آیا «عمران خان» میتواند پاکستان را به سمت ایران بیاورد؟
پارسینه: در حالی که اظهارات متعدد عمران خان نشان می دهد او مایل به برقراری روابط گرمتر با ایران است، اما موانعی جدی برای رسیدن به خواسته هایش وجود دارند.
به گزارش خبرنگار « پارسینه »، با انتخاب عمران خان به عنوان نخست وزیر آتی پاکستان، این امیدواری در تهران ایجاد شده که این کشور از عربستان فاصله بگیرد و به ایران نزدیکتر شود.
روپرت استون، روزنامه نگار و کارشناس مسائل پاکستان، ایران و افغانستان در یادداشتی برای وبسایت تحلیلی «دیپلمات» مینویسد که عمران خان مایل است روابط با ایران را بهبود ببخشد، اما موانعی در این بین وجود دارند. او نوشت:
عمران خان، نخست وزیر آتی پاکستان، در حمایت از ایران بی پروا بوده است. حزب تحریک انصاف او حاکمی توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران بود. خان قانون منع مهاجرت از ایران و دیگر کشورهای اسلامی به آمریکا را که دونالد ترامپ وضع کرد به شدت مورد انتقاد قرار داد و به تهران بابت واکنش تلافی جویانه اش تبریک گفت. او سال ۲۰۱۷ در یک مصاحبه خواهان بهبود رابطه با ایران شد و این دیدگاه را در سخنرانی پیروزیش در هفته گذشته هم تکرار کرد.
به طور سنتی پاکستان متحدی برای عربستان سعودی بوده است. در دهه ۱۹۸۰ اسلام آباد و ریاض با واشنگتن همراه شدند تا به مبارزان علیه شوروی در افغانستان کمک کنند. پس از عقب نشینی شوروی و آغاز جنگ داخلی افغانستان، دو کشور عربستان و پاکستان به حمایت از طالبان ادامه دادند، در حالی که ایران از مخالفان آنها، یعنی اتحادیه شمال پشتیبانی میکرد.
با این وجود ایران و پاکستان بارها با هم همکاری کرده اند. سالهای پس از استقلال پاکستان روابط گرمی میان دو کشور برقرار بود که شیعه بودن برخی از رهبران اولیه پاکستان، و نخستین و مشهورترین آنها محمد علی جناح، به این موضوع کمک میکرد. همانطور که الکس وطنخواه در کتاب «ایران و پاکستان» اشاره میکند، مرز دو کشور سال ۱۹۵۸ ترسیم شد و هرگز به طور جدی مورد مناقشه قرار نگرفت، برخلاف اختلافات مرزی پاکستان با هند و افغانستان. به علاوه، سال ۱۹۷۱ شاه ایران از پاکستان در سومین جنگش با هند حمایت کرد.
سالهای اخیر هم شاهد تلاشهایی برای تجدید همکاریها بوده ایم. توافق هستهای ۲۰۱۵ با رفع تحریمها موجب شد تا تجارت دو کشور راحتتر صورت گیرد. سپس در سال ۲۰۱۶ روحانی و نواز شریف برای ارتقای تجارت دوجانبه تا ۵ میلیارد دلار و افزایش تامین برق موافقت کردند. دو کشور همچنین نسبت به تکمیل خط لوله گاز ایران- پاکستان- هند ابراز تمایل کردند و ایران از پاکستان دعوت کرد تا در پروژه بندر چابهار مشارکت کند و احتمال پیوستن به «راهرو اقتصادی چین و پاکستان» را مطرح کرد.
تحرکاتی برای همکاری در موضوعات امنیتی هم انجام شد. در نوامبر ۲۰۱۷ ژنرال بجوا، رئیس ستاد کل ارتش پاکستان دیداری سه روزه از تهران داشت که نخستین سفر از این دست در طی دههها بود. در جولای ۲۰۱۸ هم محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، به پاکستان رفت و در مورد تولید مشترک تجهیزات دفاعی گفتگو کرد. به علاوه، پاکستان اخیرا میزبان سران اطلاعاتی ایران، روسیه و چین برای بررسی تهدیدات ناشی از داعش در افغانستان بود. گفته میشود دو طرف پشتیبان طالبان و خواهان حل و فصل حضور نظامی آمریکا در افغانستان از طریق مذاکره اند.
چرخش پاکستان به سمت ایران موجب نگرانی کشورهای حاشیه خلیج فارس شده و در واقع روابط این کشور با اعضای شورای همکاری خلیج فارس در سالهای اخیر ناهموار بوده است. سال ۲۰۱۵ پارلمان پاکستان علیه مشارکت نیروهای این کشور در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن رای داد. در سال ۲۰۱۶ پاکستان یک توافق گازی با قطر امضا کرد و در مسئله تحریم این کشور توسط عربستان، امارات متحده عربی و دیگر کشورها موضع بی طرفانه اتخاذ کرد که روشن است علت آن روابط قطر با ایران بوده است.
در مسائل دیپلماتیک هم پاکستان از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس فاصله گرفته است. آنها مخالف تحرکات مورد حمایت عربستان در سوریه بودند و به اعمال تحریمهایی علیه دولت سوریه رای منفی دادند. پاکستان همچنین در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد علیه قطعنامههای مورد حمایت عربستان رای داد که در یک مورد در مارس ۲۰۱۸ خواهان تمدید ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران میشد. همزمان، رهبر ایران در سخنرانی هایش به مساله کشمیر اشاره کرد، در حالی که پیش از آن ایران این موضوع را مسئلهای دوجانبه میان هند و پاکستان میدانست.
علی رغم تمام اینها، پاکستان همچنان یک متحد جدی عربستان باقی مانده است. سال ۲۰۱۷ ژنرال راحیل شریف، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش پاکستان، به فرماندهی اتحاد جدیدی ضدتروریسم که ابتکار ریاض ایجاد شد، منصوب شد. همچنین در حالی که پاکستان با مشارکت در جنگ یمن مخالفت کرد، اما آنها اخیر با اعزام نیرو به عربستان که به نظر میرسد برای تامین امنیت داخلی باشد موافقت کردند. همچنین تحرکاتی برای تقویت روابط اقتصادی به چشم میخورد: عربستان سعودی که میزبان شمار زیادی از کارگران پاکستانی است خواهان افزایش تجارت دوجانبه شد و احتمالا در بندر گوادر که بخشی از «راهرو اقتصادی چین و پاکستان» است سرمایه گذاری کند.
پاکستان بدون آن که بخواهد متحدان سنتی اش را از دست بدهد به دنبال همکاری با ایران است و تلاش میکند موازنهای میان این دو اردوگاه برقرار کند. این چیزی است که به نظر میرسد عمران خان مایل باشد ادامه بدهد. او در سخنرانی پیروزیش به اهمیت روابط با ریاض اشاره کرد و گفت: «عربستان سعودی دوستی است که همیشه در لحظات سخت کنار ما ایستاده است». هدف ما این است که هرکاری میتوانیم برای صلح در خاورمیانه انجام دهیم، ما میخواهیم این نقش را داشته باشیم». با توجه به این که ارتش پاکستان این سیاست بی طرفی گسترده را پیشتر هدایت کرده است، خان متحد قدرتمندی برای تحقق بخشیدن اهدافش دارد.
البته روابط دوجانبه هنوز راهی طولانی در پیش دارند. تجارت با هدف ۵ میلیارد دلاری فاصله زیادی دارد و اعمال تحریمهای مجدد و زیرساختهای ریلی رهاشده در کنار عوامل دیگر مانعی بر سر راه هستند. پاکستان برای تامین نفتش به عربستان وابسته است. به علاوه، اسلام آباد با بحران اقتصادی مواجه است و ممکن است به حمایت آمریکا برای تامین مالی از سوی صندوق بین المللی پول احتیاج داشته باشد. ترامپ هم به شدت با ایران مخالف است و از گرم گرفتن پاکستان با ایرانیها خشنود نخواهد شد. در چنین شرایطی، عمران خان مسیری دشوار در پیش رو دارد ممکن است در رسیدن به مقصد ناکام بماند.
هر چی میکشیم از این کشور پاکستانه ها در الگو برداری !!!!!!!!!!