نقرس؛ بیماری پولدارهای سابق

در چند سال اخیر و با رایج شدن آزمایش‌های دوره‌ای، اندازه‌گیری اوره و اسیداوریک به‌عنوان نشانگرهای سلامتی در موارد زیادی انجام می‌شود.

اوره، مولکولی است که در اثر سوخت و ساز پروتئین‌ها تولید می‌شود و در اثر خوردن گوشت‌ها غلظت آن افزایش می‌یابد و اگر اوره خون از حد معینی بالاتر برود، نشانه نارسایی کلیه‌هاست. اسیداوریک ماده کاملا متفاوتی است. این ماده دارای مولکول کوچکی است که در خون انسان با غلظت خاصی گردش می‌کند. تا زمانی که غلظت این مولکول از حد خاصی کمتر باشد، مشکلی پیش نمی‌آید، اما زمانی که از این حد بالاتر برود و به حد اشباع برسد در بافت‌های مختلف بدن به صورت کریستال رسوب می‌کند. رسوب بلورهای اسید اوریک باعث مجموعه علائمی می‌شوند که بیماری نقرس نامیده می‌شود. بیماری نقرس از زمان‌های قدیم به‌عنوان بیماری اغنیا شناخته شده است. علت این موضوع این است که نقرس در اثر رسوب اسیداوریک اضافی بدن در بافت‌های مستعد رخ می‌دهد و اسیداوریک ماده‌ای است که در اثر تخریب برخی غذاها بخصوص گوشت‌ها در بدن حاصل می‌شود.

مجموعه بیماری‌هایی که اکنون به‌عنوان سندرم متابولیک شناخته می‌شود و شامل بی‌تحرکی، چاقی، مقاومت سلول‌های بدن به انسولین، تری‌گلیسیرید بالا و فشار خون است نیز به‌عنوان زمینه‌ساز زیادی اسید‌اوریک خون شناخته می‌شود.‌ گوشت قرمز و غذاهای دریایی خوراکی‌هایی است که بیشترین ارتباط را با بالا رفتن اسید اوریک خون و احتمال وقوع بیماری نقرس دارد. از طرفی، خوردن لبنیات کم‌چرب به‌عنوان پیشگیری‌کننده این بیماری در نظر گرفته می‌شود.

علاوه بر زیاده‌روی در مصرف انواع گوشت‌ها بخصوص گوشت قرمز و ماهی‌، علل دیگری نیز برای این بیماری وجود دارد. ازجمله علل مستعدکننده می‌توان به برخی بیماری‌های ژنتیکی خاص، بیماری فشار خون، مصرف برخی داروها مثل داروهای ادرارآور که برای فشار خون مصرف می‌شود و بیماری نارسایی کلیه اشاره کرد.

علائم نقرس

بلورهای اسیداوریک در مفاصل بدن بخصوص مفاصل انتهایی مثل مفصل بین انگشتان پا رسوب می‌کند و باعث ورم و قرمزی این مفاصل می‌شود. علامت مشخصه این بیماری ورم، قرمزی و درد شدید مفصل شست پاست، البته ممکن است این بیماری با ورم و درد مفاصل دیگر مثل مچ پا یا زانو هم خود را نشان دهد، ولی حالت اول بسیار شایع‌تر است.

دفع اسیداوریک اضافی در توبول‌های (بافت) کلیه نیز می‌تواند آنقدر زیاد باشد که به حد اشباع رسیده و دفع بلور ایجاد کند. به این ترتیب رسوب این بلورها باعث ایجاد سنگ‌های کلیه از جنس اسید اوریک می‌شود. متاسفانه بلورهای اسیداوریک می‌تواند به‌عنوان هسته مرکزی باعث رسوب کردن املاح دیگر مثل املاح کلسیم و اگزالات شده و انواع سنگ‌های کلیه ایجاد شود. ‌در صورتی که اسیداوریک زیادی در بدن به مدت مدید وجود داشته باشد، حتی ممکن است این بلورها در بافت کلیه رسوب و کل بدنه کلیه را تخریب و بیمار را دچار نارسایی کامل کلیه‌ها کند.

در افراد دچار نقرس، رسوب بلورهای اسیداوریک در بافت‌های دیگر بدن مثل زیر پوست بخصوص پوست آرنج و مچ دست به صورت برجستگی دیده می‌شود که می‌تواند باعث التهاب مفاصل و درد شود. این برجستگی‌های زگیل‌مانند می‌تواند در لاله گوش هم دیده شود که علامت خاص نقرس است.

منبع: روزنامه جام جم / دکتر رضا کریمی / فوق تخصص بیماری‌های غدد