایی از جمله اتومبیل، هواپیما و طیف وسیعی از محصولات کشاورزی ایالات متحده به ارزش تقریبی ۵۰ میلیارد دلار اعلام کرد که زیان اقدام آمریکا را با اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر این محصولات آمریکا جبران خواهد کرد.

اما ماجرا به همین جا ختم نشد و آقای ترامپ بلافاصله به تیم بازرگانی دولت آمریکا دستور داد که وضع تعرفه ۲۵ درصدی را این بار برای مجموعه‌ای از کالا‌های چینی با ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار برنامه‌ریزی کنند.

از این پس اختلاف تجاری دو کشور وارد مرحله تدارک جنگ تجاری شد. چرا که حتی برخی کارشناسان اقتصادی آمریکایی نیز اذعان کردند که فهرست اولیه اعلام شده توسط آقای ترامپ با منطق جبران زیان آمریکا از رعایت نشدن حق مالکیت معنوی محصولاتش در چین تهیه شده بود، ولی جهش ۱۰۰ درصدی آن تنها با انگیزه آغاز جنگ تجاری با چین صورت گرفت. چنان که آقای ترامپ نیز در اظهارات خود با ذکر اصطلاح جنگ تجاری تاکید کرد که آمریکا پیروز جنگ تجاری با هرکشوری از جمله چین خواهد بود.

این بار نیز چین کوتاه نیامد و وزارت بازرگانی این کشور از اقدامات متقابل این کشور در برابر اقدامات آقای ترامپ خبر داد.

کدام کشور پیروز می‌شود؟

در حال حاضر کسری تجاری ایالات متحده با چین، ۳۷۵ میلیارد دلار است. آقای ترامپ نیز برای کاهش این کسری تلاش کرده تا حدود یکهزار کالای چینی از جمله تجهیزات پزشکی، ماشین‌آلات صنعتی، قطعات هواپیما و تلویزیون‌های صفحه تخت را که تولید آن‌ها مستلزم بهره‌مندی از سطح تکنولوژی بالایی است، محدود کند.

این اقدام با افزایش هزینه صادرات محصولات چینی می‌تواند بسیاری از تولیدکنندگان این کشور را با توجه بزرگی بازار آمریکا دچار زیان کند. زیانی که آقای ترامپ امیدوار است فشار آن دولت چین را به مصالحه با آمریکا وادار کند.

اما گروهی از کارشناسان معتقدند واردات گسترده آمریکا از چین موجب کاهش هزینه زندگی بسیاری از آمریکایی‌ها شده است. بر اساس اطلاعات موجود تجارت آمریکا با چین موجب شده تا هزینه سالانه هر خانوار آمریکایی به طور متوسط ۸۵۰ دلار در سال پایین بیاید. این امر به شهروندان این کشور کمک کرده تا امکان خرید محصولات متنوع‌تر و بیشتری را پیدا کنند.

از سوی دیگر با کاهش واردات تجهیزات صنعتی و اقلام واسطه‌ای از چین، هزینه تولید بسیاری از تولیدکنندگان آمریکایی افزایش خواهد یافت.

چین شاید انتخاب زیادی در میان کالا‌های آمریکایی برای اعمال تعرفه ۲۵ درصدی نداشته باشد، ولی تنها در محدوده محصولات کشاورزی می‌تواند مواردی را هدف قرار دهد که تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد و سیاست آمریکا خواهد گذاشت.

به عنوان نمونه چین وارد کننده یک سوم سویای تولید شده در آمریکاست.

بیشترین سطح زیر کشت سویا در ایالات متحده در ایالت‌های اوهایو، آیووا، میسوری و ایندیانا قرار دارد، ایالت‌هایی در قلب آمریکا که نه آقای ترامپ و نه جمهوری خواهان حاضر نیستند که شاهد بروز بحران اقتصادی در آن‌ها شوند.

بسیاری دیگر از گزینه‌های مدنظر چین همانند سویا افزون بر دارا بودن زمینه اقتصادی واجد انگیزه‌های سیاسی است. به عنوان مثال وضع تعرفه بر آب پرتقال بیشترین خسارت اقتصادی را به ایالت فلوریدا وارد می‌کند؛ بنابراین آقای ترامپ و جمهوری‌خواهان از هم اینک باید نگران کاهش وزن خود در این ایالت‌ها باشند.

در همین حال برخی دیگر از کارشناسان یادآور می‌شوند که زنجیره تولید آمریکا به محصولات چینی وابسته شده است. به عنوان نمونه بیساری از قطعات شرکت اپل در چین تولید می‌شود و اقدام‌های بسیاری از سوی چین می‌تواند قیمت تمام شده محصولات اپل را افزایش دهد و موجب سقوط قیمت سهام این شرکت شود.

لذا به باور برخی صاحبنظران اقتصادی، اجرای تصمیم آقای ترامپ در وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات ۱۰۰ میلیارد دلار کالای چینی گذشته از این که می‌تواند هزینه زندگی شهروندان آمریکایی را افزایش دهد، می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی و افزایش بیکاری در اقتصاد آمریکا شود.

البته جنگ تجاری میان دو قدرت برتر اقتصاد جهان فراتر از این دو بر اقتصاد سایر کشور‌های جهان نیز تاثیر خواهد گذاشت و از این حیث مصرف کنندگان در سراسر جهان باید تبعات کاهش رشد اقتصادی این دو کشور و افزایش قیمت محصولات آن‌ها را تحمل کنند.