راه‌های مقابله با سالک

علی جلیلیان اظهار کرد: سالک یا لیشمانیوز جلدی بیماری مزمن پوستی از گروه بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است که از طریق گزش پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود.

وی اظهار کرد: این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیر مشاهده می‌شود که ناقل آن حشره بسیار کوچکی به نام پشه خاکی است که روزها در پناهگاه‌های تاریک و گرم و مرطوب مانند شکاف‌های دیوارها، زیرزمین منازل، پشت اشیای ثابت در منزل مثل کمدها، قاب عکس و داخل اصطبل‌ها، ‌اطراف توده‌های زباله، کودهای حیوانی، اماکن متروکه، لانه جوندگان و غارها زندگی می‌کند.

کارشناس مبارزه با بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان ایلام گفت: عامل بیماری سالک انگلی تک‌یاخته‌ای به نام «لیشمانیا» است که در زخم‌های پوستی ناشی از این بیماری در انسان، جوندگان و سگ وجود دارد.

جلیلیان با اشاره به نوع شهری (خشک) و روستایی (مرطوب) سالک، ادامه داد: دوره کمون در نوع شهری حدود ۲ تا ۸ ماه طول می‌کشد که ظاهر زخم‌ها خشک و بدون ترشح است، اما این دوره در نوع روستایی آن کوتاه‌تر و کمتر از چهار ماه با زخم دارای ترشح و ظاهری مرطوب است.

وی در تشریح روند بیماری سالک گفت: پس از گزش شخص توسط پشه خاکی و طی شدن دوره کمون بیماری، در محل گزش پشه برجستگی به رنگ قرمز در پوست ایجاد می‌شود که کمی خارش فاقد درد دارد و با گذشت چند هفته، این برجستگی سفت شده و اطراف آن ملتهب و به رنگ قرمز درمی‌آید و بعد از دو تا سه ماه بر روی برجستگی، فرورفتگی به عمق یک میلی‌متر ایجاد می‌شود و سرانجام به‌ صورت زخم سر باز درمی‌آید که دارای حاشیه نامنظم و برجسته است.

این کارشناس افزود: در صورتی‌ که زخم به باکتری یا قارچ آلوده نشود، ابتدا از مرکز شروع به بهبودی کرده و به‌ تدریج التهاب زخم کاهش پیدا می‌کند و پس از 6 تا 12 ماه ضایعه بهبود می‌یابد و جای آن به‌ صورت جای سوختگی و جوشگاه یا اسکار مشاهده می‌شود که این اسکار حتی در صورت بهبود کامل زخم تا پایان عمر باقی می‌ماند.

وی اضافه کرد: مخزن بیماری در نوع شهری انسان است که سگ به‌ طور اتفاقی ناقل انگل سالک می‌شود و می‌تواند به‌ عنوان مخزن عمل کند، اما مخزن در نوع روستایی جوندگان (موش‌های صحرائی) هستند.

این کارشناس نصب تور در جلوی درب و پنجره‌ها، استفاده از پشه‌بند در موقع خواب و استراحت، جمع‌آوری و دفع صحیح زباله‌ها از محیط زندگی، استفاده از لباس آستین‌بلند و پوشش مناسب جهت جلوگیری از گزش پشه خاکی (غروب تا طلوع آفتاب)، جلوگیری از تجمع زباله‌ها در محیط‌ زیست، بهسازی کانال‌های روباز، دفع صحیح فاضلاب و نخاله‌های ساختمانی، استفاده از پماد دورکننده حشرات هنگام کار شبانه در فضای باز و هنگام استراحت و خواب در مناطق آلوده، بهسازی و نظافت محیط زندگی، ترمیم سوراخ‌ها و شکاف‌های موجود در دیوار و سقف منازل و محل‌های نگهداری دام و طیور را از راه‌های مقابله با لیشمانیوز عنوان کرد.

جلیلیان در خصوص درمان بیماری سالک تصریح کرد: بیماری سالک معمولاً بعد از یک دوره 4 تا 12 ماهه خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما داروهای شیمیایی مختلف ازجمله یک داروی تزریقیل برای درمان این بیماری وجود دارد و همچنین استفاده از روش کرایوتراپی (سرما درمانی) یکی از روش‌های درمان بیماری سالک است که جهت درمان موارد مبتلا به این بیماری در کنار تزریق آمپول گلوکانتیم موجود است.