آرمان/معلمان از وزیر دوره سازندگی چه می‌گویند؟

آرمان: مراسم تحلیف نزدیک است و رئیس‌جمهور منتخب گفته که در روز تحلیف، لیست کابینه‌اش را ارائه می‌دهد؛ همان لیستی که درست چند روز بعد از اعلام نتایج انتخابات و شادی‌های خیابانی مردم، هر رسانه‌ای سعی کرد ته و تویش را دربیاورد و چندتایی از اعضای کابینه را حدس بزند. اینکه حدس کدام یک قوی‌تر است و منبع کی موثق‌تر بوده، در این مدت رقابتی بود میان خبرگزاری‌ها و مطبوعات. اما همان افراد نزدیک به حسن روحانی که تا چندی پیش، حدس و گمان‌ها پیرامون اعضای کابینه را رفتار نادرست رسانه‌ها تلقی می‌کردند، در روزهای اخیر، در مقام افشا برآمده‌اند و اعضای کابینه را تک و توک معرفی می‌کنند.

حتی خود اعضای کابینه پیشنهادی نیز در مصاحبه‌هایی که انجام می‌دهند، بی‌پروا خود را وزیر پیشنهادی دولت معرفی می‌کنند. چند روز قبل، نام محمدعلی نجفی، وزیر آموزش و پرورش دولت سازندگی، به عنوان وزیر آموزش و پرورش دولت تدبیر و امید حسن روحانی مطرح شد.

ایسنا نوشت؛ نجفی با بیان اینکه رئیس‌جمهور منتخب از او برای وزارت آموزش و پرورش برنامه‌اش را خواسته است، می‌گوید: «آقای روحانی گفته‌اند که مرا به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش معرفی خواهند کرد و گفتند انتخاب من شما هستید و باید خودتان را برای معرفی و ارائه برنامه آماده کنید.» با اعلام این خبر، درحالی که پیش از این هم، در زمان حدس و گمان‌ها، نجفی به‌عنوان یکی از وزرای احتمالی برای آموزش و پرورش مطرح بود، معلم‌ها و تشکل‌های صنفی معلمی در برابر این خبر، مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. درحالی که عده‌ای معتقدند قاطبه معلمان وی را از بین احتمالات دیگر، برای این سمت شایسته‌تر می‌دانند، عده‌ای دیگر انتقاداتی را بر نجفی وارد می‌کنند و افرادی دیگر را از بین انتخاب‌های کارگروه روحانی برای تصدی بالاترین پست وزارتخانه آموزش و پرورش مناسب‌تر می‌دانند.

تجارب پیشین

محمدعلی نجفی، از بنیانگذاران حزب کارگزاران سازندگی و عضو بازنشسته هیات علمی دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف که تحصیلات خود را در رشته ریاضی، در دانشگاه صنعتی‌شریف و پس از آن در دانشگاه MIT به پایان برده است، در زمان نخست‌وزیری محمدجواد باهنر و میرحسین موسوی پست وزارت علوم را عهده‌دار بود و پس از آن در زمان ریاست‌جمهوری‌ هاشمی، دو دوره به عنوان وزیر در وزارت آموزش و پرورش فعالیت کرد. نجفی همچنین در سال 85، با قرار گرفتن در لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان نامزد شرکت در انتخابات شورای شهر تهران شد و توانست همراه با احمد مسجدجامعی، معصومه ابتکار و هادی ساعی از لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان در جمع ۱۵ نفره شورای شهر تهران قرار بگیرد. از سمت‌های مهم مدیریتی او در این سال‌ها همچنین می‌توان به ریاست سازمان برنامه و بودجه در دولت سیدمحمد خاتمی اشاره کرد. داشتن سابقه وزارت در آموزش‌وپرورش در این میان می‌تواند یکی از دلایلی باشد که نجفی را برای تصدی این پست در دولت روحانی فردی شایسته جلوه می‌دهد. اما معلمان و کارشناسان و آموزش و پرورشی‌ها، خود دلایل محکم‌تری برای اعلام حمایتشان از محمد‌علی نجفی عنوان می‌کنند.

رویکرد سیاسی، ضعف آموزش و پرورش

ابوالفضل رحیمی، دبیر آموزش و پرورش و فعال سیاسی در گفت‌وگو با آرمان ابتدا مسائل مهمی را که آموزش و پرورش امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند را می‌شمارد و می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل آموزش و پرورش رویکرد غیرتوسعه‌ای به این حیطه است. نگاهی غیرعلمی و مصرف‌گرا به‌جای نگاهی توسعه‌گرا با آموزش‌های اخلاقی و کاربردی.» به گفته این فعال صنفی درحال حاضر آموزش و پرورش کشور به جایی رسیده که دیدگاه‌های سلیقه‌ای برخی مدیران ارشد، آن را به نهادی مصرف‌گرا تبدیل کرده در حالی که آموزش و پرورش مولد سرمایه‌های اجتماعی است. دومین مساله‌ای که از نظر این فعال صنفی در این وزارتخانه مطرح است، اقتصاد آموزش و پرورش است. مساله‌ای که از ساخت و تجهیز مدارس شروع می‌شود، با کار مدارس دولتی بدون دریافت سرانه آموزشی یا سرانه‌های اندک ادامه پیدا می‌کند و با دستمزد کم معلمان و بدهی‌های آموزش‌وپرورش به معلمان پایان می‌یابد. رحیمی می‌گوید: «در 15-10 سال گذشته هیچ یک از وزرای آموزش‌وپرورش نگاه اقتصادی به این وزارتخانه نداشته‌اند و این در کنار عدم قدرت وزیر آموزش‌وپرورش در کابینه موجب شده آموزش و پرورش همواره درگیر مسائل مالی باشد که این به‌طور قطع بر کیفیت آموزش نیز تاثیرات نامطلوبی می‌گذارد.»

از این جهت وزیر آموزش‌وپرورش از نظر معلمان باید کسی باشد که از منابع مالی دولت مطلع باشد و همین‌طور بتواند بودجه مورد نیازش را از دولت درخواست کند. از نظر رحیمی اگر به وزرای کابینه دولت‌ها در این سال‌ها نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که هیچ‌گاه وزیر آموزش و پرورش وزیر درجه یک کابینه نبوده‌است. از این‌رو انتخاب فردی که از چهره‌های شاخص کابینه پیشنهادی روحانی است و همین‌طور کسی که به دلیل ریاست سازمان برنامه و بودجه با منابع مالی دولت آشنایی دارد می‌تواند بسیار به نفع وزارت آموزش و پرورش باشد. نکته دیگری که معلمان را در این سال‌ها در تنگنا قرار داده‌است بنا به اظهارات فعالان صنفی، نگاه سیاسی به تشکل‌های معلمان و کانون‌های صنفی است.

و نکته‌ای که نجفی را از سایر گزینه‌ها متمایز می‌کند، ارتباطی است که با تشکل‌های صنفی معلمان برقرار کرده و توانسته اعتماد آنها را جلب کند. منصور موسوی، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی نیز در رابطه با وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم و انتخاب نجفی به آرمان می‌گوید: «نجفی به‌دلیل داشتن سابقه مدیریت در سازمان برنامه و بودجه و همین‌طور وزارت آموزش و پرورش می‌تواند تیمی قوی برای اداره این وزارتخانه تشکیل دهد. برنامه‌ریزی آموزشی اولین و اساسی‌ترین کار وزیر است و با سیاست و اقتصاد رابطه‌ای تنگاتنگ دارد.»

از نظر این کارشناس آموزشی، اقتصاد، سیاست و آموزش سه ضلع مثلث این وزارتخانه هستند که نجفی در ضلع سیاست در این سال‌ها به عنوان چهره‌ای معتدل شناخته شده و کمترین مشکل را با جریانات سیاسی خواهد داشت، از نظر اقتصادی در زمینه خصوصی‌سازی آموزش و پرورش به‌دلیل تجربه‌ای که در سال‌های وزارت خود در جریان ایجاد مدارس غیرانتفاعی داشته‌‌است، می‌تواند درجهت هدفمندکردن یارانه آموزشی جوابگوی نیازهای وزارتخانه باشد و استفاده از شیوه‌های نوین آموزشی می‌تواند به برقراری عدالت آموزشی کمک کند.

داشتن تیم اقتصادی قوی و داشتن رویکرد علمی و آموزشی، می‌تواند وی را به گزینه‌ای مناسب برای وزارت تبدیل کند. به گفته این فعال صنفی، در این سال‌ها، محمدعلی نجفی ارتباط خود با نهادهای صنفی را قطع نکرده‌است. همین‌طور در زمینه رتبه‌بندی معلمان، تجارب موفقی که نجفی در دوره مدیریتش در رابطه با شایسته‌سالاری داشته است، معلمان را نسبت به رفع تبعیض‌های شغلی امیدوار می‌کند.

موسوی می‌گوید: «محمدعلی نجفی در سازمان برنامه و بودجه تجربه موفقی در تمرکززدایی داشته است و این یعنی می‌تواند از منظر تفویض اختیار به معلمان، مدیریت در آموزش و پرورش را عهده‌دار شود. اما نگاه‌های مخالف، برخلاف نظر موافقان معتقدند، نجفی در دوره وزارت خود چندان موفق عمل نکرده است. درحالی که نظرات موافق می‌گویند با توجه به امکانات در دوره سازندگی، نجفی توانست تغییرات مطلوبی در وزارت آموزش و پرورش به‌وجود بیاورد، مخالفان معتقدند همان تغییرات سبب آسیب به بدنه آموزش‌وپرورش شده است.

محمد مصاحب، معاون پرورش در منطقه 12 تهران، می‌گوید: «دوره وزارت نجفی در دولت سازندگی، مصادف شد با حذف نیروهای رزمنده و بسیجی از وزارت آموزش و پرورش و ورود افراد تکنوکرات به این وزارتخانه. نیروهای تکنوکراتی که دیدگاه‌های آرمانی نداشتند و این سبب شد نگاه‌های ارزشی از آموزش و پرورش حذف شود و جای آن را رفتارها و سخنان شعارزده و برنامه‌های اعتقادی توخالی بگیرد. هرچند عملکرد اجرایی خوبی داشت اما اجرای بدون نگاه ارزشی در این وزارتخانه کارساز نخواهد بود چراکه آموزش و پرورش به طور مستقیم با آدم‌ها سر و کار دارد.»

از نظر مصاحب، فانی که یکی از گزینه‌های وزارت در دولت یازدهم بوده به دلیل نگاه‌های آرمانی و ارتباط مستقیم با بدنه آموزش و پرورش فرد مناسب‌تری است که توانایی‌هایش نادیده انگاشته شده است. در هر حال آنچه تعیین‌کننده است، رای اعتماد نمایندگان مردم به وزیر پیشنهادی است. پورسلیمان از فعالان صنفی آموزش و پرورش می‌گوید: «در جلسه‌ای که با نجفی داشتیم اعلام کرد که به هیچ‌وجه نگران رای مجلس نیست ولی به دلیل نگاه مثبت معلمان و موافقت افکار عمومی، بعید است که نمایندگان به او رای اعتماد ندهند.» باید منتظر معرفی روحانی و رای مجلس ماند.