غذاهایی که قلبتان را به درد می‌آورد

بیماری‌های قلبی و عروقی، عامل اصلی مرگ و میر مردم در سراسر جهان به شمار می‌آید و بیشتر از دیگر عوامل می‌تواند باعث مرگ انسان‌ها‌ ‌شود. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 نیز تعداد افرادی که هر سال براثر بیماری‌های قلبی و سکته جان خود را از دست می‌دهند، افزایش یابد و به حدود 23 میلیون نفر برسد و بر همین اساس، این بیماری‌‌ها همچنان متهم اصلی مرگ‌ومیر خواهند بود.

با این حال، متخصصان می‌گویند بیشتر بیماری‌های قلبی قابل پیشگیری است و اگر مردم عوامل خطرساز را بشناسند و از آنها دوری کنند، شرایط بهتری خواهند داشت. استعمال دخانیات، داشتن رژیم غذایی نامناسب و چاقی، بی‌تحرکی، فشار خون بالا و دیابت از عوامل خطرساز است که می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهد.

مجموعه‌‌ای از عوامل در کنار هم

تغییر شیوه زندگی در این دوران و در پیش گرفتن عادات و رفتارهای نادرست، مهم‌ترین اتفاقی است که موجب بروز چنین وضعی شده است. دکتر محمدرضا رجبی، متخصص قلب و عروق ضمن تائید این مطلب، به «جام‌جم» می‌گوید: آنچه در سال‌های اخیر گسترش پیدا کرده است، تشدید روند آرترواسکلروز یا تنگی عروق کرونر است که می‌تواند موجب بروز سکته‌های قلبی، حملات حاد قلبی یا حتی نارسایی و ایست قلبی شود.

به گفته این متخصص قلب و عروق، با تغییر سبک زندگی و عوامل خطرسازی که قابل تغییر است، می‌توان از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری کرد یا برای بهبود و کنترل بیماری‌های قلبی از آن کمک گرفت.

میانسالی برای این تغییرات دیر است

رژیم غذایی و نوع موادی که در طول روز مصرف می‌شود، از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند در حفظ سلامت قلب یا ایجاد بیماری‌های قلبی موثر باشد. به طوری که متخصصان، تغذیه نامناسب را از عوامل خطر قابل تغییر می‌دانند که بموقع باید به فکر اصلاحش باشیم.

البته متأسفانه بسیاری از افراد تصور می‌کنند زمانی که به سنین میانسالی می‌رسند، باید به فکر تغییر رژیم‌شان باشند در حالی‌که به گفته دکتر رجبی، برای پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی از دوران کودکی و حتی قبل از تولد باید به فکر ایجاد برنامه غذایی صحیح باشیم.

وی می‌افزاید: بسیاری از شیوه‌های نادرست رفتاری و عادت‌های تغذیه‌ای از دوران کودکی شکل می‌گیرد و نهادینه می‌شود، به همین دلیل آموزش و کنترل برنامه غذایی و تغییر ذائقه باید از همان سنین و در دوره‌های پیش‌دبستانی و دبستان آغاز شود.

تغییراتی که باعث افزایش بیماری شده است

دکتر رجبی با اشاره به این‌که اختلالات چربی از مهم‌ترین عوامل خطرساز است که باید اطلاح شود، توضیح می‌دهد: با توجه به صنعتی شدن جوامع و تغییر شیوه زندگی، امروزه متأسفانه بیش از گذشته شاهد بروز چنین اختلالاتی مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا و افت چربی‌های خوب مانند HDL هستیم و اگر در سال‌های قبل چنین مشکلاتی فقط در سنین پس از میانسالی بروز می‌کرد، اکنون در دوران جوانی هم می‌تواند اتفاق بیفتد.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، بخش زیادی از این مشکلات ناشی از گسترش فرهنگ شهرنشینی و صنعتی‌شدن جوامع و در نتیجه تغییر شیوه زندگی است، به عبارت دیگر تغییر نوع تغذیه و میزان تحرک افراد نسبت به قبل موجب افزایش این مشکلات شده است.

این متخصص قلب و عروق می‌گوید: رژیم‌های غذایی که حاوی مقدار زیادی چربی است و در مقابل، میزان فیبر کمی دارد از رژیم‌های پرخطر محسوب می‌شود؛ البته باید به این نکته هم توجه کنیم که همپوشانی مجموعه‌ای از سندرم‌ها می‌تواند در بروز یا تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی نقش داشته باشد.

به این صورت که پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب و در پیش گرفتن شیوه تغذیه‌ای نادرست، نه‌تنها می‌تواند موجب افزایش چربی خون شود که عاملی برای چاقی و افزایش وزن نیز خواهد بود. افزایش وزن هم به تشدید روند بیماری‌های قلبی و عروقی و گرفتگی عروق کرونر منجر می‌شود و از‌طرف‌دیگر، اضافه وزن زمینه‌ساز افزایش فشار خون بوده و آن را تشدید می‌کند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌تواند عاملی برای بروز بیماری‌های قلبی و عروقی باشد.

علاوه بر این، تغذیه ناسالم باعث بروز دیابت در سنین پایین می‌شود که به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، دیابت از عوامل خطرساز بسیار جدی و اساسی در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی به شمار می‌آید.

ورزش کنید تا قلبتان سالم بماند

خیلی وقت‌ها، می‌شنویم یا حتی شاید خودمان بگوییم که قدیمی‌ها سالم‌تر بودند، اما چربی بیشتری مصرف می‌کردند و غذاهایی که می‌خوردند سنگین‌تر از غذاهای این دوران بود. برای همین هم بعضی همان شیوه تغذیه‌ای را در پیش می‌گیرند و فقط به دلیل این‌که پدربزرگ یا مادربزرگ‌شان هیچ وقت مشکلی نداشته‌اند، همان غذاها را مصرف می‌کنند. آنها معمولا میزان فعالیت جسمی و تحرک قدیمی‌ها را نادیده می‌گیرند و فقط به غذاها توجه می‌کنند. در صورتی که با توجه به کاهش میزان فعالیت جسمی در این دوران، حتما باید برنامه‌ ورزشی مناسب و منظمی در نظر گرفته شود.

دکتر رجبی درباره اثرات مفید ورزش و فعالیت جسمی برای پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی توضیح می‌دهد: زمانی که درباره ورزش و سودمندی آن صحبت می‌شود، منظورمان بیشتر ورزش‌های هوازی است که موجب می‌شود ضربان قلب فرد افزایش یابد. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن آهسته و شنا از ورزش‌های هوازی است که برای کسب نتیجه و ایجاد اثرات مثبت، باید دست‌کم سه مرتبه در هفته و هربار هم به مدت 20 تا 30 دقیقه با شدت متوسط تا شدید انجام شود.

وی یادآور می‌شود: در مقابل، انجام ورزش‌های استاتیک مانند وزنه‌برداری به تنهایی نمی‌تواند به عنوان ورزشی مفید برای سیستم قلبی و عروقی موثر باشد و توصیه نمی‌شود؛ البته کسانی که به بیماری خاصی مبتلا هستند، بهتر است قبل از شروع هرگونه فعالیتی با پزشک خود مشورت کنند.

خوب‌ها و بدها در مواد غذایی

اگر قرار است رژیم غذایی را تغییر دهیم تا سلامت قلبمان حفظ شود، این پرسش پیش می‌آید که چه غذاهایی خوب است و کدام‌یک نامناسب محسوب می‌شود تا با توجه به آنها بتوانیم برنامه غذایی را اصلاح کنیم.

دکتر رجبی در این‌باره توضیح می‌دهد: رژیم‌هایی که چربی اشباع‌شده کمتری دارد مانند گوشت‌ها و ترکیبات پروتئینی کم‌چرب، رژیم غذایی مناسب‌تری است. از طرفی، مصرف گوشت‌های قرمز نیز خیلی توصیه نمی‌شود و استفاده از گوشت ماهی و پرندگان بهتر است.

نکته جالب درباره مصرف گوشت‌ ماهی‌ها، این است که چربی غذاهای دریایی و ماهی‌ها، چربی خوب است. این متخصص قلب و عروق در این‌باره می‌گوید: هرچه ماهی چرب‌تر و شامل چربی‌های غیراشباع و چربی با امگا سه بالاتر باشد، اثرات مفید آن بیشتر خواهد بود.

البته درست است که میزان مصرف چربی‌ها در رژیم غذایی باید کنترل شود، اما همه چیز در چربی خلاصه نمی‌شود، به طوری که ممکن است فردی خیلی از چربی‌ها استفاده نکند. اما به دلیل دریافت کالری بیش از حد نیاز با‌مشکل روبه‌رو شود.

دکتر رجبی با تاکید بر کنترل میزان کالری دریافتی، خاطرنشان می‌کند: ممکن است رژیم غذایی خیلی چربی نداشته باشد، اما مصرف بیش از حد برنج، نان، شیرینی‌ و شکلات می‌تواند با افزایش میزان کالری دریافتی دردسرساز شود. در واقع، کالری دریافتی بیش از حد نیاز، در بدن به چربی اضافه تبدیل می‌شود و همان اثرات منفی چربی را ایجاد می‌کند.

وی می‌گوید: رژیم‌های گیاهخواری از انواع رژیم‌هایی است که برای سلامت قلب و عروق مفید خواهد بود. رژیم‌هایی که حاوی ترکیبات فلاونوئیدهاست مانند میوه‌‌هایی که قرمز و ترش هستند و البته ترکیبات آنتی‌اکسیدانی بالایی دارند مثل آلو، آلبالو، تمشک و توت‌فرنگی بجز از سودمندی ناشی از فیبر میوه‌ها، در برابر روند آرترواسکلروز نیز اثرات محافظتی خوبی دارد.

سیر، گیاهی است که مصرف آن هم در کاهش فشار خون موثر خواهد بود و هم می‌تواند چربی را کاهش دهد. گریپ‌فروت یا آب کرفس نیز کلسترول را بخوبی پایین می‌آورد. این متخصص قلب و عروق یادآور می‌شود: به طور کلی ترکیبات گیاهی و رژیم‌های گیاهخواری که فیبر زیادی دارد، می‌تواند به حفظ سلامت قلب و عروق کمک کند.

بیمارانی که دچار مشکلات قلبی هستند، بهتر است با مشورت پزشک برنامه غذایی‌شان را تعیین و با توجه به غذاهایی که نباید مصرف شود، از تشدید بیماری پیشگیری کنند.

منبع: جام جم / نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌