نگاهی به ابعاد پنهان قتل فجیع خاشقجی؛ چرا عربستان تصمیم به حذف خاشقجی گرفت؟

بررسی شرایط عربستان در نخستین سالگرد قتل هولناک «جمال خاشقجی»، ستون نویس واشنگتن پست و منتقد عربستان سعودی، حاکی از تبعات گسترده و پایدار این جنایت برای «ریاض» در عرصه‌های مختلف منطقه‌ای و بین المللی و در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی است.

تحلیلگران بر این باورند که عربستان در حالی پس از گذشت یک سال از قتل جمال خاشقجی تلاش می‌کند به عرصه جهانی بازگردد که رسوایی مذکور این کشور را به شدت تضعیف کرده و اقدامات بلندپروازانه حاکم این کشور را کم ارزش کرده است.

«محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان، پیش از قتل هولناک خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ (۱۰ مهر ۱۳۹۷) در مجامع جهانی و اقتصادی شهرتی بهم زده بود. اما پیامد‌های جهانی این قتل بر تلاش‌های وارث پادشاهی عربستان سایه انداخته، پیشینه حقوق بشری این رژیم را زیر میکروسکوپ قرار داده و اتحاد‌های دیرینه با قدرت‌های غربی را به محک آزمایش گذاشت.


تلاش عربستان برای جلب سرمایه گذاری‌های خارجی و نگاه عربستان به متحدان شرقی نیز موفقیت چندانی در پی نداشت.

«بروس ریدل»، افسر سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و نویسنده کتابی در مورد عربستان با عنوان "پادشاهان و روسای جمهور" نوشت: "شبح خاشقجی بر پادشاهی عربستان پرواز می‌کند و برخلاف انتظار محمد بن سلمان، قتل خاشقجی فراموش نشده است. "



محمد بن سلمان، در مستندی به «پی‌بی‌اس» می‌گوید که "مسئولیت این قتل را پذیرفته است".

انزوای جهانی

سیا در گزارش‌های خود به این نتیجه رسیده که از آن جایی که ولیعهد عربستان همه اهرم‌های اصلی قدرت در دولت عربستان را کنترل می‌کند، احتمالا دستور قتل را نیز خودش صادر کرده است.

«اگنس کالامارد»، گزارشگر ویژه سازمان ملل، نیز از در دست داشتن "مدارک و شواهد معتبری" خبر می‎دهد که ولیعهد را به این قتل و تلاش برای پنهانکاری متهم می‌کند.



افشاگری‌های کالامارد از جمله انتشار فایل صوتی از ماموران سعودی درگیر در قتل خاشقجی سبب شده تا متحدان غربی در فروش تسلیحات به عربستان تجدیدنظر یا آن را متوقف کنند.

در حالی که «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا، همچنان به عربستان به دلیل قرارداد‌های میلیارد دلاری تسلیحاتی اهمیت می‌دهد، قانونگذاران آمریکایی به هیچ وجه احساس نمی‌کنند که باید به محمد بن سلمان برای مقابله با عملیات پهپادی اخیر نیرو‌های یمنی به تاسیسات آرامکو کمک کنند.

یک کارشناس سعودی موسسه مطالعات آمریکایی- اروپایی مستقر در یونان می‎گوید: "قتل خاشقجی عربستان را در سطح جهانی منزوی کرده است. در حالی که ریاض روی حمایت ترامپ حساب می‌کند، وی اصرار دارد که آمریکا مانند گذشته به نفت عربستان متکی نیست. "

وی افزود: "عربستان در مقابل ایران و در جنگ با یمن تنها است. "

«نانسی پلوسی»، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، در انتقاد از اعلام حمایت ترامپ از عربستان در پی عملیات پهپادی علیه تاسیسات نفتی آرامکو با اشاره به قتل خاشقجی، به شبکه «اِن‌پی‌آر» گفت: ما هیچ مسئولیتی در قبال دفاع و محافظت از عربستان نداریم.

لکه رسوایی قتل

قتل خاشقجی سبب شده تا شهرت بنگاه‌های غربی سرمایه گذار در عربستان دچار خدشه دار شود. به نظر می‌رسد این رسوایی مانع مهمی در مسیر تغییرات اقتصادی محمد بن سلمان شده است که تلاش داشت با متنوع سازی درآمد‌های کشور از وابستگی به نفت بکاهد.

«اِلن والد»، نویسنده کتاب "شرکت سعودی" می‌گوید: "عربستان پیش از قتل قدم‌های پرشتابی در مسیر همکاری‌های تجاری خارجی بر می‌داشت. اما قتل خاشقجی ضربه‌ای به این مسیر بود. "


محمد بن سلمان اگرچه به دلیل رسوایی قتل خاشقجی برکنار نشد، اما ادارات نظامی و امنیتی را تقویت کرد و سرکوب رقبای سیاسی را در دستور کار خود قرار داد.

این تحلیلگر مسائل عربستان می‎گوید: "عربستان سعودی از زمان قتل خاشقجی از شبکه‌های اجتماعی غربی برای ترمیم شهرت خود استفاده کرده، اما لکه قتل به سختی قابل پاک شدن است. "