خصوصیات غافلگیرکننده‌ای از ماه که شاید تاکنون نمی‌دانستید

کره ماه تنها قمر سیاره زمین است که علاوه بر درخشندگی مسحورکننده‌اش ویژگی‌های جالب دیگری نیز دارد که پس از شرح چگونگی تشکیل این قمر در ذیل به شرح این خصوصیات غافلگیرکننده می‌پردازیم.

شکل‌گیری کره ماه

بر اساس نظریه غالب، کره ماه اندکی بعد از شکل‌گیری منظومه شمسی حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش با برخورد سنگی به اندازه سیاره مریخ به کره زمین به وجود آمد.

قفل شده در یک مدار

شاید جالب‌ترین ویژگی ماه این باشد که همیشه یک طرف از صورت خود را به ما نشان می‌دهد، اما با وجود این که ماه و زمین هر دو به دور خود و خورشید می‌چرخند چگونه چنین چیزی ممکن است؟

مدت‌ها قبل، اثرات گرانشی زمین موجب آهسته شدن چرخیدن ماه حول محور خودش شد. این آهسته شدن تا جایی پیش رفت که با چرخش ماه به دور خورشید تطابق و هماهنگی پیدا کرد و تثبیت شد.

بسیاری از قمر‌های سیارات دیگر نیز رفتاری شبیه به این دارند.

در زمانی که ماه به دور زمین می‌چرخد زمانی را بین زمین و خورشید می‌گذراند و نیمه‌ای از قسمت روشن ماه رو در روی ما قرار می‌گیرد.

در واقع بر خلاف باور عموم، ماه نیمه تاریک ندارد، تنها نیمه‌ای است که ما هرگز نمی‌بینیم.

خواهر ماه

آیا ماه تنها قمر کره زمین است؟ در حال حاضر بله، اما ممکن است تا ابد این طور نباشد!

در سال ۱۹۹۹ دانشمندان دریافتند یک شهاب سنگ به عرض ۵ کیلومتر در حال حرکت به سمت مدار زمین است و ممکن است توسط اثرات گرانشی زمین در مدار زمین گرفتار شود.

دانشمندان نام این شهاب سنگ را "کرویتن" (Cruithne) گذاشتند و تخمین زدند که ۷۷۰ سال طول خواهد کشید تا این شهاب سنگ در یک مدار نعل اسبی حول زمین قرار بگیرد و برای ۵ هزار سال باقی بماند و تبدیل شود به خواهر ماه، دومین قمر کره زمین.

کیسه بوکسی به اسم ماه

سطح پر از چاله ماه نتیجه برخورد‌های شدید اجرام آسمانی بین ۴.۱ تا ۳.۸ میلیارد سال پیش با سطح این کره است.

زخم‌های حاصل از این جنگ اکنون به صورت چاله‌های متعدد در سطح این کره قابل مشاهده است.

اما این که چرا این چاله‌ها در طول این مدت دچار فرسایش زیادی نشدند به دو دلیل است. اول این که کره ماه از نظر زمین شناسی فعال نیست، بنابراین زلزله‌ها، آتش‌فشان‌ها و تشکیل کوه‌ها روی این کره به اندازه کره زمین موجب تخریب سطح آن نمی‌شود. دوم این که ماه تقریبا فاقد جو است، بنابراین باد و بارانی در ماه شکل نمی‌گیرد.

همه این‌ها عدم فرسایش و تغییر شکل چاله‌های سطح کره ماه در طول این سالیان دراز را توضیح می‌دهد.

قمر تخم مرغی

ماه گرد یا کروی نیست و در واقع به شکل یک تخم مرغ است؛ بنابراین هسته ماه دقیقا در مرکز هندسی آن قرار ندارد، بلکه حدود دو کیلومتر با مرکز هندسی آن فاصله دارد.

دانشمندان می‌گویند هسته ماه احتمالا داغ و به شکل مذاب است، درست مانند هسته زمین. در حالی که اطلاعات به دست آمده از کاوشگر ناسا در سال ۱۹۹۹ نشان داد هسته کره ماه دو تا چهار درصد از جرم آن را تشکیل می‌دهد، در صورتی که هسته زمین ۳۰ درصد از جرم آن را تشکیل داده است.

آیا ماه یک سیاره است؟

ماه از سیاره پلوتو بزرگتر است و حدود یک چهارم زمین قطر دارد. برخی دانشمندان فکر می‌کنند که ماه بیشتر شبیه به یک سیاره است. بنا به همین دلیل زمین و ماه را همراه باهم یک سیاره در نظر می‌گیرند. به این حالت "دو سیاره" گفته می‌شود.

سیاره پلوتو و قمرش که "کارُن" (Charon) نام دارد نیز به مانند زمین و ماه یک "دو سیاره" در نظر گرفته می‌شوند.

کشش ماه

ماه بیشترین اثر را در جزر و مد زمین دارد البته در این زمینه خورشید نیز اثرگذار است.

گرانش ماه اقیانوس‌های زمین رابه سمت خود می‌کشد. اوج مد دریا زمانی رخ می‌دهد که اقیانوس همزمان با چرخش زیرین زمین در راستای ماه قرار می‌گیرد. یک اوج مد دیگر نیز در قرینه این اتفاق، آن طرف زمین رخ می‌دهد، چرا که ماه بیشتر از اینکه آب را به سمت خود بکشد، زمین را می‌کشد و مد رخ می‌دهد.

جزر و مد‌های قوی هنگام ماه جدید و ماه کامل شکل می‌گیرند، زیرا خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار می‌گیرند. وقتی ماه در نزدیک‌ترین نقطه به زمین قرار داشته باشد قوی‌ترین جزر و مد رخ می‌دهد.

خفیف‌ترین جزر و مد‌ها نیز در یک چهارم ابتدایی و انتهایی ماه اتفاق می‌افتند.

همه این کشش‌ها یک دلیل جالب دیگر نیز دارند و آن این است که هر ساله مقداری از انرژی چرخشی زمین توسط ماه دزدیده می‌شود و این اتفاق موجب آهسته شدن چرخش سیاره ما به میزان ۱.۵ میلی ثانیه در هر قرن می‌شود.

خدانگهدارت ماه!

همین حالا که در حال خواندن این متن هستید ماه در حال دور شدن از ما است.

هر ساله ماه مقداری از انرژی چرخشی زمین را می‌گیرد و از آن برای بزرگتر کردن مدار خود استفاده می‌کند و هر سال حدود ۳.۸ سانتی متر از زمین دور می‌شود.

محققان می‌گویند فاصله ماه از زمین در زمان شکل‌گیری‌اش تقریبا ۲۲ هزار ۵۳۰ کیلومتر بوده است در حالی که اکنون حدودا در ۳۸۵ هزار کیلومتری سیاره ما قرار دارد.