چرا اروپا تلاش می‌کند برجام را حفظ کند؟

عکس: خبرگزاری فرانسه

به گزارش خبرنگار « پارسینه »، به نزدیک شدن به وعده دونالد ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته ای، رهبران اروپایی بیش از پیش تلاش می‌کنند تا او را متقاعد کنند که در برجام بماند. در حال حاضر امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، به واشنگتن رفته است و موضوع برجام یکی از اصلی‌ترین موضوعات مورد بحث میان طرفین است. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، هم به زودی راهی ایالات متحده می‌شود تا با ترامپ درباره این موضوع گفتگو کند. اما چرا اروپایی‌ها آماده به خطر انداختن روابط فراآتلانتیکی به خاطر حفظ توافق هسته‌ای ایران هستند؟ واشگنتن پست به این موضوع پرداخته است.

نخست، اروپایی‌ها بر این باورند که یک توافق ناقص، بهتر از عدم توافق است. آن‌ها همچین به این موضوع اشاره می‌کنند که ایران تا کنون به تعهداتش عمل کرده است. همچنین، همان گونه که ژان ایوس لودریان، وزیر خارجه فرانسه، اشاره می‌کند، «در زمانه‌ای که شاهد خطر کره شمالی هستیم، باید این خط را حفظ کنیم».

دوم، آژانس‌های اطلاعاتی اروپایی می‌گویند تلاش‌های ایران در اروپا برای پیشبرد برنامه هسته ایش به شدت کاهش پیدا کرده است. برای نمونه، مقامات ایالت وستفالیای آلمان که پرجمعیت‌ترین ایالت این کشور است می‌گویند تلاش‌های ایران برای دستیابی به منابعی که می‌تواند در پیشبرد برنامه هسته‌ای به کار بیاید، از ۱۴۱ مورد در سال ۲۰۱۵ به ۳۲ مورد در سال پس از آن کاهش یافت. مقامات آلمانی استدلال می‌کنند این تغییر موضع ایران بدان معناست که توافق هسته‌ای اثر داشته است.

سومین دلیل آن است که اروپایی‌ها فکر می‌کنند می‌توانند بدون پشتیبانی آمریکا هم در توافق باقی بمانند، هرچند با هزینه سیاسی بسیار زیاد. شرکت‌های اروپایی زیادی پس از رفع تحریم‌ها وارد تجارت با ایران شدند و اکنون به دولت هایشان فشار وارد می‌کنند تا از لغو برجام جلوگیری کنند.

چهارمین نکته این که تصمیم اروپا به ماندن در برجام و تجارت با ایران می‌تواند اثرات متعددی بر روابط فراآتلانتیکی این قاره داشته باشد. آن هم در زمانه‌ای که ترامپ آشکارا با متحدان اروپاییش بر سر مخارج دفاعی، تجارت، تغییرات آب و هوایی و مسائل دیگر اختلاف نظر دارد و از آن‌ها خشمگین است.

عقب نشینی ایالات متحده از برجام همچنین می‌تواند اروپا را به سمت روسیه، چین و ایران بکشاند. پایگاه خبری «آکسیوس» نقل می‌کند که مرکل در گفتگوی ماه ژانویه خود با بنیامین نتانیاهو این موضوع را هشدار داده و گفته بود:

پنجمین دلیل اروپایی‌ها برای ماندن در برجام این است که حفظ روابط تجاری و سرمایه گذاری‌ها می‌تواند لغو توافق را دشوارتر کند. صادرات ایران به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال پیش از آن ۳۷۵ درصد افزایش داشت و شرکت‌های اروپایی هم سرمایه گذاری چشمگیری در این کشور داشته اند.

افزایش حجم تجاری دو طرف با برقراری روابط بانکی دوجانبه تسهیل شده است، هرچند بانک‌های بزرگ اروپایی همچنان از ارتباط مستقیم با موسسات ایرانی اجتناب می‌کنند. آژانس‌های اعتباری اروپا هم تلاش می‌کنند تا برای شرکت‌هایی که قصد دارند با ایران کار کنند، ضمانت‌های صادراتی ارائه کنند.

با این همه، آیا اروپا می‌تواند تجارتش با ایران را از تحریم‌های آمریکا دور نگه دارد؟

اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد شرکت ها، بانک ها، و آژانس‌های اروپایی را به خاطر تجارت با ایران تنبیه کند، برنامه اروپایی‌ها ممکن است از هم بپاشد. مقامات اروپا در حال ارزیابی گزینه‌هایی هستند تا شرکت‌ها و افراد را در مقابل تحریم‌های آمریکا محافظت کنند.

برخی رهبران تجاری اروپا نسبت به این که چنین حفاظتی تامین شود تردید دارند. مدیر اجرایی ارشد یکی از شرکت‌های بزرگ چندملیتی می‌گوید:

در هر صورت، دولت‌های اروپایی به تصمیمی سخت روبه رو هستند: آن‌ها در کنار نظامی قرار خواهند گرفت که بار‌ها به نقض حقوق بشر متهم کرده اند، یا با ایالات متحده می‌مانند؟