پرخاشگری نوجوانان را چگونه درمان کنیم؟

مرسده رفیعی، با اشاره به عوامل بروز پرخاشگری در نوجوانان، اظهار کرد: پرخاشگری انواع مختلف دارد و گاهی کلامی و گاهی رفتاری است که شامل حال دیگران و یا متوجه خود فرد می‌شود.

وی با بیان اینکه زیربنای پرخاشگری معمولا تربیتی است، افزود: هرگونه احساس محرومیت و محدودیت نابجا و نامناسب می‌تواند برای انسان پرخاشگری به همراه داشته باشد.

این روانشناس، محرومیت‌ها و محدودیت‌های بیش از اندازه را عامل بروز پرخاشگری در نوجوانان دانست و تصریح کرد: پرخاشگری کلامی با داد و فریاد همراه است و از ادبیات نامناسب استفاده می‌کنیم تا به خواسته‌های خودمان برسیم.

رفیعی، خود تنبیهی کلامی و رفتاری و محروم کردن خود از امکانات و ارتباطات را پرخاشگری درونی دانست و عنوان کرد: وقتی دیگران ما را محروم و محدود می‌کنند، خودمان چند برابر خودمان را از دیگران و محیط محروم و محدود می‌کنیم و واگویه‌های درونی داریم و خود سرزنشی و احساس گناه می‌کنیم و خودمان را آزار می‌دهیم و در خود فرو می‌رویم.

وی کاهش اعتماد به نفس و بالا رفتن خطا‌ها و اشتباهات در زندگی را نتیجه خود تنبیهی دانست و ادامه داد: گاهی ساکت بودن و واکنش نشان ندادن یک نوجوان نشان دهنده آرامش او نیست، بلکه خود تنبیهی دارد. البته خودکنترلی خوب است، اما محدودیت و محرومیت بیش از اندازه پرخاشگری به وجود می‌آورد.

این روانشناس، از والدین خواست علایق و سلایق خود را بر کودکان و نوجوانان تحمیل نکنند و متذکر شد: وادار کردن کودکان و نوجوانان به انجام کار‌هایی که به آن علاقه ندارند می‌تواند به منشا تربیتی پرخاشگری در آینده تبدیل شود. البته برخی از کودکان برای گرفتن تایید از والدین مطابق خواست آنان رفتار می‌کنند، اما وقتی به سنین نوجوانی می‌رسند، بازخورد دارند.

رفیعی، با بیان اینکه نوجوان نه کودک است؛ نه جوان، اضافه کرد: نوجوان بین فضای کودکی و جوانی گیر افتاده و بحران هویت دارد و هنوز خودش را نمی‌شناسد و نمی‌تواند با محیط پیرامون خودش انطباق پیدا کند و با دیگران سرشاخ می‌شود و لذا این عدم تعادل و هجوم افکار در نوجوانان به هم ریختگی ایجاد می‌کند و اگر از سوی والدین درک نشوند، تبدیل به رفتار‌های پرخاشگرانه و گاهی بزهکارانه خواهد شد.

وی امر و نهی بیش از اندازه در خانواده را یکی دیگر از عوامل پرخاشگری دانست و اضافه کرد: تنبیه فیزیکی نوجوان راه یادگیری پرخاشگری است. توهین کلامی و رفتاری، نادیده گرفتن حسن مالکیت و استقلال نوجوان نیز می‌تواند منشا پرخاشگری باشد. البته یک نوجوان اجازه ندارد هر کاری انجام دهد و یا در هر کاری دخالت کند، اما لازم است نوجوانان الفبای فکر کردن و تصمیم گرفتن و انتخاب کردن را یاد بگیرند تا از بحران هویت عبور کنند و به آرامش برسند.

این روانشناس خاطرنشان کرد: در برخی از مواقع نوجوانان در معرض آسیب‌های جنسی قرار دارند و نمی‌توانند این موضوع را با والدین مطرح کنند و لذا به صورت تنش و پرخاش بروز می‌دهند.

رفیعی، با بیان اینکه پارامتر‌های ژنتیکی هم می‌تواند عامل بروز پرخاشگری باشد، یادآور شد: معمولا عوامل روان شناختی پایه وراثتی دارند، اما محیطی که در آن زندگی می‌کنیم، نقش مهمی در روشن یا خاموش کردن پارامتر‌های ژنتیکی ایفا می‌کند.

وی با بیان اینکه هرچقدر یک نوجوان احساس هویت و استقلال و مالکیت داشته باشد و از نظر عاطفی تامین شود، تنش و پرخاشگری کمتری را تجربه می‌کند، گفت: هر رفتاری که والدین بین خودشان، با فرزندان و در ارتباط با دیگران دارند، برای کودکان و نوجوانان قابل یادگیری است و لذا والدین از توهین و بی احترامی به فرزندان بپرهیزند.

این روانشناس، با بیان اینکه در تربیت فرزندان هم مادر و هم پدر باید به ایفای نقش جداگانه خود بپردازند، گفت: پاسخ پرخاشگری و خشونت کودکان و نوجوانان، پرخاشگری و خشونت نیست، زیرا اگر با پرخاشگری پاسخ آنان را بدهیم، پرخاشگری را به عنوان یک رفتار تایید شده می‌پذیرند لذا باید کودکان و نوجوانان را به آرامش و مدارا دعوت کنیم و با آنان همراه شویم تا منشا مشکلاتشان را بررسی کنیم.

وی همچنین بر استفاده قانونمند از تکنولوژی برای کودکان تاکید کرد و متذکر شد: کودکان باید ارتباطات اجتماعی را یاد بگیرند و لذا والدین برای آرامش خودشان کودکان را در فضای بازی‌های کامپیوتری و موبایلی رها نکنند، زیرا فضای مجازی ارتباط کودکان با محیط را کم می‌کند و موجب پرخاشگری آنان می‌شود.