نشانههاي سرطان پروستات
پارسینه: سرطان چیست؟
وقتی سلولهاي قسمتی از بدن شروع به رشد کنترل نشده ميکنند، سرطان ایجاد ميشود. سلولهاي طبیعی، با الگوی نرمال تمام سلولهاي بدن تقسیم شده و رشد ميکنند. ولی سلولهاي سرطان ی اینگونه نیستند. آنها رشدشان را بی وقفه ادامه ميدهد و ازحد نرمال بیشتر تکثیر ميیابند.
با وجودی که انواع مختلف سرطان شناخته شده است، ولی ویژگی مشترک بین تمام انواع، همین رشد خارج از کنترل است.
انواع مختلف سرطان ، به شکل متفاوتی رفتار ميکنند. مثلاً سرطان ریه و پستان، بیماریهاي کاملاً متفاوتی هستند. سرعت رشد آنها و نیز پاسخ به درمانهاي مختلف، متفاوت است. به همین دلیل بیماران سرطان ی نیاز به درمانهایی دارند که مختص نوع خاص سرطان شان است. گاهی اوقات سلولهاي سرطان ی ميتوانند از غده سازندهشان جدا و خارج شده از طریق گردش خون یا سیستم لنفاوی در قسمتهاي دیگر بدن انتشار یابند. آنها ميتوانند در محلهاي جدید مستقر شده و انواع جدید غده ایجاد کنند.
به این حالت، متاستاز گفته ميشود. سرطان ی که به این طریق منتشر ميشود، سرطان متاستاتیک نامیده ميشود. با وجود انتشار سرطان به محلهاي جدید در بدن، همچنان با نام خاستگاه اولیهاش در بدن نامیده ميشود. بهعنوان مثال، اگر سرطان پروستات به استخوان انتشار یابد همچنان سرطان پروستات خوانده ميشود. اگر سرطان پستان به ریه، انتشار یابد، همچنان سرطان پستان است. به بازگشت سرطان ، در فردی که تحت درمان قرار گرفته و بدون علامت شده است، عود بیماری گفته ميشود.
سرطان پروستات چیست؟
پروستات
پروستات، غدهای است که فقط در مردان وجود دارد. این عضو زیر مثانه و دقیقاً جلوی رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) قرار گرفته است. اندازهای معادل گردو دارد.
مجرایی که ادرار را حمل ميکند و پیشابراه نامیده ميشود، از داخل پروستات عبور ميکند. پروستات حاوی سلولهاي ترشحکننده مایع منی ميباشد. این مایع، اثر محافظتی و تغذیهای روی اسپرم دارد.
رشد و تکامل پروستات از دوره جنینی شروع شده و تا زمان بلوغ مرد ادامه ميیابد. این رشد توسط هورمونهاي مردانه که آندروژن نامیده ميشوند، صورت ميگیرد. اگر سطوح هورمونهاي مردانه پایین باشد، غده پروستات رشد کافی نخواهد داشت و به سایز کامل و طبیعی خود نميرسد.
در مردان مسن، رشد قسمتی از پروستات که اطراف پیشابراه است، ادامه ميیابد. به این حالت هیپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH- Benign Prostatic Hyperplasia) گفته ميشود که نوعی رشد و بزرگ شدن غده بهصورت خوشخیم است. این حالت در دفع ادرار اختلال ایجاد ميکند. که باید درمان شود، ولی سرطان نبوده و رشد خوشخیم است.
سرطان پروستات
انواع مختلفی سلول در غده پروستات وجود دارند. ولی تقریباً تمام سرطان هاي پروستات از سلولهاي غدهای منشاء ميگیرند به این نوع سرطان ، آدنوکارسینوم گفته ميشود. بقیه اطلاعات آورده شده در زیر مربوط به آدنوکارسینوم پروستات است.
از هر 6 مرد، 1 نفر در طی زندگی به سرطان پروستات مبتلا ميشود و از هر 35 مرد، 1 نفر در اثر این بیماری ميمیرد. میزان مرگومیر ناشی از سرطان پروستات امروزه کاهش یافته و بیماری بسیار سریعتر تشخیص داده ميشود.
چه عواملی سرطان پروستات ایجاد ميکنند؟
سرطان پروستات، در اثر تغییراتی است که در DNA سلولهاي پروستاتی سرطان ی ایجاد ميشود. DNA، در ساختار ژنهاي انسان وجود دارد و کنترلکننده نحوه رفتار سلولهاست. DNA از والدینمان به ارث ميرسد. درصد کوچکی از سرطان هاي پروستات (حدود 10.5 درصد) مرتبط با این تغییرات ارثی است. سرطان پروستات، همچنین با سطوح بالاتر هورمون مرتبط است. سطوح بالای هورمون مردانه یا آندروژن، نقش مهميدر افزایش ریسک سرطان پروستات در بعضی از مردان ایفا ميکند. تحقیقات نشان ميدهند، مردانی که سطوح بالاتری از هورمونی با نام IGF-1 دارند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پروستات دارند.
ولی بسیاری دیگر از تحقیقات هم چنین اثری را نشان نميدهند. برای تأیید این فرضیه، مطالعات بیشتری روی این مبحث باید صورت گیرد. تا زمانیکه بهدرستی ندانیم چه عواملی سرطان پروستات ایجاد ميکنند، نميتوانیم ریسک فاکتورهای مرتبط با بیماری را شناسایی کنیم. ریسک فاکتور، هر عاملی است که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش ميدهد.
انواع مختلف سرطان ، ریسک فاکتورهای متفاوتی دارند. بعضی از آنها مثل سیگار، قابل کنترلند ولی بعضی دیگر، مثل سن فرد و یا سابقه خانوادگی بیماری، ثابت و غیرقابل تغییرند.
باید دانست که ریسک فاکتورها قطعی نیستند. بسیاری از افراد با یک یا چندین ریسک فاکتور هیچگاه، مبتلا به سرطان نميشوند، و نیز در بسیاری از افراد با سرطان ، هیچ نوع ریسک فاکتور شناختهشدهای یافت نميشود. برای بسیاری از این ریسک فاکتورها، ارتباط با سرطان پروستات، هنوز بهطور دقیق روشن نیست.
ریسک فاکتورهای سرطان پروستات
سن
قویترین ریسک فاکتور سرطان پروستات است. احتمال ابتلا به سرطان پروستات بعد از سن 50 سالگی افزایش ميیابد. تقریباً از هر 30 سرطان پروستات، 20 مورد بعد سن 65 سالگی تشخیص داده ميشود.
نژاد
به دلایل ناشناخته، این نوع سرطان در مردان افریقایی آمریکایی شایعتر از سایر نژادهاست.
همچنین در این نوع نژاد، احتمال داشتن بیماری پیشرفتهتر در زمان تشخیص و نیز مرگومیر ناشی از بیماری بیشتر است. این نوع سرطان در آسیاییها کمتر است. دلیل این اختلافات نژادی و ملیتی ناشناخته است.
ملیت
این نوع سرطان در آمریکای شمالی، اروپای شمال غربی شایعتر از سایر نواحی است. این سرطان ، در آسیا، افریقا و امریکای جنوبی و مرکزی کمتر است. دلایل این اختلاف ناشناخته است.
سابقه خانوادگی
سرطان پروستات در بعضی خانوادهها، شایعتر است. در مردانی که خویشاوندان درجه اول مبتلا به سرطان پروستات، (مثل پدر و برادر مبتلا)، احتمال ابتلایشان بهویژه اگر خویشاوندان در سنین پایین به این بیماری دچار شدهاند، بسیار بالاتر است.
عوامل ژنتیک
دانشمندان، ژنهاي وراثتی متعددی شناسایی کردهاند که ریسک سرطان پروستات را افزایش ميدهند. ولی اینها مسئول تعداد کمي از موارد ابتلا ميباشند. بررسیهاي ژنتیک برای بیشتر این ژنها در دسترس نیست و مطالعات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
رژیم غذایی
نقش دقیق رژیم غذایی روی سرطان پروستات، ناشناخته است ولی عوامل متعددی مورد بررسی قرار گرفته اند.
مردانی که مقدار زیادی گوشت قرمز و فرآوردههاي لبنی پرچرب مصرف ميکنند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پروستات دارند. این مردان معمولاً میوه و سبزیجات کمتری در رژیم غذایی خود دارند.
پزشکان هنوز مطمئن نیستند که کدامیک از عوامل فوق، احتمال سرطان را افزایش ميدهند.
چاقی
در مطالعات انجام شده، ارتباطی بین افزایش وزن، چاقی با افزایش ابتلا به سرطان پروستات شناخته نشده است. ولی تعدادی از مطالعات، بیانکننده این هستند که مردان چاق، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پروستات پیشرفته و مرگ ناشی از آن دارند.
فعالیت بدنی
در بیشتر مطالعات، ثابت نشده که فعالیت بدنی اثر کاهنده روی احتمال ابتلا به سرطان پروستات دارد.
ولی در بعضی از مطالعات، نشان داده شده است که سطوح بالای فعالیت فیزیکی، بهویژه در مردان مسن، ریسک سرطان پیشرفته را کاهش ميدهد. مطالعات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
عفونت و التهاب پروستات (پروستاتیت)
بعضی از مطالعات، بیانکننده این موضوعند که پروستاتیت (التهاب غده پروستات) با افزایش ریسک و احتمال سرطان پروستات همراه است ولی سایر مطالعات چنین ارتباطی را تأیید نميکنند.
بعضی از محققین همچنین ميخواهند بدانند آیا بیماریهاي انتقالیابنده از راه فعالیت جنسی، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش ميدهند یا خیر. تاکنون، مطالعات، چنین نتیجهای را ثابت نکرده و نتایج قطعی نیز برای این موضوع در دسترس نیست.
آیا سرطان پروستات قابل پیشگیری است؟
به دلیل اینکه دلایل قطعی سرطان پروستات ناشناخته است، امکان پیشگیری در اکثر موارد وجود ندارد. ولی بعضی از موارد قابل پیشگیریاند.
رژیم غذایی
با وجودی که نتایج تحقیقات هنوز قطعی و دقیق نميباشد، ميتوانید با تغییر رژیم غذایی خود تا حدی احتمال ابتلا را کاهش دهید. مقدار کمتری گوشت قرمز و چربی در رژیم غذایتان قرار دهید و سبزی و میوه بیشتر و تمام ردههاي غلات را مصرف کنید. روزانه، حداقل 5 واحد میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید. این راهنما، روش تغذیه سالم را به شما معرفی ميکند . با انجام این تغییرات، احتمال ابتلا به سایر انواع سرطان و بیماریهاي دیگر را هم کاهش ميدهید.
سیب زمینی، گریپ فروت و هندوانه، سرشار از ماده ای به نام لیکوپن هستند.
این ماده، از آسیب به DNA جلوگیری کرده و به کاهش احتمال سرطان پروستات کمک ميکند. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارند.بعضی تحقیقات نشان دادهاند که مصرف روزانه ویتامین E، ریسک ابتلا به سرطان پروستات را کاهش ميدهد. ولی در بعضی از مطالعات دیگر،ارتباطی بین ویتامین E و کاهش ریسک ابتلا به سرطان پروستات شناخته نشده است. حتی ممکن است احتمال ابتلا به بعضی از انواع بیماریهاي قلبی را هم افزایش دهد. سلینوم و املاح معدنی هم ميتوانند ریسک ابتلا را کاهش دهند.
مطالعه بزرگی صورت گرفت تا مشخص شود که آیا ویتامین E و سلینوم، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش ميدهند یا نه. بعد 5 سال استفاده، نتایج نشان دادند که هیچ کدام آنها نقشی در کاهش احتمال ابتلا به سرطان نداشتند.
از طرف دیگر مکملهاي حاوی ویتامین A (بتاکاروتن) احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش ميدهند. در نتیجه قبل شروع مصرف هر نوع ویتامین یا مکمل دیگر، حتما با پزشکتان مشورت کنید.
داروهای طبی
در یک مطالعه نشان داده شد، در مردانی که داروی فیناستراید (Proscar) finasteride دریافت کردهاند، در مقایسه با آنهایی که فقط دارونما دریافت کردند، ریسک ابتلا به سرطان پروستات کاهش داشته. ولی این دارو عوارضی مثل کاهش میل جنسی، اختلال در انزال و انزال زودرس ایجاد ميکند. امروزه مشخص نیست که مصرف finastride برای کاهش احتمال سرطان پروستات، ایده خوبی است یا خیر. نتایج مطالعات در چند سال آینده تعیین کننده خواهند بود. سایر داروهایی که ممکن است اثر پیشگیرانه روی سرطان پروستات داشته باشند، هنوز مورد کارآزمایی بالینی قرار نگرفتهاند.
چگونه سرطان پروستات تشخیص داده ميشود؟
سرطان پروستات، بهصورت زودرس، اغلب با اندازهگیری سطح ماده PSA در خون (Prostatic Specific Antigen) که آنتیژن اختصاصی پروستات است، تشخیص داده ميشود.
روش تشخیصی زودرس دیگر، معاینه انگشتی رکتوم است. به دلیل قرارگیری پروستات در جلوی رکتوم، پزشک در طی معاینه انگشتی رکتوم، ميتواند هر نوع تورم، توده و نواحی سخت در پروستات را تشخیص دهد. این تغییرات ميتوانند سرطان ی باشند. اگر شما سالانه معاینه روتین پروستات انجام ميدهید و تصادفاً یکی از این معاینات، غیرطبیعی شوند، هر سرطان ی که داشته باشید، در این مرحله پایین که بهراحتی تشخیص داده ميشود، قابل درمانتر خواهد بود.
از سال 1990، این معاینه پروستات برای تشخیص زودرس سرطان پروستات بسیار شایعتر شده وبه همین دلیل مرگومیر ناشی از آن بسیار کاهش یافته است. ولی هنوز هم ناشناخته است که آیا این کاهش میزان مرگومیر نتیجه مستقیم این معاینات و آزمايشهاي تشخیصی است یا در نتیجه سایر عوامل مثل درمان بهتر و مناسبتر.
این روش برای افرادی که ریسک بالاتر دارند (چندین فامیل مبتلا به سرطان پروستات و در سن پایینتر) باید از سن 40 سالگی شروع شود. اگر بعد این توضیحات، یک مرد از پزشکش در مورد تصمیمگیری در مورد انجام این آزمايشهاي بررسی سؤال کند، باید تحت آزمایش قرار بگیرد مگر اینکه یک دلیل اساسی برای انجام ندادن آن وجود داشته باشد.
آزمایش سنجش سطح PSA خون
(Prostatic Specific Antigen) PSA، آنتیژن اختصاصی پروستات، مادهای است که توسط غده پروستات تولید ميشود. با وجودی که PSA به مقدار عمده در ترشحات منی وجود دارد، مقدار بسیار کمياز آن در گردش خون هم یافت ميشود. مقدار نرمال این ماده کمتر از در خون است. شانس سرطان پروستات با افزایش سطح PSA، افزایش ميیابد. اگر سطح PSA خون بین 4 تا 10 باشد، احتمال ابتلا به سرطان 25% افزایش ميیابد. اگر سطح آن به بالای 10 افزایش یابد، این شانس ابتلا به بالای 50% ميرسد. ولی حتی بعضی مردان با سطوح PSA کمتر از 4 هم ممکن است، سرطان پروستات داشته باشند.
عواملی که بهجز سرطان که باعث افزایش سطح PSA خون ميشوند شامل:
1. رشد و بزرگ شدن پروستات بهصورت خوشخیم[BPH]
Benign Prostatic Hyperplasia) )
این حالت، نوعی تورم غیر سرطان ی پروستات است که در بسیاری از مردان با افزایش سن ایجاد ميشود.
2. سن
سطوح PSA با افزایش سن، بهکندی افزایش ميیابد. حتی اگر سرطان نداشته باشید.
3. پروستاتیت
این حالت، به التهاب و عفونت پروستات گفته ميشود که در آن سطح PSA افزایش ميیابد.
انزال، باعث افزایش کوتاهمدت PSA ميشود و سپس به سرعت به حد نرمال باز ميگردد.
روشهاي جدیدتر سنجش سطح PSA وجود دارند که به شما کمک ميکنند متوجه شوید آیا به آزمايشهاي بیشتری نیاز دارید یا خیر.
استفاده از سطحPSA خون، بعد تشخیص سرطان
با وجودی که سنجش سطح PSA، اغلب برای تشخیص زودرس سرطان پروستات استفاده ميشود، کاربردهای دیگری هم دارد. در افرادی که تشخیص سرطان پروستات داده شده، این آزمايش همراه نتایج سایر روشهاي بررسی، برای تصمیمگیری در مورد نوع روش تشخیصی و درمانی کمککننده است. سطوح بسیار بالای PSA، به معنی گسترش سرطان به خارج از پروستات است. مقدار PSA همچنین ميتواند مشخص کند که چه نوع درمانی برای سرطان شما مؤثر است. چون بعضی از انواع درمان، روی سرطان ی که به غدد لنفاوی و یا سایر اعضای بدن انتشار یافتهاند، بیتأثیرند.
آزمايش PSA، همچنین کمک ميکند که مشخص کند آیا درمان تأثیرگذار و مناسب بوده، و یا اینکه سرطان بعد درمان، مجدداً عود ميکند.
اگر تصمیم گرفتهاید که تحت نظر قرار گیرید، سطوح PSA ميتواند مشخص کند که آیا سرطان در حال رشد است و یا درمان فعال و مداخله گر باید صورت گیرد. اگر سرطان پروستات بعد درمان اولیه، مجدداً بازگشت و عود کرد، و یا اگر به خارج از غده پروستات انتشار یافت و به سرطان متاستاتیک تبدیل شد، اندازهگیری مکرر سطح PSA، برای بررسی الگوی تغییر سطح آن، و نوسانات مقدار آن در اندازهگیریهاي مکرر، لازم است. سطح PSA، مشخص نميکند که فرد حتماً علامتدار ميشود و نیز مدت زنده ماندن او و پیش آگهی بیماریش چگونه است. بسیاری از افراد با سطوح بسیار بالای PSA، حال عمومي بسیار خوبی دارند و بعضی دیگر با سطوح بسیار پایینتر علامتدارند.
در بیماری پیشرفته نیز، الگوی افزایش PSA در اندازهگیریهاي مکرر این ماده مهم است. نه یک مقدار واحد اندازهگیری آن.
معاینه رکتوم (مقعد) توسط انگشت
برای انجام این معاینه، پزشک بعد پوشیدن دستکش و آغشته کردن انگشت خود به ماده مرطوب و نرم کننده، انگشتش را وارد رکتوم کرده تا هر نوع ناحیه نامنظم و یا سخت در لمس که ميتواند سرطان ی باشد را تشخیص دهد. غده پروستات مجاور رکتوم است و اغلب سرطان ها در ناحیهای از غده که با این روش معاینه قابل بررسیاند، آغاز ميشوند. با وجودی که آزمایش مقداری ناراحتکننده است ولی فرد احساس درد نميکند و فقط مدت کوتاهی طول ميکشد.
این معاینه نسبت به اندازهگیری سطح PSA، دقت تشخیصی و حساسیت پایینتری دارد ولی گاهی ميتواند سرطان را در مردانی با سطوح طبیعی PSA، تشخیص دهد. به همین دلیل امروزه توصیه ميشود، در زمان انجام غربالگری سرطان پروستات جهت تشخیص زودرس بیماری، هر دو روش معاینه رکتوم توسط انگشت و اندازهگیری سطح PSA همزمان باید انجام شوند. این روش معاینه، در فردی که تشخیص سرطان پروستات برایش گذاشته شده هم انجام ميشود. با این کار، مشخص ميشود که آیا سرطان به خارج از غده پروستات انتشار داشته یا خیر. همچنین به تشخیص عود سرطان بعد درمان کمک ميکند.
اولترا سونرگرافی از راه رکتوم
در این روش از امواج صوتی، برای ایجاد یک تصویر از پروستات روی صفحه تلویزیون استفاده ميشود.
برای انجام این آزمايش، یک لوله کوچک داخل رکتوم قرار داده ميشود. از این لوله، امواج صوتی خارج ميشوند که وارد پروستات شده و اکوهایی تولید ميکند که مجدداً توسط این لوله باز جذب ميگردد. توسط یک کامپیوتر، الگوی این اکوها بهصورت تصویر سیاه و سفید از پروستات ایجاد ميشود. این آزمايشها تنها چند دقیقه طول ميکشد. ممکن است در حین وارد شدن لوله تولید امواج به داخل رکتوم خود، احساس ناراحتی کنید ولی اینکار اصلاً دردناک نیست.
این روش سونوگرافی اغلب در حین نمونهبرداري پروستات، بهعنوان راهنمای سوزن نمونهبرداري جهت وارد شدن به منطقه درست از غده استفاده ميشود.
اگر به سرطان مشکوک شدیم، چه باید کرد؟
نشانههاي احتمالی سرطان پروستات
سرطان پروستات در مراحل اولیه، اغلب هیچ علامتی ایجاد نميکنند. توسط سنجش PSA و معاینه رکتوم توسط انگشت تشخیص داده ميشود. اختلال دفع ادرار، نشانه سرطان پیشرفته است. ولی اغلب این مشکل به دلیل یک بیماری بسیار خفیف و شایع به نام رشد و بزرگ شدن پروستات بهصورت خوشخیم(BPH) ، ایجاد ميشود.
-
اختلال در حفظ نعوظ (ناتوانی جنسی)
-
وجود خون در ادرار
-
درد روی ستون مهرهها، دندهها و سایر استخوانهاي بدن
-
ضعف، بیحسی پاها و اندام تحتانی
-
بیاختیاری ادرار و مدفوع
مجدداً باید ذکر کرد که بسیاری بیماریهای دیگر هم علائم بالا را ایجاد ميکنند. اگر علائم مشخص و یا نتایج آزمایشهاي تشخیصی زودرس جهت غربالگری بیماری، بیانکننده وجود سرطان باشد، پزشکتان بیوپسی پروستات انجام ميدهد تا وجود بیماری را قطعی کند.
نمونهبرداري پروستات
روش قطعی تشخیص سرطان ، نمونهبرداري است در طی نمونهبرداري، بافتهاي پروستات جدا شده و برای بررسی بیشتر از نظر وجود سلولهاي سرطان ی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده ميشود.
نمونهبرداري با سوزن، شایعترین روش است که در اینجا در موردش توضیح داده ميشود:
برای انجام این نوع نمونهبرداری، یک لوله کوچک داخل رکتوم قرار داده ميشود. این لوله، امواج رادیویی تولید ميکند که منجر به تولید تصویری از پروستات روی یک صفحه ویدیویی کوچک ميشود.
به این روش اولتراسونوگرافی از داخل رکتوم گفته ميشود. همزمان با این کار، پزشک یک سوزن نازک را از جدار رکتوم عبور ميدهد تا به غده پروستات برسد. این کار با هدایت اولتراسونوگرافی صورت ميگیرد. وقتی سوزن بیرون کشیده ميشود، تکه کوچکی از بافت پروستات را با خود جدا ميکند. بعضی از پزشکان، این بیوپسی را از راه پوست بین رکتوم و کیسه بیضه انجام ميدهند.
با وجودی که بهنظر ميرسد این آزمايش دردناک باشد، ولی اغلب تنها ناراحتی کمي ایجاد ميکند، چون به سرعت انجام ميشود. بهتر است پزشک ناحیه ورود سوزن را مدتی قبل انجام کار، بیحس کند. نمونههاي مختلف، اغلب حاوی قسمتهاي مختلف غده پروستات هستند. از پزشکتان سؤال کنید که چه تعداد نمونه لازم است. انجام بیوپسی حدودا 15 دقیقه طول ميکشد و اغلب در مطب پزشک، انجام ميگیرد.
بیمار قبل و بعد انجام نمونهبرداری، برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت، تحت درمان آنتیبیوتیکی قرار ميگیرد. چندین روز بعد انجام آن، فرد ممکن است سوزش و در حین ادرار کردن، وجود خون در ادرار و یا مختصری خونریزی از رکتوم داشته باشد. بعضی مردان بعد انجام بیوپسی به مدت 1 تا 2 ماه در ترشحات منی خود، خون دارند.
ممکن است سرطان ناحیه کوچکی از پروستات را درگیر کرده باشد، به همین دلیل، گاهی اوقات با وجودی که فرد سرطان دارد، نمونهبرداری قادر به تشخیص آن نیست. به این حالت، منفی کاذب گفته ميشود. اگر بیوپسی شما قادر به تشخیص سرطان نباشد و جواب آن منفی کاذب گزارش کند ولی پزشکتان از نظر بالینی شک قوی به وجود سرطان داشته باشد، نمونهگيري مجدد حتماً لازم است.
درجهبندی سرطان پروستات
نمونه کوچک بیوپسی به آزمایشگاه فرستاده ميشود. در آنجا نمونه از نظر وجود سلول سرطان ی، تحت بررسی قرار ميگیرد. اگر سلول سرطان ی دیده شود، نمونه از نظر تکامل بافتی، درجهبندی ميشود.
درجهبندی سرطان کمک ميکند که پیشبینی کنیم سرعت رشد و انتشار سرطان چگونه است.
درجهبندی سرطان پروستات براین اساس است که، سلولهاي موجود در نمونه بافتی تا چه حد شبیه سلولهاي اصلی غده پروستات هستند. آنهایی که بسیار متفاوت از سلولهاي طبیعی باشد، بهعنوان سلولهاي سرطان ی با رشد سریع شناسایی ميشوند. به سیستم نمرهدهی و درجهبندی سرطان پروستات، سیستم گلیسون گفته ميشود.
نمونهها، از دو محل مختلف پروستات تهیه شده و هر کدام از 1 تا 5 نمرهدهی ميشوند. و اعداد نمردهدهی با هم جمع ميشوند تا به سرطان یک نمره گلیسون داده شود. هر چه نمره داده شده پایینتر باشد، سلولهاي نمونه بیشتر شبیه سلولهاي اصلی غده پروستات هستند و درجه سرطان پایینتر و پیش آگهی بهتری دارد. و برعکس، نمره بالاتر به معنی شباهت کمتر به بافت اصلی و رشد و پیشرفت سریعتر بیماری است. این درجهبندی نقش بسیار مهمي در تصمیمگیری درمانی دارد. گاهی اوقات سلولهاي نمونه بافتی نه مشابه سلولهاي سرطان ی و نه شبیه سلولهاي طبیعی پروستات هستند. در این شرایط باید نمونههاي بافتی بیشتری تهیه شود.
موارد دیگری که در گزارش نمونهبرداری ميبینید
گزارش پاتولوژی علاوه بر تعیین درجه و شدت سرطان (در صورت وجود)، اطلاعات دیگری هم ميدهد که شامل، تعداد نمونههاي حاوی سرطان (مثلاً از 12 نمونه تهیه شده، 7 مورد حاوی سلولهاي سرطان ی بودند)، مقدار و درصد سرطان در هر دسته که بهصورت درصد بیان ميشود، توضیح اینکه آیا سرطان یک طرفه بوده (در سمت راست یا چپ پروستات) و یا دو طرفه و هر دو سمت را درگیر کرده بود.
بعد آزمايشهاي تشخیصی: مرحلهبندی سرطان
اگر در نمونهگيري، سرطان تشخیص داده شود، آزمايشهاي تشخیصی بیشتری برای بررسی میزان انتشار و گسترش سرطان باید صورت گیرد. به این کار، مرحلهبندی سرطان گفته ميشود. مرحلهبندی بسیار مهم است. چون روش درمانی بیماری و پیش آگهی بهبود آن، بستگی به مرحله سرطان دارد.
براساس معاینه فیزیکی رکتوم توسط انگشت، نتیجه سطح PSA خون و نمرهدهی گلیسون برای سرطان و چندین آزمايش تشخیصی دیگر، مرحله سرطان تعیین ميشود. معاینه فیزیکی کامل که شامل همین معاینه انگشتی رکتوم هم ميشود، نقش بسیار مهميدر مرحلهبندی سرطان دارد. پزشک باید سایر قسمتهاي بدن را هم بررسی کند تا متوجه شود آیا سرطان در بدن پخش و منتشر شده است یا خیر و همچنین در مورد سایر علائم بیماری مثل درد استخوان که نشانه انتشار بیماری به استخوان است از بیمار سؤال کند.
روشهاي تصویربرداری که برای مرحلهبندی سرطان انجام ميشوند
1. اسکن استخوان
شایعترین محل انتشار پروستات، استخوانهاست. (حتی اگر این حالت ایجاد شود، هنوز بهعنوان سرطان پروستات شناخته ميشود و نه سرطان استخوان). اسکن استخوان برای نشان دادن اینکه آیا سرطان ، از غده پروستات به استخوانها انتشار یافته یا نه، صورت ميگیرد.
برای انجام این آزمايش، ماده رادیواکتیو به فرد تزریق ميشود. دوز و مقدار ماده رادیواکتیو بسیار کم بوده و عوارض جانبی خاص ایجاد نميکند. ماده رادیواکتیو به سلولهاي استخوانی که غیرطبیعی و بیمارند متصل شده و در اسکن استخوان بهصورت نقاط داغ خود را نشان ميدهند. این نواحی ميتواند نشاندهنده سرطان یا ناشی از ارتریت و یا سایر بیماریهاي استخوانی باشند. در نتیجه، بعد مثبت شدن اسکن استخوان، آزمايشهاي تشخیصی دیگری باید صورت گیرد تا تشخیص قطعی شود.
2. سی.تی.اسکن
این، نوعی خاص از گرافی اشعه x است. یک سری از تصاویر از زوایای مختلف باید گرفته شود. سپس این تصاویر، توسط کامپیوتر با هم ترکیب ميشوند تا یک تصویر با جزئیات بیشتر ایجاد شود.
قبل از تهیه اولین سری تصاویر، ممکن است لازم باشد ماده حاجب خوراکی بخورید. این ماده حاجب کمک ميکند که محدوده رودهها مشخص شود، در نتیجه ظاهری متفاوت نسبت به غده خواهد داشت. همچنین ممکن است لازم باشد که ماده حاجب بهصورت تزریقی دریافت کنید. سی.تی.اسکن این امکان را ميدهد که مشخص کند آیا سرطان به غدد لنفاوی لگن انتشار یافته یا خیر. غدد لنفاوی شبکهای از تجمعات گلبولهاي سفید با اندازه حدود لوبیا هستند که با عفونت مقابله ميکنند. سی.تی.اسکن مدت زمان بیشتری از عكسهاي ساده با اشعه x طول ميکشد. برای این کار لازم است، روی یک میز دراز بکشید و از یک دستگاه حلقهای شکل عبور کنید.
3.MRI
این روش تصویربرداری هم مشابه سی.تی.اسکن است، با این تفاوت که در این روش بهجای اشعه x از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی برای ایجاد تصویر استفاده ميشود. MRI یک تصویر کاملاً واضح ایجاد ميکند تا پزشک بهتر بتواند تشخیص دهد که سرطان به کیسههاي تولید کننده منی (وزیکول سمنیال) یا مثانه انتشار یافته یا خیر. انجام MRI مدت زمان بیشتری نسبت به CT اسکن و حدوداً یک ساعت طول ميکشد. در طی انجام این تصویربرداری، شما در یک محفظه لولهای شکل باریک که ممکن است به نظرتان محدودکننده و ناراحتکننده باشد دراز ميکشید. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر، بسیاری از پزشکان یک لوله کوچک در رکتوم بیمار قرار ميدهند. این لوله در حدود 30 تا 45 دقیقه باقی ميماند و تا حدی ناراحتکننده ميباشد. در این حالت هم مشابه سی.تی.اسکن، ماده حاجب به داخل ورید تزریق ميشود.
4. نمونهگيري غدد لنفاوی
این روش، برای بررسی انتشار سرطان به غدد لنفاوی مجاور انجام ميگیرد که در صورت انتشار، جراحی برای درمان سرطان اغلب یک انتخاب نیست و پزشک سایر راههاي درمانی را در نظر ميگیرد. انواع مختلف روشهای نمونه برداری وجود دارند.
5. نمونهبرداری یا بیوپسی جراحی
ممکن است جراح از طریق برش کوچکی که در قسمت تحتانی شکم ایجاد ميکند، غدد لنفاوی را خارج سازد. این روش نمونهبرداری حین عمل جراحی برای برداشت پروستات صورت ميگیرد. این غدد لنفاوی در زمانی که شما همچنان بیهوش هستید، مورد بررسی قرار ميگیرند. اگر غدد لنفاوی سرطان ی باشند، عمل جراحی متوقف ميشود. چون در این حالت برداشت پروستات تأثیری روی درمان سرطان نخواهد داشت. و حتی منجر به عوارض جانبی خاصی شود.
6. لاپاراسکوپی
در این روش، لولههاي بلند و بسیار نازکی که از طریق برشهاي بسیار کوچکی که در جدار شکم ایجاد ميشود، در شکم جاسازی ميشوند تا بتوان غدد لنفاوی اطراف پروستات را بهخوبی بررسی کرد. این غدد لنفاوی، توسط ابزار خاصی که در این لولهها تعبیه شدهاند، خارج ميشوند. به دلیل اینکه در این روش هیچ برشی ایجاد نشده، بعد از یکی دو روز بهبودی کامل ایجاد شده و جای عمل هم خیلی کم باقی ميماند. این روش خیلی شایع نیست ولی معمولاً در افرادی که نميخواهند تحت جراحی قرار ميگیرند مثل مردانی که توسط پرتودرمانی بهتنهایی درمان ميشوند، انجام ميگیرد.
7. آسپیراسیون با سوزن باریک
در این روش، پوست بیحس شده و با استفاده از هدایت CT اسکن، سوزن نازک از پوست عبور داده ميشود تا به غدد لنفاوی برسد و از آنها نمونههاي بافتی جدا کند. این روش، نوعی نمونهبرداری سرپایی بوده و فرد چند ساعت بعد از انجام آن مرخص ميشود. امروزه این روش خیلی شایع نیست.
برای مرحلهبندی سرطان ، تمام روشهاي فوق در کنار هم گذاشته ميشود:
سیستم مرحلهبندی سرطان ، روشی برای توصیف میزان گسترش و انتشار سرطان است. روشهاي مختلف مرحلهبندی برای سرطان پروستات وجود دارد. عوامل مختلف در تصمیم برای تعیین مرحلة سرطان باید به حساب بیایند. مرحلة سرطان بهصورت نمرهدهی از 1 تا 4 با اعداد لاتین بیان ميشود. هرچه عدد داده شده کمتر باشد، میزان انتشار سرطان کمتر است و هرچه عدد بالاتر باشد، مثلاً مرحلة 4 (IV) به معنی بیماری جدیتر است. پزشک بعد بررسی نتایج تمام آزمايشهاي شما، مرحلة سرطان تان را خواهد گفت. از پزشکتان بخواهید مرحلة سرطان را به شکلی که برایتان قابل فهم است توضیح دهد تا به کمک یکدیگر بتوانید بهترین درمانی که برایتان مناسب است را انتخاب کنید.
مرحلهبندی بالینی
دو روش مختلف مرحلهبندی سرطان پروستات وجود دارد. مرحلهبندی بالینی، بهترین تخمین پزشکتان در زمینة میزان گسترده بودن بیماری براساس نتایج معاینه بالینی، آزمايشهاي آزمایشگاهی و سایر روشهاي تشخیصی است که انجام دادهاید.
مرحلهبندی پاتولوژیک
اگر تحت جراحی قرار گرفتهاید، نمونههاي بافتی برداشته شده و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار ميگیرد. نتایج بدست آمده، تحت مرحله بندی پاتولوژیک قرار ميگیرند. این بدین معناست که در صورتی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اید، مرحلة سرطان شما ميتواند تغییر کند. مرحله بندی پاتولوژیک بسیار دقیقتر از مرحله بندی جراحی است. مراحل مختلف سرطان پروستات در جدول زیر آمده است.
تظاهرات بالینی |
مرحله |
غده هنوز تنها محدود به خود پروستات است و در طی برداشت از طریق پیشابراه، تشخیص داده شده است.
انتشاری به غدد لنفاوی و یا سایر اعضا وجود ندارد. در سیستم نمرهدهی گلیسون نمرهای بین 2 تا 4 ميگیرد. و کمتر از 5% نمونة بافتی حاوی سلولهاي سرطان ی هستند. |
I |
غده همچنان محدود به پروستات بوده و به غدد لنفاوی و یا اعضای دور انتشار نداشته و یکی از موارد زیر وجود دارد: در طی برداشت از طریق پیشابراه، تشخیص داده ميشود. در سیستم نمرهدهی گلیسون، نمرة بالای 5 گرفته و کمتر از 5% نمونة بافتی حاوی سلولهاي سرطان ی است. در طی برداشت از راه پیشابراه، تشخیص داده ميشود و بیش از 5% بافتی حاوی سلولهاي سرطان ی است. این مرحلة سرطان به دلیل سطح بالای PSA خونی تشخیص داده ميشود. این مرحله توسط معاینه رکتوم توسط انگشت و یا توسط اولتراسونوگرافی از راه رکتوم قابل تشخیص نیست و از طریق بیوپسی با سوزن مشخص ميشود.
گاهی توسط معاینه رکتوم توسط انگشت و یا اولتراسونوگرافی از راه رکتوم تشخیص داده ميشود |
II |
غده به خارج از پروستات انتشار یافته و ممکن است به وزیکول سمینال و یا کیسههاي منیساز گسترش یابد ولی به غدد لنفاوی و یا ساير قسمتهاي بدن انتشار نیافته است. |
IV |
یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر مثبت ميشود: سرطان به بافتهاي اطراف پروستات (بیش از کیسههاي منیساز)، از جمله عضلات کنترل کنندة ادار، رکتوم و دیوارة لگن، گسترش ميیابد. سرطان به غدد لنفاوی انتشار ميیابد. سرطان به سایر قسمتهاي دورتر بدن، گسترش ميیابد. |
درمان (چگونه سرطان پروستت درمان ميشود؟)
هدف از اطلاعات درمانی زیر، پیشنهاد پزشکی و بهعنوان جایگزین قضاوت و نظردهی تیم درمانی شما نیست. و برای کمک به شما و خانوادهتان برای کسب اطلاعات، تصمیمگیری و همکاری با پزشکتان است.
ممکن است پزشکتان دلایلی داشته باشد که روش درمانی کاملاً متفاوتی از این انتخابهاي درمانی کلی انجام دهد.
توضیحات کلی در مورد روش درمان
در زمان انتخاب بهترین روش درمان و کنترل سرطان تان، موارد زیادی وجود دارند که نیاز دارید به آنها فکر کنید. ممکن است بیش از یک نوع درمان، دریافت کنید. و حتی احساس کنید که نیاز دارید، در زمان بسیار کوتاهی تصمیم بگیرید. ولی به خودتان این فرصت را بدهید که تمام اطلاعاتی که نیاز دارید را بهدست آورید. با پزشکتان در این مورد مشورت کنید.
در درمان سرطان پروستات، باید موارد زیر هم در نظر گرفته شود:
-
سن و مدت زمانی که انتظار ميرود فرد بیمار زنده بماند.
-
سایر مشکلات پزشکی جدی که فرد دارد
-
مرحله و درجه بندی سرطان بیمار
-
احساس شما و نظر پزشکتان در مورد نیاز به درمان سرطان
-
شانس اینکه هر نوع روش درمانی، چه مقدار سرطان را بهبود ميدهد.
-
نظر و احساس شما در مورد عوارض شایع هر نوع روش درمانی
-
ممکن است نیاز داشته باشید با فرد دیگری مشورت کنید، بهویژه اگر انتخابهاي درمانی متعددی داشته باشید. سرطان پروستات بیماری پیچیدهای است و پزشکان ممکن است در مورد بهترین انتخابهاي درمانی با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند. مشورت با پزشکانی که در چند نوع درمان تخصص دارند، بسیار کمککننده است. در این حالت باید مزایای هر نوع درمان را در مقابل عوارض، خطرات و معایب آن سنجید.
درمان انتظاری
به دلیل رشد کند سرطان پروستات، بسیاری از مردان (بهویژه افرادی که مسنتر بوده و یا سایر مشکلات سلامتی اصلی را دارند) برای سرطان شان نیازی به درمان ندارند. در مقابل، پزشکشان روش درمان انتظاری را برای آنها توصیه ميکند. این نوع برخورد با بیماری، شامل نظارت نزدیک روی سرطان با آزمايش سنجش PSA بدون هیچ روش درمانی مثل جراحی و یا رادیوتراپی است. این روش، در صورتیکه سرطان ، هیچ علامتی ایجاد نکند، رشد کندی داشته باشد، اندازة کوچکی داشته باشد و تنها محدود به یک قسمت پروستات باشد انتخاب مناسبی است. در صورتیکه جوانتر، سالمتر و سرطان با رشد سریع داشته باشید، کمتر شایع است. در این زمان، درمان انتظاری، یک درمان مقرون بهصرفه در مردان که سرطان با رشد کند دارند ميباشد. چون در این افراد مشخص نیست که آیا درمان فعال به بقای بیشتر کمک ميکند یا خیر. بسیاری از مردان، به دلیل عوارض زیاد درمان، ترجیح ميدهند، تحت درمان انتظاری قرار گیرند. ولی بعضی دیگر، عوارض جانبی درمان انتظاری را برای تخریب و از بین بردن سرطان تحمل کرده و آن را به درمان انتظاری ترجیح ميدهند. درمان انتظاری به معنای نادیده گرفتن بیماریتان نیست. بلکه بدین معناست که پزشکتان به دقت آنچه برایتان پیش ميآید را تحتنظر ميگردد. بهتر است هر 3 تا 6 ماه تحت سنجش PSA خون و معاینه رکتوم توسط انگشت قرار گیرید و سالانه از پروستات شما، بیوپسی تهیه شود. در این حین، اگر علامتدار شدید و یا سرطان تان شروع به رشد سریع کرد، باید درمان فعال دریافت کنید. یک مشکل این نوع برخورد این است که شانس پیشرفته شدن سرطان را زیاد ميکند و این باعث محدود شدن انتخابهاي درمانیتان ميشود.
جراحی
شایعترین روش جراحی سرطان پروستات، برداشت قسمت اصلی پروستات و جداسازی آن از طریق پیشابراه است.
1. برداشتن قسمت اصلی و عمدة پروستات
این جراحی برای درمان سرطان ، استفاده ميشودو در زمانیکه بهنظر ميرسد سرطان به خارج غده انتشار نیافته، قابل انجام است. کل غدة پروستات و بعضی از بافت اطراف آن برداشته ميشود. 2 نوع روش جراحی برداشت قسمت اصلی پروستات وجود دارد.
برداشت قسمت عمدة پروستات از ناحیه خلف پوبیس (شرمگاهی)
این روش، شایعترین روش جراحی است و برش جراحی در قسمت تحتانی شکم داده ميشود.
در حین این عمل ممکن است تحت بیهوشی عمومي قرار بگیرید و در خواب عمیق باشید و یا تنها بهصورت موضعی، توسط دارو، نیمة تحتانی بدنتان بیحس شود تا احساس خواب آلودگی و آرامش کنید (بیحسی نخاعی و اپیدورال)
پزشکتان ممکن است در ابتدا غدد لنفاوی اطراف پروستات را بردارد و زیر میکروسکوپ تحت بررسی قرار دهد. اگر هرکدام از این غدههاي لنفاوی، حاوی سلولهاي سرطان ی باشد، به این معنی است که سرطان در بدن پخش شده است. در این حالت به دلیل اینکه سرطان انتشار یافته، دیگر با برداشتن پروستات، قابل درمان نیست، پزشک ميتواند عمل جراحی را متوقف کند.
اعصاب کنترلکنندة نعوظ، بسیار به پروستات نزدیکند. (این روش جراحی، جراحی همراه حفظ اعصاب است.) این روش، ریسک ناباوری ناشی از اختلال نعوظ را کاهش ميدهد ولی به صفر نميرساند. اگر در گذشته قادر به حفظ نعوظ خود بودهاید، پزشک سعی ميکند که کاری انجام دهد که به آنها آسیب وارد نکند. در صورت گسترش سرطان به این اعصاب، پزشک آنها را برميدارد. حتی اگر این اعصاب حفظ شوند، حداقل چند ماه بعد جراحی طول ميکشد تا خاصیت نعوظ برگردد.
برداشت قسمت عمدة غده از طریق پرینه
در این روش، جراح، برش را در پوست بین آنوس و رکتوم ایجاد ميکند. روش حفظ عصب با این روش عمل از راه پرینه، مشکلتر است و غدد لنفاوی هم قابل برداشت نیستند. ولی بعضی جراحان، در صورت نیاز، ميتوانند بعضی غدد لنفاوی را به روشهاي دیگر بردارند. چون این روش جراحی، اغلب کوتاهتر است، اینکار بیشتر در مردانی که نیازی به جراحی حفظ عصب ندارند و یا سایر مشکلات پزشکی را دارند که کار کردن به روش اولیه را مشکل ميسازد انجام ميگیرد. این عمل از جراحی 5/1 تا 4 ساعت طول ميکشید. جراحی از طریق پرینه و مقعد معمولاً مدت زمان کمتری نسبت به این عمل از طریق خلف شرمگاهی و یا خلف پوبیس انجام ميکشد. بعد جراحی حدود 3 روز بیمار در بیمارستان بستری ميماند و مدت زمان متوسط که فرد ميتواند در منزل بماند و سرکار نرود حدود 3 هفته است. در بیشتر موارد ميتوان قبل جراحی، از بیمار خون گرفت تا مجدداً در حین جراحی در صورت نیاز، به او تزریق شود. معمولاً یک کاتتر ادراری یا سوند تعبیه ميشود که بعد از جراحی که فرد نیمه هوشیار است، ادرارش را تخلیه کند. این سوند حدود 3.1 هفته باقی ميماند و سپس کشیده ميشود و فرد ميتواند خودش ادرار کند.
برداشتن قسمت عمدة پروستات به روش لاپاراسکوپی
هر دو روش قبلی که توضیح داده شدند، جراحی باز بودند که در آنها، جراح یک برش بزرگ روی شکم ایجاد ميکند تا پروستات را خارج سازد. یک روش جدیدتر بهصورت ایجاد چندین برش کوچک روی شکم و استفاده از ابزارهای بزرگی برای خارج کردن غده است. این روش جراحی به تدریج شایعتر ميشود. این روش نسبت به روش جراحی باز هم مزایایی دارد. از جمله:
کاهش از دست دادن خون و درد، بستری بیمارستانی کوتاهتر، زمان بهبودی و دورة نقاهت کمتر.
حفظ عصب در این روش جراحی، راحتتر امکانپذیر است و عوارض جانبی این عمل، مشابه جراحی برداشت پروستات بهصورت جراحی باز است. به دلیل اینکه این روش جراحی هنوز هم نسبتاً جدید است، نتایج درازمدت آن هنوز مشخص نیست.
برداشتن پروستات از طریق مجرای پیشابراه
این عمل جراحی برای بهبود علائم بالینی است، مثل اختلال در دفع ادرار در مردانی که نميتوانند تحت سایر عملهاي جراحی قرار بگیرند. این عمل برای برداشت غده و یا رفع علائم بیماری بهکار نميرود. این عمل جراحی همچنین برای کاهش علائم نوع دیگری از التهاب خوشخیم و غیر سرطان ی پروستات (رشد و التهاب خوشخیم پروستات) استفاده ميشود. در طی این عمل جراحی، وسیلهای که انتهایش یک حلقة کوچک سیمي متصل شده، از داخل آلت تناسلی به داخل پیشابراه هدایت ميشود. حلقة سیمی، قسمتی از پروستات را که در تماس و نزدیکی پیشابراه است را داغ و جدا ميشود. برای این کار، نیازی به هیچ نوع برش جراحی نیست. هر دو روش با بیحسی نخاعی، که در آن بیحسی از کمر به پایین ایجاد ميشود و نیز بیهوشی عمومي قابل انجاماند. مدت جراحی معمولاً حدود یک تا دو ساعت است.
شما همچنین ميتوانید بعد یکی، دو روز بیمارستان را ترک کنید و بعد دو هفته، سرکارتان برگردید. بعد جراحی نیازمند سوند ادراری جهت تخلیة ادرارتان، به مدت 2 تا 3 روز خواهید بود. همچنین، مدت زمانی بعد جراحی در ادرارتان خون وجود خواهد داشت.
عوارض جانبی و خطرات برداشت قسمت عمدة پروستات
خطرات و عوارض جانبی که ممکن است در هر نوع جراحی و سرطان پروستات دیده شوند.
خطرات و عوارض جراحی
خطرات این جراحی، مشابه هر نوع جراحی بزرگ دیگر است. این خطرات شامل مشکلات مربوط به بیهوشی، خطر حملة قلبی، سکتة مغزی و لخته شدن خون در پاها، عفونت و خونریزی ميباشد. خطر و عوارض مربوط به شما، بستگی به سلامتی عمومیتان، سن و اقدامات درمانی پزشکتان دارد.
عوارض جانبی
عارضة جانبی عمدة این جراحی، عدم کنترل مثانه و بیاختیاری ادرار، عدم توانایی در حفظ نعوظ و در واقع نوعی ناتوانی جنسی است. این عوارض با انواع دیگر عمل جراحی هم دیده ميشوند ولی با جزئیات بیشتر در زیر توضیح داده شدهاند.
بیاختیاری ادرار
بیاختیاری به معنی، عدم کنترل ادرار و یا نشت کردن آن است. انواع مختلف بیاختیاری وجود دارند. این مشکل به لحاظ فیزیکی و هم از نظر عاطفی مشکلساز است. 3 نوع بیاختیاری وجود دارد:
1. بیاختیاری ناشی از استرس
که شایعترین نوع بیاختیاری بعد جراحی پروستات است. این مردان، به دنبال سرفه، خنده، زور زدن و یا فعالیت فیزیکی دچار نشت ادرار و بیاختیاری ميشوند.
2. بیاختیاری ناشی از سرریز شدن و درست تخلیه نشدن ادرار
این مردان، زمان زیادی برای ادرار کردن ميگذراند و قطر ادرار آنها بسیار باریک بوده و فشار و قدرت جریان ادراری پایینی دارند.
3. فوریت ادرار و بی اختیاری ناشی از فوری بودن دفع ادرار
این مردان، نیاز ناگهانی به دفع ادرار دارند.
در موارد نادر، مردان تمام توانایی دفع ادرار خود را از دست ميدهند. به این حالت بیاختیاری مدوام و ادامهدار گفته ميشود. کنترل طبیعی مثانه، در بسیاری از مردان، طی چند هفته تا چند ماه بعد جراحی باز ميگردد. پزشکان نميتوانند پیشبینی کنند که عملکرد هر فرد بعد جراحی به چه صورت خواهد شد. در مراکزی از دنیا که این جراحی بیشتر انجام ميگیرد و جراحان تجربة بیشتری دارند، مشکلات کمتری در زمینة بیاختیاری گزارش ميکنند. اگر با بیاختیاری ادرارتان مشکل دارید، به پزشکتان اطلاع دهید. پزشکتان باید از مشکل شما اطلاع داشته باشد و بتواند به شما کمک کند. ورزشهایی مثل تمرینهاي کگل وجود دارند که به شما کمک ميکنند که مثانهتان را تقویت کنید. روشهاي دارودرمانی و نیز جراحی وجود دارند که کمک کنندهاند.
ناتوانی جنسی
این ناتوانی به این معنی است که مرد نميتواند نعوظ کافی برای داشتن فعالیت جنسی داشته باشد. اعصابی که به نعوظ فرد کمک ميکنند، ممکن است طی جراحی، پرتودرمانی و یا سایر روشهاي درمانی آسیب ببینند.
در طی 3 تا 12 ماه اول بعد جراحی، ممکن است نتوانید بدون استفاده از درمان دارویی و یا سایر روشهاي درمانی، هیچ نعوظی داشته باشید. بعد آن، بعضی از مردان ميتوانند نعوظ داشته باشند و بعضی دیگر همچنان مشکل خواهند داشت. داشتن یا نداشتن نعوظ، بستگی به سن فرد و نوع عمل جراحی انجام شده دارد. هر چه فرد جوانتر باشد، بهتر ميتواند نعوظ خود را بازیابد و حفظ کند. در صورت داشتن نعوظ، ارگاسم هم به دنبال آن حاصل ميشود ولی باید دانست که در این زمان هنوز منی ساخته نميشود و این نوع ارگاسم، خشک و بدون خروج مایع خواهد بود. اگر در مورد مشکلات نعوظ، نگران هستید، با پزشکتان صحبت کنید.
عقیمی
در عمل جراحی برداشت قسمت عمدة پروستات (رادیکال پروستاتکتومی) مجاری بین بیضهها و پیشابراه قطع ميشوند. از طریق این مجاری، سلولهاي جنسی مرد یا اسپرم منتقل ميشوند. و این بدین معنی است که یک مرد دیگر نميتواند پدر شود. به دلیل اینکه اکثر افرادی که سرطان پروستات دارند مسن هستند، این موضوع معمولاً مشکلساز نیست. ولی اگر در مورد این موضوع نگرانی دارید با پزشکتان مشورت کنید تا توصیههاي لازم را به شما ارائه دهد.
لنفادم
عارضة شایع برداشتن مقدار زیاد غدد لنفاوی اطراف پروستات، لنفادم است که تورم و درد ایجاد ميکند. غدد لنفاوی، مسیری برای بازگشت مایع از تمام قسمتهاي بدن به قلب هستند. وقتی غدد لنفاوی برداشته ميشوند، مایع در پاها و یا اندامهاي تناسلی تجمع ميیابد. لنفادم اغلب با درمان فیزیکی قابل درمان است. ولی اغلب بهطور کامل بهبود نميیابند.
تغییر در اندازة آلت تناسلی
عارضة جانبی محتمل جراحی شامل کاهش طول آلت تناسلی و اختلال در تغییر سایز آن است.
رادیوتراپی یا پرتودرمانی
این روش، نوعی درمان با اشعههاي با انرژی بالا (مثل امواج x) برای خرد کردن و کشتن سلولهاي سرطان ی است. اشعه از خارج بدن (رادیوتراپی خارجی) و یا توسط وسایل رادیواکتیوی که داخل غده تعبیه ميشوند (رادیوتراپی داخلی) داده ميشود.
رادیوتراپی اغلب بهعنوان اولین درمان سرطان هاي با درجة پایین، که هنوز به خارج پروستات انتشار نیافتهاند و یا فقط به بافتهاي مجاور آن پخش شدهاند استفاده ميشود. این روش، همچنین در صورتیکه سرطان بهطور کامل برداشته نشود و یا مجدداً در نواحی از پروستات بعد از عمل جراحی باز گردد و عود کند استفاده ميشود. میزان بهبودی برای مردانی که با رادیوتراپی درمان شدهاند، مشابه مردانی است که تحت جراحی قرار گرفتهاند. اگر سرطان پیشرفتهتر باشد، رادیوتراپی برای خرد کردن غده و تسکین درد بهکار ميرود.
رادیوتراپی از راه یک منبع خارجی
این روش مشابه گرفتن یک گرافی ساده، و برای مدت طولانیتر است. هر درمان تنها چند دقیقه طول ميکشد. بیماران معمولاً 5 نوبت درمان در هفته و در یک کلینیک سرپایی برای مدت 7 تا 9 هفته دریافت ميکنند. درمان سریع و بدون درد است. امروزه از این روش کمتر از قبل استفاده ميشود. روشهاي درمانی جدیدتر، علاوه بر کاهش تماس اشعه با بافتهاي سالم، برای درمان مشکلات پروستات، بسیار دقیقترند. این روش ها، شانس بالاتری برای افزایش میزان موفقیت و کاهش عوارض جانبی درمان ایجاد ميکنند.
عوارض جانبی درمان با منبع خارج رادیوتراپی
عوارض جانبی ممکن زیر به نوع درمان استاندارد بستگی دارد و امروزه نسبت به گذشته بسیار کمتر شدهاند.
1. مشکلات رودهای
در حین و بعد درمان با رادیوتراپی با منبع خارجی، ممکن است دچار اسهال شوید، گاهی در مدفوعتان رگههاي خونی مشاهده ميکنید، نشت از راه مقعد و تحریکپذیری رودة بزرگ خواهید داشت.
بیشتر این مشکلات، با گذشت زمان از بین ميروند ولی در موارد نادر، عملکرد طبیعی روده، با خاتمة درمان، از بین نميروند.
2. مشکلات مثانه
ممکن است نیاز داشته باشید که بیشتر ادرار کنید، احساس سوزش ادرار داشته باشید و در ادرارتان خون مشاهده کنید. از هر 3 بیمار، در یک نفر، مشکلات مثانه ادامه ميیابد. و شایعترین مشکل هم تکرر ادرار و نیاز بیشتر به دفع ادرار است.
3. بیاختیاری ادرار
این به معنی ناتوانی در کنترل ادرار و یا مشکل بانشست آن است. با وجودی که این عارضه بعد درمان جراحی کمتر شایع است و دیده ميشود، احتمال بیاختیاری ادرار، به مدت چندین سال بعد جراحی و بهصورت سالانه، افزایش ميیابد.
4. ناتوانی جنسی و عقیمی
این بدین معنی است که یک مرد نميتواند نعوظ مناسب را برای داشتن رابطة جنسی مناسب حفظ کند. بعد از گذشت چندین سال، میزان عقیمي ناشی از رادیوتراپی مشابه جراحی ميشود. این حالت، درست بعد رادیوتراپی ایجاد نميشود. بلکه احتمال آن در طی سالها افزایش ميیابد. این نوع عقیمي توسط داروهای که روی نعوظ و حفظ آن اثر دارند بهبود ميیابد.
5. احساس خستگی
این درمان، خستگی شدیدی ایجاد ميکند و ممکن است تا چندین ماه بعد درمان هم از بین نرود و ادامه داشته باشد.
6. لنفاوم
اگر غدد لنفاوی تحت تأثیر امواج رادیویی و اشعه قرار گیرند، تجمع مایع در پاها و اندام تحتانی و نیز اندام جنسی و تناسلی محتمل است.
رادیوتراپی از راه یک منبع داخلی (براکیتراپی)
براکیتراپی با دوز پایین و یا دائمی، توسط ابزار کوچکی که داخل پروستات جاگذاری ميشود، صورت ميگیرد. به این ابزار کوچک گاهی دانه هم گفته ميشود. به دلیل اینکه اینها کوچک هستند، معمولاً ناراحتی مختصری ایجاد ميکند و حتی بعد تمام شدن محتوای رادیواکتیوشان، در محل باقی ميمانند.
نوع دیگری از براکیتراپی بهصورت استفاده از امواج با دوز پایین و یا موقتی است. که در این روش، با استفاده از سوزنهایی، لولههاي کوچک و نرم در داخل پروستات قرار داده ميشوند. یک مادة رادیواکتیو قوی هم داخل این لولهها برای مدت 5 تا 15 دقیقه قرار داده شده و سپس برداشته ميشود. برای انجام این نوع درمان، در بیمارستان بستری ميشوید. معمولاً 3 نوبت درمان، در طی 2 روز بستری در بیمارستان داده ميشود. بعد از آخرین نوبت درمان، لولههاي کوچک برداشته ميشوند. معمولاً این روش درمان با رادیوتراپی از طریق منبع خارجی ترکیب شده و در دوز کمتری نسبت به زمانی که به تنهایی استفاده ميشود، داده ميشود. به مدت یک هفته بعد این درمان، ممکن احساس درد در ناحیة بین کیسة بیضه و مقعد خود داشته باشید و رنگ ادرارتان هم قرمز تیره و مایل به قهوهای ميشود.
عوارض احتمالی این نوع رادیوتراپی (براکیتراپی)
اگر لولههاي کوچک که برای رادیوتراپی تعبیه ميشوند در بدنتان دارید، ممکن است برای چندین هفته، مقدار کمي اشعه از خود تولید کنند. با وجودی که اشعه خیلی از بدنتان دورتر نميرود، ممکن است به شما توصیه شود که در طی این مدت از زنان باردار و بچههاي کوچک دوری کنید. همچنین توصیه ميشود که در این زمان، در مواردی دقت کنید مثلاً در حین رابطة جنسی از کاندوم استفاده کنید.
تا حدود 1 هفته بعد جاگذاری این لولههاي کوچک، ممکن است در آن ناحیه درد داشته باشید و ادرارتان هم قهوهای شود. در موارد بسیار نادر، بعضی از این ابزارهای کوچک که بهعنوان دانه، مشخص ميشوند ممکن است از جای خود خارج شده و به سایر قسمتهاي بدن بروند. همانند رادیوتراپی از راه منبع خارجی، این روش هم ممکن است عوارض جانبی مثل اختلال در مثانه و رودهها و ناتوانی جنسی، داشته باشد. در صورت داشتن مشکل، با پزشکتان صحبت کنید. اغلب داروها و روشهاي درمانی مختلفی برای کاهش مشکلات وجود دارند.
جراحی به روش سرمادرمانی
این روش، گاهی اوقات برای درمان سرطان پروستات، با استفاده از لولههاي کوچک فلزی سرد، انجام ميشود. این روش تنها برای سرطان ی که هنوز در سایر قسمتهاي بدن پخش نشده و محدود به خود غدة پروستات است، استفاده ميشود و برای مردانی با غده پروستات بزرگ هم توصیه نميشود.
لولههاي کوچکی، در برش کوچکی که حد فاصل کیسه بیضه و معقد داده ميشود قرار داده ميشوند.
سپس گازهای بسیار سرد از راه این لولهها با فشار وارد ميشود. این گازها، کرههاي یخی تولید ميکنند که باعث تخریب غده پروستات ميشوند. بعضی از انواع بیحسی در حین این عمل، انجام ميگیرد. یک لوله باریک از راه شکم وارد منطقه فوق ميشود. در نتیجه زمانی که پروستات بعد عمل جراحی متورم ميشود، ادرار در مثانه تجمع نمیابد. بعد از این کار، 10 روز در بیمارستان بستری ميمانید. سوند ادراری فوق که از راه شکم وارد مثانه شده و ادرار را تخلیه ميکند، دو هفته بعد کشیده ميشود. بعد از این اقدام، درد و کبودی در محل وارد کردن لوله، وجود خواهد داشت.
در چندین روز اول، مقداری خون در ادرارتان خواهید داشت. تورم آلت تناسلی و کیسه بیضه بهصورت کوتاه مدت بعد جراحی به روش سرمادرمانی شایع خواهد بود.
عوارض احتمالی این روش جراحی
این روش، مزایا و معایبی خواهد داشت. به دلیل اینکه نسبت به جراحی برداشت قسمت عمده پروستات، کمتر تهاجمياست، خونریزی کمتر، مدت بستری کوتاهتر، دوره نقاهت کوتاهتر و درد کمتری به دنبال خواهد داشت. ولی منجمد کردن ميتواند به اعصاب مجاور غده پروستات آسیب وارد کند و باعث ناتوانی جنسی، عقیمي و بیاختیاری ادار شود. این عوارض جانبی، در این روش نسبت به جراحی برداشت قسمت عمده پروستات، شایعتر است.
منجمد کردن همچنین باعث آسیب به مثانه و رودهها ميشود. این آسیب ميتواند درد، احساس سوختگی و نیاز به خالی کردن مثانه و رودهها ایجاد کند.
اطلاعات پزشکان در مورد این روش درمان، در مقایسه با درمان جراحی و رادیوتراپی بسیار کمتر است.
به همین دلیل، بیشتر پزشکان، درمان جراحی با سرمادرمانی را بهعنوان اولین روشهاي درمانی سرطان پروستات توصیه نميکنند.
هورموندرمانی
هدف درمان هورمونی، کاهش سطح هورمون مردانه یا آندروژن مثل آزمايشوسترون است. هورمونهاي آندروژنی که اغلب در بیضهها ساخته ميشوند، منجر به رشد سلولهاي سرطان ی پروستات ميشود. کاهش سطح آندروژن، اغلب باعث کوچک کردن سرطان پروستات و کاهش رشد سلولهاي سرطان ی ميشود. هورموندرمانی ميتواند سرطان را کنترل کند ولی نميتواند آن را درمان کند. این روش جایگزین روش درمانی اصلی نميباشد. این روش اغلب در شرایط زیر انجام ميگیرد:
-
در مردانی که تحت درمانی و رادیوتراپی بهعنوان درمانهاي مناسب قرار نگرفتهاند.
-
در مردانی که سرطان به سایر قسمتهاي بدنشان انتشار یافته و یا بعد درمان اولیه، مجدداً بازگشته و عود کرده است.
این روش ممکن است همراه رادیوتراپی در مردانی که احتمال عود سرطان در آنها بالاست، انجام شود.
گاهی اوقات، این روش قبل از جراحی یا رادیوتراپی برای خرد و کوچک کردن غده استفاده ميشود.
با وجودی که هورموندرمانی، سرطان را درمان نميکند، باعث کاهش علائم آن ميشود. بعضی از پزشکان معتقدند اگر این روش هر چه زودتر و به محض رسیدن سرطان به مرحله پیشرفته، انجام بگیرد بهتر است ولی همه پزشکان با این فرضیه موافق نیستند.
چون تقریباً تمام انواع سرطان پروستات با گذشت زمان به هورموندرمانی مقاوم ميشوند، بعضی از پزشکان از روش درمان متناوب و موقت استفاده ميکنند. در این روش، داروها برای مدتی داده ميشوند. سپس قطع شده و مجدداً شروع ميشوند. یکی از فواید این کار این است که تا حدی بعضی از عوارض این درمان از جمله ناتوانی جنسی، کاهش میل جنسی و... در طی زمان کاهش ميیابند. مطالعاتی در حال انجام است تا مشخص شود آیا این روش نسبت به دادن ممتد دارو بهتر است یا بدتر.
انواع روشهاي هورموندرمانی
روشهاي مختلف هورمون درمانی وجود دارند. این روشها، هر دو روش جراحی و استفاده از داورهای کاهنده آزمايشوسترون یا مهارکننده مصرف آندروژن توسط بدن را شامل ميشوند:
1. ارکیکتومي و یا برداشتن بیضهها
با وجودی که این یک روش جراحی است، بیشترین اثر آن، بهعنوان قسمتی از هورموندرمانی است. در این عمل، جراح بیضهها را که مسئول تولید بیش از 90% آندروژن و اغلب آزمايشوسترون است، برميدارد.
در حالی که این عمل بسیار ساده است و برخلاف سایر روشهاي درمانی، بسیارکم هزینه است، به دلیل دائميبودن، اکثر مردان با قبول آن مشکل دارند. بیشتر مردانی که تحت این عمل جراحی قرار ميگیرند، دچار کاهش میل جنسی شده و نميتوانند نعوظ خود را کنترل کنند.
2. آنالوگها و یا مشابههاي هورمون LHRH (آنالوگهاي آزادکننده هورمون لوتئینه کننده)
این داروها، مشابه جراحی برداشت بیضه ها، سطح هورمون آزمايشرسترون را کاهش ميدهد.
داروهای آنالوگ ویا مهار کننده LHRH بهصورت تک دوز و ماهانه یا هر 3، 4، 6 یا 12 ماه داده ميشوند. با وجودی که این درمان، پرهزینهتر است و باید مکرراً ویزیت توسط پزشک صورت گیرد، اکثر مردان این روش را به روش جراحی برداشت بیضههایشان ترجیح ميدهند. وقتی آنالوگهاي LHRH برای اولین بار شروع ميشود، سطوح آزمايشرسترون خون، برای مدتی کوتاه قبل کاهش آن، زیاد ميشود. به این حالت، شعلهور شدن، گفته ميشود. مردانی که دچار متاستاز سرطان پروستات به استخوان شدهاند، در طی این مرحله شعله وری، دچار دردهای استخوانی ميشوند. برای کاهش این شعلهور شدن، داروهایی با عنوان ضدآندروژن، از چندین هفته قبل شروع درمان با داروهای آنالوگ LHRH داده ميشوند.
3. داروهای ضدLHRH
یک داروی جدید تحت عنوان آبارلیکس (abarelix) یا پلناکسیس (plenaxis) بهعنوان مهارکننده LHRH موجود است. این دارو سریعتر باعث کاهش سطح آزمايشوسترون ميشود و باعث شعلهوری هم نميشود. ولی تعداد کمياز مردان به این دارو حساسیت دارند.
به همین دلیل، این دارو به مردانی داده ميشود که نميتوانند سایر درمانهاي هورمونی را دریافت کنند.
این دارو فقط در بعضی از کلینیکها داده ميشود و تجویز آن بهصورت یک دوز هر 2 هفته یکبار برای ماه اول، و سپس هر 4 هفته یک بار است. بعد از دریافت دوز دارو باید حدود 30 دقیقه در مطب بمانید تا مطمئن شوید که به دارو حساسیت ندارید.
4. داروهای ضد آندروژن
این داروها، توانایی بدن را برای استفاده از هر نوع هورمون آندروژن ميبندد. حتی بعد از برداشتن بیضهها یا در حین درمان با LHRH، غده آدرنال، همچنان مقدار کمي آندروژن تولید ميکند. این داروهای ضد آندروژن، ميتواند همراه برداشتن بیضهها و یا داروهای آنالوگ LHRH مصرف شود تا نوعی مهار آندروژن بهصورت ترکیبی ایجاد کند تا یک مهار اساسی تمام آندروژنهاي تولید شده در بدن ایجاد شود.
5. سایر داروها
در گذشته، استروژن (هورمون زنانه) برای درمان سرطان پروستات استفاده ميشد. ولی به دلیل عوارض جانبی آن، امروزه آنالوگهاي LHRH و ضد آندروژنی استفاده ميشوند. ولی استروژن و یا سایر داروها مثل کتوکونازول (نیزورال) (nizoral)، در صورتیکه سایر درمانهاي هورمونی مؤثر نباشند، استفاده ميشوند
عوارض جانبی درمان هورمونی
برداشتن بیضهها، آنالوگهای LHRH، داروهای ضد LHRH، به دلیل تغییر در سطوح هورمونی منجر به ایجاد عوارضی ميشوند. این عوارض جانبی شامل:
-
کاهش میل جنسی
-
ناتوانی جنسی (ناتوانی در حفظ نعوظ)
-
گرگرفتگی (این عارضه با گذشت زمان کمتر و یا حتی برطرف ميشوند)
-
تندرنس، درد، حساسیت پستان و رشد بافت پستان
-
کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان (استئوپورز) که منجر به شکستگی استخوان ميشود.
-
کاهش تعداد گلبولهاي قرمز خون (منجر به کمخونی و آنمي ميشود)
-
حواسپرتی و تیرگی ذهن
-
کاهش حجم توده عضلانی
-
افزایش وزن
-
خستگی شدید
-
افزایش کلسترول خون
-
افسردگی
ریسک فشار خون بالا، بیماری قند یا دیابت، و حمله قلبی در مردانی که تحت درمان هورمونی قرار ميگیرند بیشتر است. بسیاری از عوارض جانبی قابل اجتناب و درمان هستند. مثلاً گرگرفتگی با استفاده از داروهای ضدافسردگی قابل درمانند. درمان رادیوتراپی کوتاهمدت پستان، ميتواند از بزرگ شدن آنها جلوگیری کند. داروهایی برای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان موجودند. افسردگی از طریق مشاورههاي روانشناسی و داروهای ضد افسردگی قابل درمان است. فعالیت فیزیکی ميتواند بسیاری از عوارض جانبی از جمله خستگی، افزایش وزن، احتمال پوکی استخوان و کاهش توده عضلانی را کاهش دهد. اگر آنمي و کمخونی ایجاد شود، اغلب بسیار خفیف بوده و علامت بالینی ایجاد نميکند. یک نگرانی افزایش یابنده روی این موضوع است که سرطان پروستات، منجر به ایجاد مشکلاتی روی تفکر، تمرکز و حافظه شود ولی این موضوع هنوز در مورد مردانی که سرطان پروستات دارند و تحت درمان هورمونی قرار ميگیرند، بررسی نشده است. مطالعات مختلف، تغییر در جنبههاي مختلف حافظه را نشان ميدهند. بعضی مطالعات نشان ميدهند که وقتی با درمان جنبهای از حافظه بدتر ميشود، جنبه دیگر بهبود ميیابد. مطالعه دیگر، هیچ تغییری نشان نميدهد برای بهدست آوردن نتیجه درست، مطالعات بیشتری باید صورت گیرند.
بحث درمورد هورموندرمانی
بعضی موضوعات در مورد هورموندرمانی، هنوز کاملاً مشخص نشدهاند از جمله، بهترین زمان برای شروع و توقف درمان و بهترین روش دادن و تجویز دارو و درمان. مطالعاتی روی این مطالب امروزه همچنان ادامه دارند. اگر ميخواهید تحت هورموندرمانی قرار بگیرید، از پزشکتان بخواهید که نوع درمانی که باید دریافت کنید و نیز عوارض جانبی آن را برایتان توضیح دهید.
شیميدرمانی
استفاده از دارو برای درمان سرطان است. این دارو اغلب بهصورت داخل وریدی استفاده ميشوند. بعضی از انواع این داروها بهصورت کپسولهاي خوراکی موجودند. وقتی دارو وارد جریان خون ميشود، در بدن منتشر شده تا به سلولهاي سرطان ی برسد و آنها را تخریب کند. شیميدرمانی گاهی اوقات وقتی سرطان پروستات به خارج از غده انتشار یافته و به هورموندرمانی جواب نميدهد، بهکار ميرود این روش، درمان استاندارد برای سرطان پروستات در مراحل اولیه نیست ولی در بعضی مطالعات، نشان داده شده است که شیميدرمانی اگر برای مدت کوتاهی بعد جراحی تجویز شود، مؤثر و کمککننده خواهد بود. این روش هم مثل هورموندرمانی باعث درمان و ریشه کنی سرطان نميشود.
این درمان، نميتواند تمام سلولهاي سرطان ی را تخریب کند ولی از راه کاهش سرعت رشد غده و کاهش علائم بالینی، کیفیت زندگی فرد را بهبود ميبخشد. انواع مختلف داروهای شیميدرمانی موجودند.
اغلب دو روش یا بیشتر همزمان داده ميشود تا تأثیر بهتری داشته باشد.
عوارض جانبی شیميدرمانی
همزمان با اثر داروهای شیميدرمانی روی سلولهاي سرطان ی و کشتن آنها، سلولهاي طبیعی و سالم هم آسیب ميبینند و منجر به ایجاد عوارض جانبی ميشوند. این عوارض جانبی به نوع دارو، مقدار و دوز دریافتی، طول دوره دریافت دارو بستگی دارد و شامل عوامل زیر است:
-
تهوع و استفراغ
-
بی اشتهایی
-
ریزش مو
-
زخمهاي دهانی
به دلیل آسیب وارد شده به سلولهاي طبیعی، ممکن است تعداد سلولهاي خونی کاهش یابد.
این حالت منجر به افزایش احتمال ابتلا به عفونت در اثر کاهش گلبولهاي سفید خون، خونریزی و کبودی بعد یک بریدگی یا آسیب خفیف در اثر کاهش تعداد پلاکت و خستگی و ضعف در نتیجه کاهش تعداد گلبولهاي قرمز خون ميشود. به علاوه هر نوع داروی خاص، عوارض منحصر بهفرد خود را خواهد داشت.
اکثر عوارض جانبی با خاتمه درمان، برطرف ميشوند. اگر با این عوارض جانبی مشکل داشتید، با پزشکتان مشورت کنید تا به شما کمک کند. در این صورت اکثر عوارض جانبی دارو برطرف ميشوند.
مثلاً عوارضی مثل تهوع و استفراغ با داروهایی برطرف ميشوند. سایر داروها برای افزایش و طبیعی کردن تعداد سلولهاي خون بهکار ميروند.
درمان درد و سایر علائم فیزیکی
قسمت بیشتر این مقاله در مورد راههایی برای حذف و یا تخریب سلولهاي سرطان ی یا کاهش رشد آنهاست. ولی باید دانست که داشتن کیفیت مناسب زندگی هم هدف بسیار مهمي است. باید با پزشکتان در مورد دردی که دارید مشورت کنید تا با کاهش آن، بتوانید احساس بهتری داشته باشید و روی چیزهایی که در زندگی برایتان مهمند تمرکز کنید.
داروهای ضددرد
این داروها بسیار مؤثرند. تا زمانیکه این داروها بهطور درست و به مقدار مناسب برای درمان درد سرطان بهکار روند، نباید در مورد اعتیاد یا وابستگی به آنها نگران باشیم. علائمي مثل خوابآلودگی، خارش ممکن است ایجاد شوند ولی اغلب بعد از عادت به دارو، از بین ميروند.
با مصرف این داروها، یبوست شایع است ولی راههایی برای پیشگیری از آن وجود دارند. عوارض جانبی اغلب با تغییر دوز دارو و یا اضافه کردن داروهای دیگر، قابل کنترلند.
بیسفوسفونات
اینها دستهای از داروها هستند که به تسکین درد کمک ميکنند. آنها ميتوانند سرعت رشد سلولهاي سرطان ی را کاهش دهند و قدرت و استحکام استخوان در مردانی که تحت هورموندرمانی قرار ميگیرند را افزایش دهند. این داروها عوارضی مثل سندرم شبه آنفولانزا و درد استخوانی ایجاد ميکنند. بعضی از مردان عوارض بسیار نادر و ناراحتکنندهای در اثر مصرف این داروها، پیدا ميکنند. آنها دچار درد فک و چانه ميشوند. پزشک متوجه ميشود که استخوان فک دچار مرگ شده است. این حالت منجر به از دست دادن دندانها یا عفونت استخوان فک ميشود. پزشکان نميدانند که چگونه بعضی از مردم این مشکلات فک را پیدا ميکنند و نیز چگونه ميتوان از آنها پیشگیری کرد. تاکنون تنها روش مقابله با این عوارض، قطع درمان با بیسفوسفونات بوده است. بسیاری از متخصصان سرطان به بیماران توصیه ميکنند قبل از شروع درمان با بیسفوسفوناتها، به دندانپزشک مراجعه کننده و دندانها، فک و لثه خود را معاینه کرده و هر نوع بیماری فک و دهان را درمان کنند.
استروئید
گاهی اوقات، استروئید ميتواند درد استخوانی را کاهش دهد و اشتهای بعضی افراد را افزایش دهد.
رادیوتراپی
در حالی که رادیوتراپی بهعنوان درمان اصلی سرطان پروستات، قابل استفاده است، این روش همچنین ميتواند برای درمان درد استخوان که در اثر انتشار سلولهاي سرطان ی به استخوان ایجاد ميشود، مؤثر باشد. از هر 10 بیمار مبتلا به سرطان پروستات که درد استخوانی دارند، 8 نفر با این روش، درمان ميشوند. مهمترین عارضه جانبی، کاهش تعداد سلولهاي خونی است. این حالت ميتواند احتمال ابتلا به عفونت و خونریزی را افزایش دهد.
بهترین روش درمانی برای من کدام است؟
اگر مبتلا به سرطان پروستات هستید، ممکن است قبل شروع درمان به مسائل مختلفی فکر کنید. این عوامل شامل سن، سلامت عمومی، اهداف درمانی و احساستان در مورد عوارض جانبی است.
بعضی از مردان بهعنوان مثال نميتوانند تصور کنند که با عوارضی مثل بیاختیاری ادرار و عقیمي زندگی کنند.
بسیاری دیگر، نگران این عوارض نیستند و بیشتر ميخواهند از سرطان نجات یابند.
اگر بالای 70 سال سن دارید و دچار مشکلات جدی هستید، ميتوانید به سرطان پروستات بهعنوان یک بیماری مزمن فکر کنید. این بیماری منجر به مرگ شما نميشود ولی منجر به علائمي ميشود که ميخواهید از آنها پیشگیری کنید.
با این دید، هدف درمان تسکین علائم و جلوگیری از عوارض جانبی درمان است. در نتیجه ممکن است شما درمان انتظاری و مشاهده ای و یا هورموندرمانی را انتخاب کنید. مسلماً سن، تنها ملاک انتخاب نوع درمان نیست. بسیاری از مردان در سن70 سالگی از نظر ذهنی و یا ظاهر فیزیکی بسیار مناسبند. در حالی که بسیاری از مردان جوانتر، ممکن است خیلی سالم نباشند. اگر شما جوانتر و سالم هستید، ميتوانید بهتر با عوارض جانبی درمان کنار بیایید. بسیاری از پزشکان، امروزه فکر ميکنند که رادیوتراپی خارجی، برداشت قسمت عمده پروستات و تعبیه مواد رادیواکتیو در بدن، در مراحل اولیه سرطان پروستات، اثر درمانی مشابه دارند. ولی شرایط هر بیماری مختص خود اوست و تحت تأثیر عوامل بسیاری قرار ميگیرد. بهتر است در مورد انتخابهاي درمانی با بیش از یک پزشک مشورت کنید. چون بسیار عادی است که جراحان، مثل اورولوژریستها، عمل جراحی را توصیه کنند و یک انکولوژیست یا متخصص سرطان ، رادیوتراپی را در نظر بگیرد. همچنین ممکن است شما دوست داشته باشید، بیش از یک انتخاب پزشکی و حتی از چندین پزشک مختلف نظر داشته باشید.
محققین سعی ميکنند درمانهاي جدید را مطالعه کنند تا بتوانند به سؤالاتی مثل سؤالات زیر پاسخ دهند:
-
آیا درمان مفید و مؤثر است؟
-
بهترین راه تجویز درمان کدام است؟
-
آیا این روش، بهتر از سایر درمانهاي استانداردی است که امروزه استفاده ميشوند؟
-
عوارض جانبی درمان کدامند؟
-
چه بیمارانی اغلب از این روشهاي درمانی سود ميبرند؟
مراحل کارآزمایی بالینی
4 مرحله کارآزمایی بالینی وجود دارند که با شمارههاي 1 و 2 و 3و 4 مشخص ميشوند.
1. مرحله 1 کارآزمایی بالینی
هدف مرحله اول، فهمیدن این است که آیا این درمان برای بیماران امن و مناسب است یا خیر.
دارو قبلاً در گذشته در آزمایشگاه و مطالعات حیوانی تحت بررسی قرار گرفته است ولی تأثیر آن روی بیماران و انسان هنوز بهطور کامل مشخص نیست. اگر دارو در مرحله اول برای بیمار، ایمن باشد، ميتوان آن را در مرحله دوم کارآزمایی بالینی بررسی کرد.
2. مرحله 2 کارآزمایی بالینی
این مطالعات برای بررسی اینکه آیا دارو بهخوبی مؤثر است و عملکرد مناسبی دارد یا خیر، بهکار ميرود.
اگر دارو در این مرحله تأیید شود، ميتوان آن را در مرحله سوم، امتحان کرد.
3. مرحله 3 کارآزمایی بالینی
در مرحله سوم، روش درمانی استاندارد فعلی، با درمان مورد آزمایش، مقایسه ميشود. هر بیمار در یکی از 2 گروه قرار داده ميشود. به یک گروه که به آن گروه کنترل گفته ميشود، درمان استاندارد که تأیید شده است، داده ميشود و به گروه دیگر، داروی جدید مورد بررسی مرحله سوم کارآزمایی بالینی معمولاً قبل از تأیید شدن توسط وزارت بهداشت و درمان باید انجام شود تجویز ميشود.
4. مرحله 4 کارآزمایی بالینی
زمانیکه یک دارو، توسط وزارت بهداشت و درمان تأیید ميشود و برای تمام بیماران در دسترس است، هنوز هم باید مورد مطالعه قرار بگیرد تا عوارض درمانی کوتاهمدت و یا طولانیمدت درمان، مورد بررسی قرار گیرد. پزشکان ميخواهند متوجه شوند آیا اگر درمان به روشهاي جدیدی داده شود، مؤثر است.
شرکت در یک کارآزمایی بالینی چه احساسی دارد و چگونه است؟
اگر در کارآزمایی بالینی شرکت کنید، یک تیم از متخصصین از شما مراقبت ميکنند و ميتوانند پیشرفتتان را بهخوبی مورد بررسی قرار دهند. در این حالت ویزیتهاي پزشکی روزانه و نیز آزمايشهاي آزمایشگاهی تشخیصی بیشتری از درمان استاندارد خواهید داشت.
ولی در کنار این فواید، مضراتی هم وجود دارد. هیچکس نميداند دقیقا تا چه زمانی درمان مؤثر است و ميتواند فرد را درمان کند و نیز چه عوارض جانبی ممکن است ایجاد شود. پیدا کردن این موضوعات، هدف مطالعه است. در حالی که بسیاری از عوارض جانبی با گذشت زمان از بین ميروند، بسیاری دیگر بسیار طولانیمدت و حتی تهدیدکننده حیاتاند.
باید بهخاطر داشته باشید که حتی درمانهاي استاندارد هم عوارض جانبی خودشان را دارند.
تصمیمگیری برای شرکت در کارآزمایی بالینی
اگر دوست دارید در چنین طرحهایی شرکت کنید، از پزشکتان بپرسید که آیا در بیمارستانتان، کارآزمایی بالینی اجرا ميشود یا خیر.
برای شرکت در این طرح، باید شرایط خاصی داشته باشید مثل نوع خاصی از سرطان و یا حامله نبودن.
به هرحال، تمایل به شرکت در کارآزمایی بالینی به خودتان بستگی دارد. شرکت در کارآزمایی بالینی، شما را از دریافت درمانهاي معمول و استاندارد که به آن نیاز دارید، منع نميکند.
شما ميتوانید هر زمانیکه بخواهید و به هر دلیل، مطالعه را ترک کنید. برای بهدست آوردن اطلاعات بیشتر با تیم درمانیتان مشورت کنید.
روشهاي جبرانی و جایگزین درمانهاي اصلی
وقتی مبتلا به سرطان هستید، اطلاعاتی در مورد درمان سرطان تان و تسکین علائمتان پیدا ميکنید که با درمان طبی استانداردتان متفاوت است. این روشها شامل: مصرف ویتامینها و ترکیبات گیاهی، رژیمهاي غذایی خاص، روش هایی مثل طب سوزنی و ماساژ و... ميباشند. ممکن است سؤالات متعددی در مورد این روشها داشته باشید. در زیر تعدادی از این سؤالات آورده شدهاند:
-
چگونه مطمئن شوم که درمان برای من ایمن است؟
-
چگونه باید بدانم که این درمان مؤثر است؟
-
آیا باید یک درمان یا تعداد بیشتری از آنها را امتحان کنم؟
-
پزشکم در مورد این روشهاي درمانی چه ميداند؟ آیا باید به پزشکم بگویم که آنها را امتحان کنم؟
-
آیا این درمانهاي جایگزین، با درمان استاندارد تداخل ميکند و در تأثیر آن اشکال ایجاد ميکند؟
-
تفاوت بین درمان جبرانی و جایگزین چیست؟
-
چگونه ميتوانم درمورد این درمانها اطلاعات بیشتری بهدست آورم.
این واژهها، گیجکنندهاند
به دلیل اینکه همه افراد، از این کلمهها به یک صورت استفاده نميکنند، آنها گیجکنندهاند. ولی معمولاً واژة جبرانی، به معنی داروها و درمانهایی است که همزمان و همراه درمان استاندارد استفاده ميشود.
و درمان جایگزین، روش درمانی است که بهجای درمان استاندارد بهکار ميرود.
درمان جبرانی
این درمانها، در اکثر موارد، بهعنوان درمان سرطان نیستند. اکثراً آنها کمک ميکنند تا احساس بهتری پیدا کنید. سایر روشهاي جبرانی شامل داروهایی برای کاهش استرس، طب سوزنی برای کاهش و تسکین درد و چای نعناع برای کاهش حالت تهوع، روشهاي دیگری هم وجود دارند بعضی از این روشها کمککننده و مؤثرند و بعضی دیگر هنوز مورد بررسی قرار نگرفتهاند. حتی بعضی هم بيتأثیرند.
تعداد کمي از این روشها، بیضرر شناخته شدهاند.
درمان جایگزین
این درمانها، انواعی هستند که بهجای درمان اصلی و استاندارد بهکار ميروند. هنوز در کارآزمایی بالینی ثابت نشده که این درمانها، ایمن هستند. حتی بعضی از آنها ميتوانند مضر باشند. خطرناکترین حالت در بیشتر موارد این است که شما، شانس سود بردن از درمانهاي استاندارد و اصلی را از دست بدهید.
تأخیر و یا قطع درمان استاندارد ميتواند به سرطان زمان بیشتری برای رشد و پیشرفت دهد.
تصمیمگیری
فهمیدن اینکه چرا بسیاری از مبتلایان به سرطان ، در مورد درمان جایگزین فکر ميکنند، بسیار راحت است.
چون ميخواهند هر کاری که ميتوانند برای مقابله با سرطان انجام دهند. گاهی اوقات، انجام درمانهاي استاندارد، مثل شیميدرمانی بسیار سخت است و یا فرد به آن پاسخ مناسبی نميدهد.
گاهی اوقات، بعضی افراد بیان ميکنند که روش آنها ميتواند بدون ایجاد عارضه جانبی جدی، بیماریتان را درمان کند و بسیار عادی است که فرد بیمار تمایل داشته باشد که این روش را امتحان کند. ولی واقعیت این است که بیشتر این روشهاي درمانی هنوز کاملاً بررسی نشدهاند و مشخص نیست که برای درمان سرطان مؤثر باشد. در اینجا چند مرحله مهم برای کار وجود دارند،
-
با پزشکتان در مورد تمام روشهایی که تمایل دارید امتحان کنید مشورت کنید.
-
لیست «خط قرمز» موجود در زیر را بررسی کنید.
خط قرمز
با پاسخ مثبت دادن به سؤالات زیر ميتوانید یک نوع روش درمانی و یا دارو را رد کنید و نپذیرید.
-
آیا این روش درمانی نوعی درمان اساسی برای تمام انواع سرطان است؟
-
آیا به شما گفته شده که درمان استاندارد سرطان را انجام ندهید؟
-
آیا روش درمانی و یا دارو، بهعنوان یک موضوع محرمانه است که فقط افراد خاصی باید آن را دریافت کنند و از آن باخبر باشند؟
-
آیا دریافت این درمان مستلزم این است که به کشور دیگری مسافرت کنید؟
-
آیا انتشار تبلیغ این روش درمانی به جامعه درمانی یا علميآسیب ميزند؟
تصمیمگیری با خودشماست
بهترین فردی که در مورد روش درمان بیماریتان نظر ميدهد، خودتان هستید. اگر در فکر استفاده از روش درمانی جایگزین و یا جبرانی هستید، حتماً از نوع آن مطلع شوید و از پزشکتان در مورد آن کاملاً سؤال کنید. با داشتن اطلاعات مناسب و حمایت تیم مراقبتیتان، ميتوانید این روشها را به خوبی استفاده کنید و از امنیت آن باخبر شده و از آنهایی که برایتان مضر هستند خودداری کنید.
سؤالاتی از پزشکتان
سؤالاتی که ميتوانم از پزشکم بپرسم کدامند؟
همزمان با کنار آمدن با سرطان تان و درمانش، شما را تشویق ميکنیم که صادق باشید و یک مکالمه واضح و شفاف با پزشکتان داشته باشید. هر سؤالی که برایتان مطرح ميشود را بپرسید و اصلاً مهم نیست که چقدر سؤالتان کوتاه است. در اینجا سؤالاتی آمده است که ممکن است بخواهید بپرسید.
بعضی از این سؤالات شامل:
-
لطفا نوع دقیق سرطان مرا بنویسید و مشخص کنید.
-
لطفا یک کپی از گزارش پاتولوژی به من بدهید.
-
احتمال انتشار سرطان به خارج پروستات من چقدر است و اگر این احتمال وجود دارد، آیا قابل درمان است؟
-
چه آزمايشهاي تشخیصی بیشتری توصیه ميکنید و چرا؟
-
مرحله بالینی و نمرهدهی گلیسون سرطان من کدام است؟ در شرایط من، این مرحله و سیستم به چه معناست؟
-
آیا شما درمان انتظاری را برای من توصیه ميکنید؟ دلایل این درمان یا عدم آن را بگویید.
-
آیا شما بهعنوان درمان، برداشت قسمت عمده پروستات را توصیه ميکنید و یا رادیودرمانی؟ دلایل توصیه هر کدام را توضیح دهید:
-
اگر برداشت قسمت عمده پروستات را توصیه ميکنید آیا این روش همراه با روش حفظ عصب خواهد بود. و یا بهصورت لاپاراسکوبی؟
-
چه نوع روش درمانی رادیوتراپی برای من مناسب است؟
-
سایر روشهاي درمانی مناسب برای من کدامند؟ چرا؟
-
در بین این روشهاي درمانی، خطرات و عوارض جانبی مورد انتظار کدامند؟
-
چمقدار احتمال دارد که مشکلاتی با عقیمي و بیاختیاری ادار داشته باشیم؟
-
چقدر احتمال دارد که به سایر مشکلات ادراری و یا مربوط به مقعد دچار شوم؟
-
احتمال بازگشت و عود سرطان با درمانهاي شما چقدر است؟ در صورت ایجاد، قدم بعدی کدام است؟
-
میزان بقای من براساس مرحله بالینی سرطان ، درجه آن و سایر انتخابهاي درمانی کدامند؟
-
آیا باید یک رژیم خاص را ادامه دهم؟
اقدامات لازم بعد از درمان: ادامه بعد از درمان
کامل کردن درمان ميتواند بسیار استرسزا و هیجانآور باشد. ممکن است با خاتمه درمان، احساس آرامش کنید. هنوز هم نگرانی از بازگشت و عود بیماری بعد درمان وجود دارد.
این نگرانی، در بین کسانی که قبلاً سرطان داشتهاند، بسیار شایع است. معمولاً مدت زمانی طول ميکشد تا احساس اطمینان از بهبودی، واقعی شود و ترسها و نگرانیهایتان تا حدی تسکین یابند.
نکته مهم، داشتن بیمه پزشکی است. با وجودی که هیچ کس، دوست ندارد در مورد عود بیماریش فکر کند، این معمولاً یک احتمال است. اگر این اتفاق بیفتد، باید آخرین چیزی که نگرانش ميشوید، پرداخت هزینه درمان باشد.
جلسات مراجعه و معاینه مجدد و پيگيري
بعد از پایان درمان، رعایت تمام جلسات مراجعه و بررسی باید بهدقت صورت بگیرد. این جلسات شامل ویزیتهاي منظم پزشک، سنجش سطح PSA خون و معاینه مقعد توسط انگشت، که معمولاً در طی چند ماه بعد اتمام درمان شروع ميشود، است. اکثر پزشکان انجام آزمايش PSA را، هر 6 ماه یکبار برای 5 سال اول بعد درمان و یا حداقل یک سال بعد درمان، توصیه ميکنند. ممکن است، آزمايشهاي دیگری هم انجام دهید. این بررسی و معاینات مکرر و بررسي جامع برای پیدا کردن عود و بازگشت سرطان ، انتشار آن به قسمتهاي دیگر بدن و بررسی عوارض جانبی احتمالی بعضی درمانهاي مشخص ست. سعی کنید هر سؤالی که دارید مطرح کنید و در مورد نگرانی هایتان بحث کنید. تقریبا هر نوع درمان ضد سرطان ، عوارض جانبی خودش را خواهد داشت.
بعضی از آنها چند هفته تا چند ماه طول ميکشند و بعضی دیگر دائمياند. در مورد اطلاع دادن نوع علامت بالینی یا عارضه جانبی که شما را آزار ميدهند به تیم درمانی تان درنگ نکنید تا آنها بتوانند در رفع آنها به شما کمک کنند.
سرطان پروستات چندین سال بعد درمان اولیه ميتواند بازگردد به همین دلیل است که ویزیت منظم پزشک و گزارش هر نوع علامت جدید مثل درد استخوان یا اختلالات ادراری، بسیار مهم است.
تخمین احتمال عود و بازگشت سرطان پروستات، بستگی به محل آن و نوع درمانهاي دریافتی دارد.
ویزیت توسط یک پزشک جدید
گاهی اوقات بعد تشخیص سرطان تان و شروع درمان، ممکن است به مطب یک پزشک دیگر هم مراجعه کنید. بسیار مهم است که اطلاعات کامل و با جزئیات دقیق در مورد تشخیص بیماری، مرحله آن و نوع درمان خود به او ارائه دهید مطمئن شوید که اطلاعات زیر را همیشه همراه داشته باشید. فتوکپیهایی از مدارک پزشکی زیر داشته باشید:
-
فتوکپی از گزارش پاتولوژیتان از هر نمونه بیوپسی یا جراحی.
-
در صورتی که تحت عمل جراحی قرار گرفتهاید، یک فتوکپی از گزارش جراحی تهیه کنید.
-
در صورتی که تحت رادیوتراپی قرار گرفتهاید، فتوکپی از خلاصه درمان داشته باشید.
-
در صورتی که در بیمارستان بستری بودهاید، باید یک فتوکپی از خلاصه پرونده پزشکی که هر پزشکی زمان ترخیص بیمار به او ارائه ميدهد، داشته باشید.
-
در نهایت به دلیل اینکه داروهای ضد سرطان ، عوارض جانبی دراز مدت زیادی دارند، لیستی از تمام داروهای مصرفی، مقدار آنها و زمان مصرف آنها، تهیه کنید.
تغییر در شیوه زندگی در حین و بعد از درمان
ابتلا به سرطان و کنار آمدن با درمان، بسیار وقتگیر است و از نظر روانی بسیار مشکل است ولی اکنون زمانی برای بازنگری به زندگی خود و پیدا کردن روشهاي جدید زندگی سالم است. ممکن است در فکر بهبود سلامتی در دراز مدت باشید:
تصمیمات سالمتری بگیرید
قبل از فهمیدن اینکه سرطان دارید، در مورد سلامت زندگیتان بیندیشید، آیا کارهایی انجام ميدهید که برایتان مضرند از جمله کشیدن سیگار، پرخوری یا بیتحرکی و ورزش نکردن.
نباید احساس ناراحتی کنید و یا خودتان را متهم کنید. بلکه از همین امروز ميتوانید شروع کنید و سعی کنید تغییرات مثبتی در زندگیتان ایجاد کنید که تأثیر مثبتی روی تمام زندگیتان ایجاد کند. با این کار نه تنها احساس بهتری خواهید داشت، بلکه سالمتر هم زندگی خواهید کرد. ميتوانید با کار کردن روی مواردی که بیشترین نگرانی را نسبت به آنها دارید، شروع کنید.
تغذیه و رژیم غذایی
تغذیه سالم و مناسب برای هر فردی مشغولیت ذهنی ایجاد ميکند. ولی در حین و یا بعد درمان سرطان ، این کار سختتر هم ميشود. یکی از بهترین اقدامات، بعد درمان، قرار دادن عادتهاي غذایی سالم در رژیم غذایی روزمره است. شما از فواید و مزایای دراز مدت بعضی تغییرات بسیار ساده مثل افزایش تنوع غذاهای سالمي که ميخورید، متعجب خواهید شد. سعی کنید روزانه حداقل 5 واحد، میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید. بهجای استفاده از گندم سفید و یا شکر از کربوهیدراتهاي مرکب و پیچیده و تمام ردههاي غلات استفاده کنید. سعی کنید مصرف گوشت پرچرب را محدود کنید.
مصرف غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس، کالباس و یا بیکن را قطع کنید و نیز فراموش نکنید که بهطور مرتب ورزش و فعالیت فیزیکی داشته باشید. ترکیب رژیم غذایی سالم و مناسب و ورزش منظم به شما کمک ميکند که وزن مناسب خود را حفظ کنید و احساس انرژی بیشتری کنید.
استراحت، خستگی، کار و فعالیت فیزیکی و ورزش
خستگی، یک علامت بسیار شایع در بیمارانی که تحت درمان سرطان قرار ميگیرند، است. این خستگی نوع عادی خستگی و ضعف نیست بلکه نوعی احساس عمیق است که تمام بدن و استخوانهایتان را فرا ميگیرد و با استراحت بهبود نميیابد. در بعضی از افراد، این خستگی مدت بسیار زیادی بعد درمان ادامه ميیابد و آنها را از انجام فعالیتهاي فیزیکی باز ميدارد. فعالیت فیزیکی ميتواند باعث کاهش ضعف و خستگی شود.
اگر شما بیمار هستید و نیازمند استراحت در بستر در طی درمان هستید، بسیار طبیعی است که انتظار داشته باشید سلامتیتان، مقاومت بدنی و قدرت عضلانی تان تا حدی کاهش یابد.
فیزیوتراپی و فعالیت فیزیکی به شما کمک ميکند که قدرت عضلانی و محدوده حرکت خود را بهبود بخشید تا بهتر بتوانید با خستگی و احساس افسردگی، مقابله کنید. هر نوع تغییر برنامه در فعالیت فیزیکي شما باید با شرایط بدنی شما هماهنگی داشته باشد. با پزشکتان در مورد برنامههاي فعالیتی خود قبل از شروع آن، مشورت کنید تا نظر آنها را هم بدانید. سعی کنید یک همراه برای ورزش پیدا کنید تا تنها نباشید. اگر بسیار خسته هستید، نیاز به برقراری تعادل بین فعالیت و استراحتتان دارید. استراحت کردن در صورت نیاز بسیار طبیعی است. فعالیت فیزیکی، سلامتی جسمي و روانی شما را بهبود ميبخشد. تناسب سیستم قبلی عروقی، قدرت عضلانی را افزایش داده و به رفع خستگی و اضطراب و افسردگیتان بسیار کمک ميکند. همچنین به شما کمک ميکند که احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید.
در درازمدت، متوجه ميشوید که فعالیت فیزیکی نقش بسیار مهميدر پیشگیری از بعضی از انواع سرطان دارد. توصیه ميشود که افراد جوان حداقل یک فعالیت فیزیکی به مدت 30 دقیقه یا بیشتر برای 5 روز یا بیشتر در هفته، داشته باشند. مدت زمان 45 تا 60 دقیقه اثرات بهتری دارد.
برای سلامتی و بهداشت روانی و عاطفی چه باید کرد؟
بعد از اتمام درمان، ممکن است خودتان را غرق در احساسات منفی بیابید. این حالت، برای بسیاری از بیماران، ایجاد ميشود. شما در مورد تأثیر سرطان روی خانواده، دوستان و شغلتان بسیار فکر ميکنید. همچنین رابطه خودتان با ديگران را مجدداً ارزیابی ميکنید.
موارد غیرمنتظره ميتوانند برای شما نگرانی ایجاد کنند. بهعنوان مثال، با بهبود وضعیت سلامتیتان و کاهش ویزیتها توسط پزشکتان، نیازتان برای مراجعه به تیم پزشکیتان کاهش ميیابد. این حالت ميتواند منبع اضطراب و نگرانی برای شما شود. اکنون زمان مناسبی برای دریافت حمایت عاطفی و اجتماعی است. در این زمان نیاز به افرادی دارید که برای بازیابی قدرت روانی و آرامش از حمایت آنها کمک بگیرید. حمایت بهصورتهاي مختلف وجود دارند: از طرف خانواده، دوستان، گروههاي حمایتی، معنوی و یا مشاورهای روانشناسی، لازم نیست که راه دشوار کنار آمدن با سرطان را بهتنهایی طی کنید. دوستان و خانوادهتان احساس ناراحتی ميکنند اگر آنها را کنار بگذارید.
در نتیجه سعی کنید آنها را کنار خود نگه داشته باشيد. شما نميتوانید این واقعیت که مبتلا به سرطان هستید را تغییر دهید. تنها چیزی که ميتوانید تغییر دهید، شیوه زندگیتان، گرفتن تصمیمهاي سالمتر و داشتن احساس بهتر جسمي و عاطفی تا حد ممکن است.
در صورتیکه درمان ضد سرطان ، دیگر مؤثر نباشد چه باید کرد؟
در صورت ادامه رشد سرطان بعد از یک نوع درمان و یا در صورت عود آن، این امکان وجود دارد که با برنامههاي درمانی دیگر، احتمال درمان سرطان را افزایش یابد یا حداقل، سلولهاي غدهی خرد و کوچک شوند. در نتیجه احساس بهتری خواهید داشت و مدت طولانیتری زندگی خواهید کرد. از طرف دیگر، اگر بیماری با وجود دریافت چندین نوع روش درمانی مختلف، هنوز درمان نشده باشد، با گذشت زمان به تمام روشهاي درمانی مقاوم خواهد شد. در این زمان باید فواید محدود روش درمانی تازه را در برابر معایب آن، از جمله ویزیتهاي مکرر پزشکی و عوارض جانبی درمان سنجید. اکنون، سختترین زمان در زندگی شما برای مقابله با سرطان است. وقتی هر نوع روش درمانی را که امتحان کردهاید، روی بدنتان بیتأثیر است، با وجودی که پزشکتان، روش درمانی جدیدی به شما توصیه ميکند، ممکن است به این نتیجه برسید که ادامه درمان نميتواند سلامتیتان و یا پیش آگهی بیماری و میزان بقایتان را افزایش دهد.
مهم نیست چه تصمیمي ميگیرید، آنچه اهمیت دارد این است که تا حد ممکن آرامش داشته باشید. حتماً باید برای کنترل هر نوع علامت بالینی که دارید مثل درد، درمان دریافت کنید. گاهی اوقات نیاز پیدا خواهید کرد که در بیمارستان بستری شوید.
سرطان تان ممکن است علائم یا مشکلاتی ایجاد کند که نیاز به توجه و مراقبت بیمارستانی داشته باشید.
به یاد داشته باشید که امیدوار بودن بسیار مهم است. ممکن است برای درمان قطعی، امید زیادی نداشته باشید ولی هنوز هم امید به داشتن زمانهاي خوب، خوشحال و معنی دار با خانواده و دوستانتان وجود دارد. این زمان، به شما این فرصت را ميدهد که بتوانید مجددا روی مسائل مهم زندگیتان تمرکز کنید. در این زمان ميتوانید کارهایی که همیشه دوست داشتهايد را انجام دهید و کارهایی که دیگر دوست ندارید را متوقف کنید.
میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان پروستات
میزان بقای 5 ساله، درصدی از مردان است که در طی 5 سال از تشخیص بیماریشان، در اثر سرطان پروستات نميمیرند. (مردان دچار سرطان پروستات که به علل دیگری ميمیرند، در این اندازهگیری قرار نميگیرند) مسلماً، بیماران ممکن است بیشتر از 5 سال بعد تشخیص بیماریشان، زنده بمانند. این میزان بقای 5 ساله، براساس مردان مبتلا به سرطان پروستات است که بیشتر از5 سال پیش، درمان شدهاند.
برای تمام مردان مبتلا به سرطان پروستات، میزان بقای 5 ساله 100% و میزان بقای 10 ساله، 91%، میزان بقای 15 ساله، 76% است. روشهاي نوین پیدا کردن و درمان سرطان ، به این معنی است که بسیاری از این سرطان ها در مراحل پایینتر و زودتر شناسایی ميشوند و با موفقیت تحت درمان قرار ميگیرند. اگر بیماری شما، امسال تشخیص داده شده است، پیش آگهی و انتظار از بیماریتان، نسبت به درصدهای بالا، بهتر خواهد بود. در حالیکه این اعداد و ارقام، یک تصویر کلی ارائه ميدهند، باید در نظر داشت که شرایط هر بیماری منحصر به فرد است و آمار نميتواند بهطور دقیق، آنچه برایتان اتفاق ميافتد را پیشبینی کند. از تیم پزشکیتان در مورد احتمال درمان خودتان و مدت زمانی که با سرطان تان به زندگی ادامه ميدهید، سؤال کنید. آنها شرایط را به بهترین شکل برایتان تشریح ميکنند.
تحقیقات در زمینه پیشگیری و درمان در بسیاری از مراکز پزشکی دنیا در حال انجام است.
بررسیهاي ژنتیک
مطالعات جدید روی ژنهایی مرتبط با سرطان پروستات به دانشمندان کمک ميکند تا آنچه در رشد و پیشرفت سلولهاي غده پروستات، اتفاق ميافتد را بهتر بفهمند. آزمايشهاي تشخیصی برای یافتن ژنهاي غیرطبیعی در سرطان پروستات برای یافتن افراد پرخطر، بسیار کمککنندهاند.
بعد از یافتن این افراد، برای بررسی بیشتر باید مطالعات بیشتری روی آنها صورت ميگیرد.
تحقیقات بیشتر، اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات شیمیایی که منجر به سرطان پروستات ميشوند ارائه ميدهند. با این کار امکان طراحی و ساخت داروهایی که این تغییرات را به حالت اول باز گردانند، فراهم ميشود.
یکی از بزرگترین مشکلاتی که پزشکان و بیمارانشان، امروزه با آن روبرو هستند، تشخیص این است که احتمال انتشار کدام نوع سرطان بیشتر است. فهمیدن این موضوع کمک ميکند تا متوجه شویم، چه افرادی به درمان نیاز دارند و کدام یک با درمان انتظاری و مراقبتی، نتایج بهتری خواهند داشت.
محققین امروزه به دنبال یافتن نکات و کلیدهای ژنی هستند تا متوجه شوند کدام سرطان ، تمایل به رشد سریعتر و انتشار و متاستاز دارد.
پیشگیری
تحقیقات در زمینه یافتن مواد غذایی که احتمال ابتلا به سرطان پروستات را تحت تأثیر قرار ميدهد، ادامه دارد.
دانشمندان ترکیباتی در گوجهفرنگی و سویا شناسایی کردند که ميتوانند برای جلوگیری از سرطان پروستات نقش حفاظتی داشته باشند.سعی کردند که ترکیبات مرتبط و مشابه را گسترش دهند و حتی در سطح وسیعتر از آنها مکملهاي خوراکی تهیه کنند. تاکنون، بیشتر مطالعات، یک رژیم غذایی متعادل را شامل این مواد غذایی همراه سایر میوهها و سبزیجات بیشتر از دریافت این ترکیبات بهصورت مکمل و قرص، توصیه ميکنند.
بعضی مطالعات بیان ميکنند که ویتامینهاي خاص و املاح معدنی ميتوانند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند. ولی یک مطالعه بزرگ روی این مطلب که بهعنوان بررسی اثر سلینوم و ویتامین E در پیشگیری از سرطان انجام شده، نشان داد که نه سلنیوم و نه ویتامین E، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را بعد از مصرف روزانه آنها به مدت 5 سال، کاهش نميدهند.
سایر مطالعات اخیر نشان دادهاند که مردان با سطوح بالای ویتامینD، احتمال کمتری برای پیشرفت به انواع پیشرونده و کشنده دارند.
با وجودی که بسیاری از مردم معتقدند که ویتامینها ترکیباتی طبیعی هستند و آسیبی ایجاد نميکنند، تحقیقات اخیر نشان ميدهند که دوزهای بالای آنها مضرند. در یک مطالعه، نشان داده شده، مردانی که در هفته بیش از 7 نوع کپسول ویتامین مصرف ميکنند، ریسک بالایی برای تبدیل به سرطان پیشرفته دارند.
تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه
پزشکان معتقدند، سنجش سطح PSA خون، روش خیلی دقیق و کاملی برای تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه نیست. این آزمايش گاهی اوقات، بعضی از سرطان ها را تشخیص نميدهد و در موارد دیگر هم، بدون وجود سرطان ، سطح آن افزایش ميیابد. محققین به دنبال راههایی برای حل این مشکلند. در حالیکه نتایج اولیه، خیلی مشخص نیستند، آزمايشهاي تشخیصی جدید خارج آزمایشگاهی مناسبی در دسترس نیستند و قبل از تأیید استفاده از روشهاي درمان سرطان پروستات باید تأیید شوند.
تشخیص
پزشکانی که نمونهگيري پروستات انجام ميدهند، اغلب از روش اولتراسونوگرافی از راه رکتوم و معقد که در آن از امواج رادیویی، ايجاد تصاویر سیاه و سفید از پروستات استفاده ميشود، استفاده ميکنند.
ولی این روش اولتراسونوگرافی استاندارد ممکن است نتواند تمام نواحی حاوی سرطان را تشخیص دهد.
روش جدیدتر سونوگرافی رنگی داپلر، کمک ميکند که نمونههاي دقیقتری از پروستات تهیه شود تا مطمئن شویم نمونه از محل درستی از غده تهیه شده است.
ولی مطالعات بیشتری قبل از شایع شدن استفاده از این روش باید صورت بگیرد.
مرحلهبندی
مرحلهبندی نقش بسیار مهمي برای مشخص کردن بهترین روش درمانی، دارد. ولی تصویربرداریهایی مثل CT اسکن یا MRI نميتوانند انواع سرطان بهخصوص در صورت انتشار به غدد لنفاوی را تشخیص دهند.
نوع جدیدی از MRI ميتواند غدد لنفاوی حاوی سرطان را خیلی بهتر نشان دهد و مرحلهبندی را آسانتر ميکند.
نتایج اولیه این روش بسیار مناسبند. ولی قبل از استفاده وسیع و گسترده از آن، مطالعات گسترده زیادی روی آن لازم است.
درمان
این قسمت یک مرحله فعال تحقیقاتی است. روشهاي درمانی جدید در حال گسترشند و روشهاي درمانی موجود هم در حال پیشرفتند.
جراحی
اگر لازم است اعصابی که نعوظ را کنترل ميکنند، در طی جراحی برداشته شوند، فرد عقیم ميشود. بسیاری از پزشکان، در حال حاضر این اعصاب را با استفاده از گرافتهایی که از اعصاب کوچک از یک طرف پا برميدارند، ترمیم ميکنند. این روش همچنان یک روش مطالعاتی و تحقیقاتی است و تمام پزشکان معتقد نیستند که ميتواند مفید باشد. مطالعات بیشتر در حال انجام است.
رادیوتراپی
تکنولوژی بهتر این امکان را فراهم ميسازد که اشعه را بهتر از قبل بهکار ببرند و روی محل مشخص، متمرکز سازند. این کار باعث ميشود که فقط اشعه روی غده پروستات و سلولهاي سرطان ی در اطراف غده اثر کند. مطالعات همچنان ادامه دارند تا مشخص شود، چه روشی برای چه بیماری بهترین انتخاب است.
درمانهاي جدید برای سرطان در مراحل اولیه
محققین امروزه به دنبال درمانهایی برای مراحل اولیه سرطان پروستات هستند. این درمانها هم ميتوانند بهعنوان درمان اولیه و هم، بهعنوان روش درمانی بعد رادیوتراپی ناموفق ،انجام شوند.
یک روش درمانی که بهصورت اولتراسونوگرافی با انرژی بالا، شناخته ميشود، سلولهاي سرطان ی را از راه داغ کردن آنها با منبع پرانرژی امواج اولتراسونیک، تخریب ميکند.
این روش در حال حاضر، تنها در حد مطالعه است و هنوز بهعنوان روش درمانی کاربرد ندارد.
تغذیه و تغییر شیوه زندگی
مطالعات اخیر نشان دادهاند، افزایش سطح PSA که بعد درمان جراحی یا رایوتراپی افزایش ميیابد، با خوردن آب انار، سرعت دو برابر شدن سطح PSA کاهش پیدا ميکند. امروزه بهنظر ميرسد مطالعات بیشتری برای اثبات این نتایج لازمند. و باید بررسی بیشتری صورت گیرد. یک مطالعه اخیر نشان داده است که مردانی که انتخاب ميکنند، هیچ درمانی برای سرطان پروستات موضعی خود دریافت نکنند، از طریق تغییرات اساسی در شیوه زندگی خود، ميتوانند رشد آن را کند کنند. این افراد رژیم غذایی بدون گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات همراه ورزش و فعالیت فیزیکی زیاد داشتند. اقداماتی مثل یوگا و کارهای آرامشبخش انجام ميدادند. بعد از یک سال، در این افراد کاهش مشخص در سطح PSA مشاهده شد. هنوز مشخص نیست که آیا این اثر ماندگار است یا خیر. چون این مطالعه تنها مردانی که برای مدت 1 سال، تحت نظر قرار گرفته بودند، را شامل ميشود. همچنین برای بعضی از این مردان، بررسی این تغییرات بسیار مشکل است.
شیميدرمانی
چندین نوع داروی شیميدرمانی و درمان ترکیبی، در حال مطالعه هستند.
واکسن ضد سرطان پروستات
در کارآزماییهاي بالینی انواع مختلف واکسن که ایمنی بدن را در مقابل سرطان پروستات، افزایش ميدهند، تحت بررسی قرار گرفتهاند. برخلاف واکسنهاي ضدبیماریهاي عفونی از جمله سرخک و اوریون، این واکسن برای کمک به درمان و نه برای پیشگیری از سرطان پروستات، ساخته شده است.
آنتیبادیهاي مونوکلونال
این آنتیبادیها، انواع خاصی از پروتئین هستند که در آزمایشگاه ساخته ميشوند. آنها قسمت مشخصی از سلولهاي سرطان پروستات و یا سلولهایی دربدن که باعث رشد سرطان ميشوند را هدف قرار ميدهند. انواع مختلفی از این ترکیبات مورد آزمایش و گسترش قرار گرفتهاند.
رشد عروق خونی
برای رشد سرطان ، عروق خونرسانیکننده این سلولهاي سرطان ی باید رشد کنند. به این روند، رگسازی یا آنژیوژنز گفته ميشود. داروهای جدید و یا داروهایی که قبلاً برای درمان سایر انواع سرطان مورد بررسی قرار گرفته بودند، مورد بررسیاند تا مشخص شود که آیا ميتوانند به توقف رشد این عروق خونی کمک کنند. بسیاری از این داروها در کارآزمایی بالینی مورد بررسی قرار ميگیرند.
ارسال نظر